روزنامه ابتکار
1400/11/23
چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر هم با حواشی بسیار به پایان رسید هیاهوهای چهلمین سیمرغ
گروه فرهنگ و هنر – چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر هم به پایان رسید. جشنواره‌ای که حاشیه‌های بسیاری داشت. از رعایت نشدن پروتکل‌های بهداشتی در روز نخست گرفته تا حذف سیمرغ مردمی در واپسین روزهای آن.جشنواره فیلم فجر، مهم‌ترین رویداد سینمایی کشور است که تا کنون چهل دوره از عمر آن می‌گذرد. این رویداد همیشه و تقریبا در همه سال‌ها حواشی سینمایی خاص خودش را داشت. اما شروع این حاشیه‌ها معمولا از پیش از آغاز رسمی جشنواره است. امسال هم مانند همه سال‌ها، پیش از آنکه افتتاحیه این رویداد برگزار شود، مسعود کیمیایی، کارگردان مطرح سینمای ایران که امسال با فیلم «خائن‌کشی» در این جشنواره حضور دارد، این حواشی را پررنگ کرد. او در یادداشتی نوشت: درود سرزمین کهن ایران، درود به مردم قدرندیده و هنرمندان. به هنرمندان و زحمت‌کشیدگان فیلم خائن‌کشی، با موضوع ملی شدن صنعت نفت ایران و مقوله قرضه ملی بوسیله دکتر محمد مصدق در سال‌های ۱۳۳۰ که با مردم انجام شد، این دوست در هشتاد و یک سالگی برای قضاوت شدن در سینما خودم را کنار می‌بینم و به این خط و نوشته از قضاوت بیرون می‌آیم. دیگر هنرمندان فیلم خائن‌کشی به جای خود می‌مانند. در این سنِ بسیار زحمت‌کشیده، برای قضاوت شدن درباره فیلمی به مفهوم آزادی نفت، ایران، مقوله نفت، انگلیس و دکتر محمد مصدق تردید بسیار دارم. عدالت همیشه نگران قضاوت است».
همچنین پولاد کیمیایی، فرزند و بازیگر فیلم جدید مسعود کیمیایی، هم با انتشار متنی از حضور در جشنواره فیلم فجر اعلام انصراف کرد. برخی می‌گفتند که این انصراف ممکن است به حضور شهاب حسینی، که دو سال پیش در بخشی از نشست خبری فیلم شین به موضوعاتی در خصوص کیمیایی پرداخت که خبرساز شد، مربوط است.
یک حاشیه جالب دیگر که از سوی یکی از منتقدان سینمایی در فضای مجازی مطرح شد، بحث نمایش فیلم‌ها قبل از شروع جشنواره و با حضور گعده‌های دوستانه و خارج از فضای جشنواره بود؛ چرا که از ابتدا عرف نمایش فیلم‌ها در جشنواره فیلم فجر آن بوده که نخستین نمایش همه فیلم‌ها از آغازین روز جشنواره فیلم فجر و در حضور همه اهالی رسانه و عموم مردم باشد حال آنکه در سال‌های اخیر این قاعده تا حد زیادی به انحراف رفته و چهره‌های نزدیک به عوامل فیلم‌ها اعم از افراد رسانه‌ای یا منتقدان، به تماشای فیلم قبل از شروع جشنواره و انتشار یادداشت‌هایی در فضای مجازی رفته‌اند که در روزهای اخیر این اتفاق از چشم اهالی تیزبین رسانه دور نماند و در فضای اینستاگرام مطرح شد.
رونمایی از پوستر جشنواره دیگر اتفاق مهم روز نخست جشنواره فیلم فجر بود که با انتقاد برخی سایت‌های سینمایی و اهالی هنر هفتم مواجه شد. یکی از نویسندگان سینمایی در یادداشتی با انتقاد از رونمایی دیرهنگام پوستر جشنواره، از هویت‌مندی جشنواره با پوستر آن نوشت و پوستر هرجشنواره را به مثابه شناسنامه آن خواند که می‌بایست حداقل چندروز پیش از برگزاری جشنواره در فضای شهری رونمایی و خبر رسمی آغاز جشنواره اعلام شود. پس از رونمایی از پوستر طراحی شده از سوی محمد اسحاقیان نیز، کاربران و فعالان رسانه‌ای به انتقاد از سروشکل پوستر پرداختند و طراحی آن را مورد نقد و نکوهش قرار دادند.
