بازرگام؛ ایده خوب، اجرای ناگوار!

رعیت نواز-امروز تقویم، روز ملی حمایت از حقوق مصرف کنندگان را نشان می دهد، حمایتی که باید به عنوان یک اصل در زنجیره تولید تا مصرف مدنظر قرار گیرد تا فرایند تولید تا مصرف با یک تحول همراه شود. در شرایط حاکم بر اقتصاد کشور لازم است تولید کننده بداند بقای تولید در راستای توانمندی مصرف کنندگان است و رعایت حقوق آن ها به رشد خود تولید کننده ها کمک می کند. به هر حال امروز قصد داریم به جای پرداختن به تاریخچه حقوق مصرف کننده ها، به سراغ یک ایده خوب برای حمایت از حقوق مصرف کننده ها برویم که متاسفانه در اجرا ضعف های جدی داشته است. این ایده، توزیع هوشمند کالاهای اساسی از طریق سامانه های اینترنتی است. به همین دلیل به سراغ معایب و مزایای سامانه بازرگام رفتیم که به گفته مسئولان وزارتخانه جهاد کشاورزی به منظور حمایت از حقوق مصرف کنندگان، تنظیم بازار، کوتاه کردن دست دلالان و ... راه اندازی شده است. پس اگر قصد دارید سبد خرید خود را به‌صورت اینترنتی پر کنید و آن را در خانه یا محل مدنظر خود تحویل بگیرید با ما همراه شوید تا با نحوه خرید و معایب آن بیشتر آشنا شوید.
 
سامانه بازرگام چیست و نحوه استفاده از آن چطور است؟ سامانه بازرگام، یک سامانه اینترنتی است که تا قبل از این، فروش اینترنتی میوه و محصولات کشاورزی را انجام می‌داد و حالا در آن کالا‌هایی از جمله مرغ منجمد، تخم‌مرغ، شکر، روغن و برنج با قیمت مصوب دولت عرضه می‌شود. خرید از سامانه بازرگام، اینترنتی است و آن‌گونه که مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران خبر داده، این سامانه فعلا از بین هزار و ۱۵۰ شهری که در کشور داریم، در ۲۳ شهر بزرگ کشور فعال و در دسترس است. به هر حال اگر قصد خرید دارید، وقتی وارد سایت بازرگام می شوید، اولین کاری که باید بکنید این است که شهر مدنظرتان را مشخص کنید و بعد به سراغ کالاهایی بروید که در آن شهر برای خرید در دسترس قرار دارند. در بخش بالایی سایت، گزینه‌هایی چون اقلام تنظیم بازار، گوشت تنظیم بازار، کل محصولات، میوه، صیفی‌جات، سبزیجات و اقلام استوایی تعبیه شده است تا با توجه به آن چه نیاز دارید، مستقیم به سراغ خرید آن بروید؛ البته قبل از آن که سبد خریدتان را پر کنید، باید به سراغ ثبت‌نام بروید. در آن جا اول باید شماره تلفن همراه تان را ثبت کنید و بعد از آن که کد ورود برای شما از طریق پیامک ارسال شد، آن را وارد و سپس بقیه مشخصاتی چون اسم و آدرس و شماره ملی تان را هم ثبت کنید. ثبت‌نام در این سایت بسیار آسان است و نیاز به تبحر خاصی ندارد و بعد از ثبت نام می توانید کالاهای مدنظرتان را بخرید و بعد از پرداخت منتظر باشید در آدرسی که داده اید، به شما تحویل داده شود. مزایای این سامانه ایده توزیع هوشمند کالاهای اساسی از طریق سامانه های اینترنتی می تواند مزایای زیادی برای مصرف کننده ها داشته باشد. حذف دلال ها، تسهیل در نظام توزیع، تنظیم بازار، قطع کردن دست گران فروش ها و ... از مزایای این ایده به حساب می آید. گزارش ها نشان می دهد قیمت کالاهای اساسی در این سامانه با بازار بسیار متفاوت بوده و هزینه ارسال هم از خریداران گرفته نمی شود. جدای از آن چه گفتیم توزیع هوشمند کالاهای اساسی می تواند به توزیع یارانه کالاهای اساسی هم در مواقع نیاز کمک کند آن هم به این صورت که هر کد ملی، مقدار مشخصی کالای اساسی با قیمت مصوب دریافت و در صورت نیاز، مازاد آن را از