«عصر جدید» رابطه ترکیه و امارات

«عصر جدید» رابطه ترکیه و امارات ابتلای رئیس‌جمهوری ترکیه به ویروس کرونا هم باعث تغییر زمان سفر تاریخی رجب طیب اردوغان به امارات نشده و او فردا برای نخستین بار در حدود 10 سال اخیر در سفری رسمی به امارات خواهد رفت. رجب اردوغان و همسرش هفته گذشته به ویروس کرونا مبتلا شدند و اما اعلام شده با کامل‌شدن روند درمان و برطرف‌شدن نشانه‌های بیماری، سفر اردوغان و همسرش فردا انجام خواهد شد. در این دوره 10ساله که از آخرین سفر اردوغان به امارات می‌گذرد، رابطه آنکارا و ابوظبی فراز‌و‌نشیب‌های زیادی داشته است. حمله ائتلاف عربستان به یمن و پس از آن تحریم عربستان و متحدانش علیه قطر باعث شد تا رابطه سیاسی و دیپلماتیک ترکیه و امارات تا آستانه قطع کامل پیش برود اما عادی‌سازی روابط عربستان و قطر در سال گذشته و تغییر رویکرد اردوغان در منطقه با هدف یافتن متحدانی جدید باعث شد تا رابطه آنکارا و ابوظبی هم به موازات رابطه ترکیه با مصر و عربستان روندی رو به بهبود طی کند و حتی در ماه‌های اخیر سرعت توسعه مناسبات امارات و ترکیه افزایش قابل‌ملاحظه‌ای یافته است. اردوغان در شرایطی به امارات سفر می‌کند که محمد بن‌زاید آل‌نهیان در نوامبر سال گذشته و پس از حدود 10 سال به ترکیه سفر کرده بود و توافق‌هایی جدید در حوزه سرمایه‌گذاری میان دو کشور به امضا رسید. انتظار می‌رود در سفر اردوغان به امارات این توافق‌ها جنبه رسمی پیدا کنند. «توفیق اوز»، رئیس هیئت روابط اقتصادی خارجی ترکیه، با اشاره به نقش امارات در بهبود وضعیت اقتصادی ترکیه می‌گوید: «دوره رکود تجاری طولانی‌مدت جای خود را به دوره جدیدی داد که در آن فعالیت‌های تجاری شتاب گرفته و سرمایه‌گذاری متقابل و تجارت احیا شد. بر اساس اعلام مرکز تجارت بین‌المللی ترکیه، پتانسیل صادرات ترکیه به امارات متحده عربی در سطح 1.8 میلیارد دلار است». در آستانه این سفر، ترکیه و امارات متحده عربی قراردادی پنج‌میلیارد‌دلاری برای تقویت ذخایر ارز خارجی آنکارا امضا کردند که تازه‌ترین نشانه گرم‌شدن روابط بین این دو رقیب سابق به‌شمار می‌آید. از طرف دیگر، سال گذشته حجم صادرات و واردات سنگ‌های قیمتی یا نیمه‌قیمتی، فلزات گران‌بها، مروارید، بدلیجات و سکه‌های فلزی میان دو کشور درخور توجه بود. در این دوره زمانی 3.1 میلیارد دلار سنگ قیمتی از ترکیه به امارات فروخته و 1.7 میلیارد دلار نیز از امارات خریداری شد. ترکیه در میان 11 شریک تجاری برتر امارات متحده عربی قرار دارد؛ در‌حالی‌که امارات بزرگ‌ترین شریک تجاری ترکیه در بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و دوازدهمین شریک تجاری آنکارا در سطح جهان است. نزدیک به 400 شرکت در ترکیه توسط امارات تأسیس شده است که املاک و مستغلات در صدر سرمایه‌گذاری‌های امارات در ترکیه قرار دارد. امارات همچنین سرمایه‌گذاری‌های عمده‌ای در بانکداری، عملیات بندری و صنعت گردشگری ترکیه دارد. سرمایه‌گذاری امارات متحده عربی در ترکیه تا پایان سال 2020 بالغ بر 18.4 میلیارد درهم بوده است؛ در‌حالی‌که سرمایه‌گذاری ترکیه در امارات متحده عربی تا ابتدای سال 2020 بیش از 1.3 میلیارد درهم بود. در‌همین‌حال صندوق توسعه دولتی ابوظبی هم متعهد شده است که 10 میلیارد دلار دیگر در ترکیه سرمایه‌گذاری کند. نقش اسرائیل اردوغان پیش از انجام این سفر از تغییر رویکرد آنکارا در سیاست خارجی خود در ماه‌های اخیر خبر داد و گفت: «همان‌طور‌که برای برقراری روابط خوب با امارات گام‌هایی برداشته‌ایم، گام‌های مشابهی را با مصر و اسرائیل خواهیم برداشت. توافق‌های امضا‌شده با امارات، عصر جدیدی را در روابط دو کشور آغاز خواهد کرد». او با بیان اینکه سفرش به امارات در قالب یک هیئت عالی‌رتبه انجام خواهد شد، تأکید کرد گام‌های جدی و مهمی در راستای برقراری روابط با امارات انجام شده است. اسرائیل یکی دیگر از انگیزه‌های اردوغان برای بهبود روابط با امارات است. قرار است رئیس‌جمهور اسرائیل در ماه آینده برای نخستین بار در 15 سال اخیر به ترکیه سفر کند و اردوغان می‌داند بهبود مناسبات با اسرائیل در گرو همراهی با روند عادی‌سازی روابط کشورهای عربی و اسرائیل است. ترکیه در ابتدای امضای «پیمان ابراهیم» با میانجیگری دولت دونالد ترامپ، در کنار ایران و گروه حماس با آن مخالفت کرد اما شرایط امروز منطقه و ترکیه ایجاب می‌کند که سیاست آنکارا تغییر کند. از آن زمان، اردوغان از تکرار تهدیدها علیه امارات، بحرین، مراکش و سودان که به عادی‌سازی روابط خود با اسرائیل پرداخته‌اند، عقب‌نشینی کرده است. این عقب‌نشینی از یک طرف ظاهرا به‌عنوان بخشی از تلاش گسترده‌تر او برای بهبود روابط با امارات، مصر، عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی که ترکیه در سال‌های اخیر با آنها درگیر بوده، است و از طرف دیگر گامی برای جلب اعتماد اسرائیل. رسانه‌های ترکیه تا قبل از بهبود مناسبات ترکیه و امارات، به «محمد بن‌زاید»، ولیعهد امارات، لقب «شاهزاده تاریکی» داده بودند اما اکنون اردوغان به‌وضوح امیدوار است که ابوظبی مانع از فروپاشی اقتصادی ترکیه شود. ترکیه در ماه‌های اخیر شاهد سقوط بی‌سابقه ارزش لیر در پی سیاست‌های اردوغان بود. در این میان امارات متحده عربی نه‌تنها انتظار بازگشت خوبی از این سرمایه‌گذاری خود دارد، بلکه ترکیه را به‌عنوان یک محافظ بالقوه در برابر ایران می‌بیند؛ زیرا دولت جو بایدن در آستانه یک توافق با ایران قرار دارد.