موقعیت مکانی برج میلاد و سالن‌های نمایش فیلم و برگزاری نشست‌ها یکی دیگر از حواشی جشنواره فیلم فجر بود. از ابتدا قرار بود پردیس سینمایی چهارسو به عنوان کاخ جشنواره معرفی شود اما به دلیل درخواست‌های متعدد خبرنگاران و اهالی فرهنگ و با وجود هزینه‌زا بودن اجاره سالن‌های برج میلاد، سرانجام قرار شد که برج میلاد به عنوان کاخ اصلی جشنواره معرفی و مورد بهره‌مندی قرار گیرد اما این پایان ماجرا نبود چرا که کیفیت پایین سالن اصلی نمایش میلاد از نظر صدا و پرده نمایش، موضوعی است که سال‌ها از سوی سینماگران مطرح و به عنوان یکی از مشکلات اصلی بی‌علاقگی آنها برای نمایش فیلم‌هایشان در سالن همایش‌های میلاد عنوان میشود.
برگزاری چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر آن هم در بحبوحه شیوع امیکرون و آغاز پیک ششم کرونا مانند شال گذشته محل تردید داشت اما به هر روی این جشنواره با اکران فیلم در سینماهای مردمی هم به شرط رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد. اما روز نخست جشنواره باز هم مانند سال گذشته به دلیل رعایت نشدن پروتکل‌ها بسیار مورد انتقاد قرار گرفت. در اولین روز جشنواره فجر و در حالی که با اعلام رسمی مسئولان وزارت بهداشت تهران وارد موج ششم کرونا شده تصاویر منتشر شد از جشنواره فجر نه نشانه‌ای از پروتکل‌های بهداشتی داشت نه فاصله‌گذاری اجتماعی. منتقدان و خبرنگاران حاضر در برج میلاد از این وضعیت انتقاد کرده‌اند. در این میان برخی از خبرگزاری‌ها از وضعیت نگران‌کننده عدم رعایت پروتکل‌ها نوشتند: «شنیده میشود که بعضی از حاضران در مرکز همایش‌های برج میلاد در روزهای گذشته تست مثبت کرونا داشتند و همین موضوع حتی در حد شایعه به دلیل تحت کنترل نبودن اوضاع، نگرانی‌هایی هایی را ایجاد کرده است». وضعیتی که باعث اعتراض گروهی از عکاسان در نشست خبری «مرد بازنده» شد و این عکاسان در همان ابتدا این نشست خبری را ترک کردند.
اما یکی از مهم‌ترین حواشی چهلمین جشنواره فیلم فجر، تخلف در ثبت آرای مردمی بود که در نهایت منجر به حذف یکی از باارزش‌ترین جوایز این رویداد یعنی سیمرغ بهترین فیلم از نگاه مردم شد. از همان روزهای نخستین زمزمه‌هایی درباره شائبه تخلف در این بخش به گوش می‌رسید اما هرچه پیش‌تر می‌رفتیم این زمزمه‌ها پررنگ‌تر می‌شد. تا جاییکه تهیه کننده شادروان در گفت‌وگویی اعلام کرد که «مُچ سمفا را برای تخلف در آراء مردمی فیلم فجر گرفتیم.» در سال‌های اولیه و تا همین دو سال قبل، مسئولیت آرای مردمی و برگزاری آن به دست خانه سینما بود و از دو سال قبل از خانه سینما منفک شد و برعهده سمفا قرار گرفت.
درنهایت مسعود نقاش‌زاده، دبیر چهلمین جشنواره فیلم فجر، در گفت‌وگوی که از سوی روابط عمومی جشنواره به رسانه‌ها ارسال شد، گفت: گزارش‌های کمیته پیگیری نظرسنجی مردمی جشنواره نشان می‌دهد، علیرغم تلاش بخش‌های مختلف زنجیره ثبت آرای مردمی، به دلیل پیچیدگی این فرآیند و وجود متغیرهای متعددی که در صحّت و دقت نتایج نظرسنجی دخالت دارند، اطمینان کامل از صحت نتایج در بخش‌های مختلف به سادگی حاصل نمی‌شود. زیرا از خرید بلیت توسط تماشاگران واقعی، تا حضور تماشاچی در سینما، دریافت بلیط فیزیکی و دریافت مطمئن پیامک توسط تماشاگر و نهایتاً ثبت رای در سامانه، زنجیره‌ای از فرآیندهای فنی و انسانی مختلف را در بر می‌گیرد که باید در همه مراحل اطمینان‌بخش باشد تا بتوان به دقت نتایج اعتماد کرد.