بازار آزاد تهیه کند. در همین زمینه علیرضا جاویدعربشاهی، مشاور رئیس سازمان تعاون روستایی گفته است: «اگر کاربری سفارش بیش از حد متعارف انجام دهد سیستم، آی‌پی دستگاه را ذخیره می‌کند و هشدار می‌دهد. در این صورت بررسی انجام می‌شود که این خرید برای مصرف خانگی بوده است یا خیر.» معایب کنونی سامانه هرچند ایده توزیع کالا به صورت هوشمند از طریق سامانه های اینترنتی مزایای زیادی دارد و توزیع هوشمند و رایگان کالاهای اساسی آن هم به قیمت مصوب در منزل مصرف‌کنندگان را می‌توان انقلابی در توزیع و حتی روند نظارت بر قیمت این کالاها دانست اما متاسفانه در اجرای آن ضعف های جدی دیده می شود. از همان ابتدا این انتقاد مطرح شد که چرا یک باره توزیع هوشمند کالاهای اساسی به سامانه ای ناشناخته داده شد که زمینه فعالیت تخصصی در بخش کالاهای اساسی را ندارد و این واگذاری را رانتی و انحصاری خواندند البته سازمان تعاون روستایی در این باره اعلام کرد درباره امکان همکاری در طرح تنظیم بازار هوشمند کالاهای اساسی اطلاع‌رسانی شده اما تنها سامانه بازرگام بود که اعلام آمادگی کرد و زیرساخت‌های لازم را داشت. با این حال به جز این، ایرادهای دیگری هم در اجرا دیده می شود که به اختصار به آن ها اشاره می کنیم. 1- فراگیر نبودن سامانه برای کل کشور هم اکنون از بین هزار و ۱۵۰ شهری که در کشور داریم تنها در  ۲۳ شهر امکان خرید از این سامانه موجود است. در ضمن در همه شهرهایی که دسترسی به بازرگام دارند، همه اقلام وجود ندارد. حجت الاسلام آزادیخواه سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی  هم یکی از ایرادهای سامانه بازرگام را دسترسی نداشتن شهرهای کوچک به این سامانه دانسته و گفته است: «فعالیت‌های این سامانه برای مردم نقاط دوردست تبدیل به آرزو شده است.» 2- اختلال در سامانه سامانه بازرگام در روزهای اخیر با اختلال هایی مواجه است به طوری که محصولات عرضه شده این سامانه که باید ظرف 24 ساعت به مردم تحویل داده شود با تاخیرهای چند روزه و حتی هفتگی مواجه است که موجب نارضایتی مردم شده است. همچنین برخی از کالاهای این سامانه با نداشتن موجودی مواجه هستند؛ البته مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران در جوابیه ای به مهر اعلام کرده بود که اختلالات ایجاد شده در روند توزیع هوشمند کالاهای اساسی تا ۳ اسفند برطرف می شود اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که این اختلالات هنوز رفع نشده است. پیامک های مردمی به روزنامه خراسان و مشاهده انتقادها در شبکه های اجتماعی وجود اختلال را تا روز گذشته هم تایید می کند. 3- نبود نظارت بر کالاهای دیگر یکی دیگر از ایراداتی که به سامانه بازرگام گرفته شده ادعای گران فروشی در محصولاتی به جز کالاهای اساسی است. برخی کاربران در شبکه های اجتماعی مدعی شده اند که میوه و دیگر محصولاتی که قیمت مصوب ندارد، در این سامانه نسبت به بازار گران تر است. 4- کم فروشی و کیفیت نامناسب در روزهای اخیر بسیاری از کاربرانی که از این سامانه خرید کرده بودند، از پایین بودن کیفیت محصولات نسبت به آن چه ادعا شده بود، گلایه داشتند. چندی پیش در روزنامه خراسان رضوی همکاران ما به این موضوع پرداخته بودند. همچنین برخی از کاربران ادعا کرده بودند محصولی که به دستشان رسیده از مقداری که خریده اند، کمتر بوده است به عنوان مثال کاربری نوشته بود که 5 کیلو برنج خریده اما 4 کیلو به او تحویل داده شده است.