نزدیکتر از همیشه به توافق

یوسف مولایی استاد دانشگاه واقعیت این است که از جزئیات مذاکرات بی‌خبریم و صحبت‌ها بیشتر کلی است. اخبار را یا بیشتر از سوی نماینده روسیه دنبال می‌کنیم یا برخی مقامات آمریکایی که نامشان فاش نشده است و از طرف ما اطلاعاتی به بیرون درز پیدا نکرده بجز کلیاتی که دنبال یک مذاکره خوب هستیم و اگر این مذاکرات به نتیجه خوب منتهی شود، از آن استقبال می‌کنیم ولی در این پرونده چند نکته کلیدی برای آمریکا و کلا 1+5 وجود دارد. مسئله عمده این است که فعالیت‌های هسته‌ای ایران کنترل شود، از مسیر فعالیت صلح‌آمیز منحرف نشود و امکان نظارت و رصد فعالیت‌ها برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وجود داشته باشد. احتمالا پروتکل الحاقی دوباره برای بازرسی‌های سرزده و مستمر فعال شود و امکان دستیابی به تمام سایت‌هایی که از نظر آژانس، فعالیت هسته‌ای دارند و انجام می‌گیرد، مهیا باشد. برای ایران هم متقابلا مسئله کلیدی و مهم آزادی دارایی‌هایش است که درکشورهای مختلف بلوکه شده، آزادسازی و تعلیق تحریم فروش نفت است که برداشته شود تا ایران بتواند دوباره به بازارهای بین‌المللی دست پیدا کند. و احتمالا تحریم‌های بیمه‌ای و حمل و نقل که آمریکایی‌ها در زمان ترامپ فعال کرده بودند را تعلیق کنند. درکنار این مسائل اساسی برای اینکه مخصوصا آمریکایی‌ها در مقابل افکار عمومی ژست بگیرند که موفقیت داشتند و مذاکرات به نفع‌شان تمام شده، خواهان آزادی زندانیان آمریکایی یا دوتابعیتی‌هایی هستند که در ایران هستند و مبادله آنها با ایرانیانی که در آمریکا زندانی هستند، مطرح است و احتمالا در مورد این موضوع حتما توافق صورت می‌گیرد. از طرفی اگر توافق فعلی از دید اسرائیلی‌ها نسبت به توافق قبلی ضعیف‌تر است به این دلیل است که ایران در این مدت پیشرفت‌هایی در حوزه فعالیت هسته‌ای به‌دست آورده است. از غنی‌سازی اورانیوم یا غلظت غنی‌سازی تا انباشت اورانیوم غنی شده و مدرن کردن سانتریفیوژهای خودش با نصب آر6 و آر8 که نشان می‌دهد ایران در این مدت بیکار نمانده و توانایی‌ها و قابلیت‌های خودش را افزایش داده است. از این جهت اگر توافق شود، ایران دانشی که کسب کرده و توانایی‌هایی که به دست آورده را از دست نخواهد داد. بنابراین از دید اسرائیلی‌ها و غربی‌ها، زمان دستیابی ایران به بمب هسته‌ای چنانچه بخواهد خیلی کوتاه‌تر شده و ایران امکان بهتری برای این موضوع پیدا کرده و اگر ایران بخواهد راهش کوتاهتر شده است. درحقیقت مشکلی که اسرائیلی‌ها در ارزیابی‌های خودشان بروز می‌دهند به دلیل امکانات ایران است که توسعه یافته و نسبت به سابق پیشرفت کرده است. از طرفی فعالان بازار دسترسی‌شان به اخبار و اطلاعات بیشتر از ماست و حداقل به اطلاعاتی که در بیرون در حال چرخش است راحت‌تر دسترسی دارند، نشانه‌ها و شاخص‌هایی دارند که فضای مثبت را اندازه‌گیری می‌کنند و چون احساس کردند به توافق نهایی نزدیک هستیم، نرخ دلار تا حدودی تعدیل شده یا بهتر است بگوییم که ارزش ریال است که تقویت می‌شود. برای اینکه وقتی تحریم برداشته شود، امنیت بازار بیشتر تقویت می‌شود و فعالیت‌های اقتصادی بیشتر رونق می‌گیرد. از آن جهت اقتصاد چهره بهتری پیدا می‌کند و حداقل احساس امیدواری در کوتاه مدت باعث می‌شود که ریال تقویت شود. در نهایت اگر دستاوردهای اقتصادی این توافق قابل توجه باشد به نحوی که ایران بتواند نفت را به راحتی در بازارهای جهانی معامله کند و با تعلیق یا لغو تحریم‌ها دسترسی‌اش به بازار وسیع‌تر و راحت‌تر باشد، آنوقت موضوع اف‌ای‌تی‌اف برایش جذاب خواهد بود که موانع مبادلات مالی جهانی برطرف شود و دسترسی ایران به بازار مالی از طریق مسیر درست مبادله پول آزادتر و راحت‌تر باشد. درحقیقت این جذابیت کمک خواهد کرد که علاقه‌مندی مقامات ایران نسبت به الحاق به اف‌ای‌تی‌اف بیشتر شود.