دبیر جشنواره فیلم فجر خاطرنشان کرد: بررسی تیم‌های کارشناسی نشان می‌دهد به دلیل پاره‌ای اشکالات و از جمله اشکال فنی در ارسال پیامک که باعث شده بعضی از مخاطبان دریافت نکنند و نیز قطعی و اختلال اینترنت در بعضی سینماها، نتایج نظرسنجی مردمی برای ستاد جشنواره اطمینان‌بخش نیست.
حذف سیمرغ مردمی با واکنش تهیه‌کننده فیلم «ملاقات خصوصی» مواجه شد و امیر بنان با اعتراض به این اتفاق اعلام کرد که «ملاقات خصوصی» جایزه خود را از دست مردم گرفته و این سیمرغ بماند برای کسانی که حتی بلد نیستند جشنواره برگزار کنند! او در نامه‌ای به مسعود نقاش‌زاده از داوری شدن فیلمش انصراف داد و متن دست‌نویس خود را در اختیار خبرگزاری ایسنا قرار داد و تاکید داشت که ساعت ۱۹ بیست‌ویکم بهمن و حدود سه ساعت پیش از انتشار اسامی نامزدهای جشنواره، آن را برای دبیر جشنواره فرستاده است.
در دسترس نبودن دبیر جشنواره برای ارائه توضیح درباره شبهه‌های پیش آمده در رای‌های مردمی حرف و حدیث و شایعه‌ها را زیاد کرد از جمله اینکه گفته می‌شد در این حذف ناگهانی، دخالت عوامل یک فیلم که در رده‌بندی‌ها قرار داشته، تاثیرگذار بوده است. خبر حذف این جایزه از جشنواره امسال به سرعت در میان اهالی رسانه، منتقد و نیز سینماگران حاضر در خانه جشنواره و فضای مجازی با واکنش‌های متفاوتی همراه شد و برخی تعجب خود را با عبارت‌هایی همچون «اقدام عجیب»، «مردم باز هم حذف شدند» و «فاجعه برای اعتبار جشنواره» نشان دادند. از سوی دیگر مطالبی هم با هدف تمجید از این کار منتشر شد که این اقدام جشنواره را شجاعانه عنوان می‌کرد. با این حال سامانه سمفا پس از خبر حذف جایزه، از دسترس خارج شد.
مصطفی کیایی، کارگردان سینما، هم مطلبی در صفحه خود نوشت که در بخشی از آن آمده بود: «جشنواره که نمی‌تواند راهکار مناسبی برای مراقبت از رای‌ها داشته باشد و آن را درست اجرا کند، خدا به داد سینمای ایران برسد.» هوتن شکیبا، بازیگر فیلم «ملاقات خصوصی» که در آرای مردمی در رتبه اول قرار داشت، هم با انتشار تصویری از کارگردان فیلم (امید شمس) نوشت: برای اشک‌هایی که می‌ریزی لبخند آرزو دارم.
علاوه بر همه این حاشیه‌ها پس از اعلام نامزدهای جشنواره باز هم حرف و حدیث‌های مختلفی به وجود آمد. در دوره‌های اخیر جشنواره فجر معمولاً بعد از پایان نمایش آخرین فیلم و تمام شدن نشست مطبوعاتی‌اش، بلافاصله یک نشست خبری با حضور دبیر یا به همراه داوران برگزار و اسامی نامزدها اعلام می‌شد. اما امسال خبرنگاران هر چه منتظر ماندند خبری از این نشست نشد و به جای آن شایعات زیادی درباره اختلاف نظر در هیات داوری به گوش می‌رسید. در ساعت‌های پایانی ۲۱ بهمن‌ماه، سرانجام اسامی نامزدهای بخش سودای سیمرغ چهلمین دوره جشنواره فجر اعلام شد که این فهرست هم در همان دقایق ابتدایی با واکنش‌های مختلفی روبه‌رو شد و در فضای مجازی برخی به شوخی و جدی نفوذ شهاب حسینی، داور، را در این انتخاب‌ها تاثیرگذار می‌دانستند تا جایی که در توییتی نوشته شد، قباد بالاخره انتقام خود را از شیرین دیوان‌سالار گرفت. این کنایه‌ای بود به نادیده گرفتن بازی پریناز ایزدیار در فیلم «ملاقات خصوصی». البته با وجود انکه تهیه‌کننده «ملاقات خصوصی» تاکید می‌کرد که چند ساعت قبل از اعلام اسامی نامزدها نامه انصراف خود از داوری را به دبیر جشنواره داده، اما این فیلم در دو بخش بهترین بازیگر نقش مکمل مرد و بهترین فیلم اول نامزد دریافت جایزه شد.
اما در میان نامزدهای جشنواره، فیلم «موقعیت مهدی» به کارگردانی هادی حجازی‌فر که در بین فیلم‌های ضعیف این دوره از جشنواره، در مواردی به طرز اغراق‌آمیزی تحسین میشود در ۱۴ بخش نامزد سیمرغ شده و رکورددار است. پس از آن فیلم «علفزار» ساخته اول کاطم دانشی با نامزدی در ۱۳ رشته و بعد «برف آخر» در ۱۲ رشته در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
۲۲ فیلم جشنواره فجر در حالی در مدت ۱۱ روز نمایش داده شدند که میزان انتقاد از کیفیت فیلم‌ها بسیار زیاد بود و برهمین اساس در روزهای گذشته مصاحبه‌ای از بهروز افخمی - یکی از اعضای هیات انتخاب - با خبرگزاری مهر حاشیه‌ساز شد که در آن گفته بود دو فیلم پر حاشیه جشنواره یعنی «لایه‌های دروغ» و «ماهان» را ندیده و به اعتبار رای همکارانش درباره آنها نظر داده است. افخمی در تماسی با ایسنا اعلام کرد که پس از این گفت‌گو، یک مصاحبه دیگر از او منتشر شده که حرف‌هایش وارونه نقل شده و انگار گفته‌های اولیه‌اش را تکذیب کرده است. برهمین اساس تاکید کرد که «من همچنان می‌گویم این دو فیلم را ندیده‌ام و حرفم همان است که قبلا گفته‌ام.»
جشنواره فیلم فجر پس از ۱۱ روز در حالی نمایش فیلم‌ها را تمام کرد که خبر می‌رسید محدودیت‌هایی برای مدعوین اختتامیه و زمان برگزاری مراسم از سوی وزارت بهداشت اعلام شده و شاید همین مسئله بود که برنامه‌ریزی‌ها برای در اختیار قرار دادن کارت‌های خبرنگاران را به ساعت‌های پایانی حضور آنها در سینمای رسانه موکول کرد. البته نحوه توزیع کارت‌ها به خبرنگاران و عکاس‌ها هم به شیوه‌ای خاص بود که با کندی مسئولان مربوطه، سبب ازدحام پشت در اتاق مخصوص اهدای کارت شد!
به هر صورت این دوره از جشنواره هم تمام شد. اما حواشی عجیب این جشنواره نشان داد که برگزاری جشنواره‌ای با این بزرگی تنها به حرف نیست و عوامل بسیاری باید در نظر گرفته شوند تا جشنواره‌ای که بیش از هر کس به مردم و هنرمندان تعلق دارد، رضایت آنها را هم به دنبال داشته باشد.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر هم با حواشی بسیار به پایان رسید
هیاهوهای چهلمین سیمرغ
محمدعلی وکیلی
تفاوت شخصیتی آقایان رئیسی و احمدی‌نژاد!
فدراسیون فوتبال ایران؛ برگزاری مجمع یا ورود فیفا
عزل یا ادامه کار عزیزی خادم در سه سناریو
مذاکرات وین چند قدم با توافق فاصله دارد؟
ژست کاذب طرف‌های غربی در گام آخر مذاکره
پایان جدال بر سر «سند رسمی وسایل نقلیه»
برگ سبز پلیس کافی است
«ابتکار» راهکار کاهش نرخ تورم را بررسی کرد
راهی برای فرار اقتصاد از هیولای گرانی
مردم و برف و باران باهم آمدند
حماسه حضور در جشن ۴۳ سالگی انقلاب
رئیس جمهوری در پیش خطبه‌های نماز جمعه:
نگاه به غرب کشور را نامتوازن کرده است
محمد باقر قالیباف:
انقلاب اسلامی نتیجه باورمندی امام به مردم بود
خطیب موقت نماز جمعه تهران:
انقلاب اسلامی امید مستضعفان و ملت‌های آزادیخواه شد
۵ ابزار «جو بایدن» برای تضمین به ایران
امیرعبداللهیان:
ایران روابط متوازن خود را با آفریقا، آمریکای لاتین و اروپا گسترش می دهد
دعوت پاشینیان از رئیسی برای سفر رسمی به ارمنستان
