رمز گشايی از طولانی شدن يك امضا

آرمان ملی: مذاکرات احیای بر جام در وین در حالی پی گرفته می‌شود که طرفین مذاکره همچنان بر سرعت و پیشرفت مذاکرات تاکید می‌کنند اما در عین حال هنوز برای رسیدن به توافق به مسائل اختلافی اشاره دارند که توافق در گرو حل و فصل آنها است. منابع مطلع به رسانه‌های ايراني گفته‌اند که فرانسه در «نقش پليس بد» مانع امضای برجام است؛ آمريكا هم از دادن تضمين تا اين لحظه، طفره رفته و می‌رود. این مذاکرات در حالی به گفته برخی کارشناسان در حال رسیدن به خط پایان است که آمریکا هنوز تصمیم سیاسی خود را اتخاذ نکرده و با وجود آنکه متن پیش‌نویس توافق آماده شده، اما هنوز سه موضوع اصلی بدون حل و فصل باقی مانده است. دور هشتم مذاکرات، طولانی‌ترین دور مذاکرات است و مذاکره‌کنندگان جمهوری اسلامی ایران با برگزاری دیدارهایی در سطوح مختلف کارشناسی و مذاکره‌کنندگان ارشد، در حال کار بر روی متن پیش‌نویس توافقات بوده‌اند که به رغم بسیاری از پیشرفت‌ها هنوز توافق نهایی حاصل نشده است. آنچه مسلم است مذاکرات در شرایط حاضر به نقطه‌ای رسیده که بالای ۹۸ درصد ‌پیش نویس توافق نهایی به لطف ابتکارات ایران به صورت مشترک نگارش شده و اگر طرف‌های مقابل ابتکار عمل و انعطاف نشان دهند، امکان رسیدن به توافق خوب در کوتاه‌ترین زمان وجود دارد. در نتیجه رایزنی‌های روزهای اخیر خطوط قرمز و منطق ایران به طرف مقابل منعکس شده و انتظار می‌رود که آن‌ها با توسل به اصل واقع‌بینی، تجربه چهار سال گذشته و خودداری از زیاده‌خواهی، گفت‌وگوها را بیش از این کش ندهند. طرف مقابل باید در نظر داشته باشد که ایران برای توافق آماده است اما تا ابد منتظر نمی‌ماند. این در شرایطی است که عده‌ای بر این باورند که با توجه به شرایط حاکم بر مذاکرات هر چند امیدهای بسیاری بر ایجاد توافق وجود دارد اما در حال حاضر نه تنها توافق قطعی نیست، بلکه احتمال توافق با احتمال عدم توافق برابری می‌کند. زیرا هنوز برخی خواسته‌های حداقلی ایران باقی مانده که مربوط به انتفاع عملی از توافق می‌شود و در صورت عدم تحقق آنها، توافقی در کار نخواهد بود. قدر مسلم تیم مذاکره کننده ایرانی با هدف حصول اطمینان از انتفاع اقتصادی ایران از توافق، تا کنون بر اصل اجرای کامل و نه ناقص برجام و رفع حفره‌های قبلی در این توافق تاکید و ایستادگی کرده است. آنچه مشخص است این است که احتمال توافق، همان‌طور که چند ماه گذشته نیز وجود داشت، الان هم وجود دارد و طبیعی است که با گذر زمان به میزان آن افزوده شده باشد. اما این به معنای قطعیت نیست. تجربه عملکرد طرف‌های غربی هم بر چنین گزاره‌ای مهر تایید می‌زند. بنابراین، بحث درباره توافق احتمالی آتی می‌تواند صرفا مبتنی بر احتمالات موجود باشد. رسانه‌ها که هیچ، بلکه حتی دیپلمات‌ها یا مذاکره کنندگان یک طرف هم نمی‌توانند یکجانبه از قطعیت موضوعی خبر دهند.    مخالفان برجام  همزمان با سفر رئیس تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان به وین، جمعی از دانشجویان ضمن تجمع در فرودگاه امام خمینی(ره)، بر لزوم رعایت شروط رهبر معظم انقلاب در مذاکرات تاکید کردند. جمعی از دانشجویان بسیجی دانشگاه‌های امیرکبیر و علامه‌طباطبایی همزمان با اعزام علی باقری رئیس تیم مذاکره کننده هسته‌ای کشورمان به وین، در فرودگاه امام خمینی(ره) تجمع کردند. دانشجویان ضمن سر دادن شعار «مرگ بر آمریکا» در این تجمع بر لزوم رعایت شروط مقام معظم رهبری در مذاکرات تاکید کردند. دانشجویان دست‌نوشته‌هایی با خود همراه داشتند که روی آنها شعارهایی همچون «عدول از شروط رهبری؛ هرگز»، «بازگشت آمریکا بدون تغییر رفتار ملموس؛ هرگز»، «عدم توافق بهتر از توافق بد است» و... نوشته شده بود. این در حالی است که پیش از این نیز بسیج دانشجویی 8 دانشگاه کشور نیز در مخالفت با برجام بیانیه‌ای صادر کرده بودند. البته این مساله‌ای طبیعی است چرا که چندی پیش نیز دلواپسان در مخالفت با احیای برجام و برداشته شدن تحریم‌ها جلسات و تجمعاتی داشته‌اند. البته پرسش اینجا است که آیا این نوع رویکردها و شعارها امروز در دولت آیت‌ا... رئیسی که دولت انقلابی است هم جا دارد؟ این مساله‌ای است که قابل تامل می‌نماید. گویی هنوز تکلیف دلواپسان با خودشان و اهداف و منویاتشان مشخص نیست.   نشست غیررسمی کمیسیون مشترک  طی هفته گذشته برخی از روسای هیات‌های مذاکره کننده سه کشور اروپایی برای امور کاری و دیپلماتیک خود به پایتخت‌هایشان بازگشته بودند. در عین حال مذاکرات در سطح کارشناسی در وین ادامه داشت. همچنین در چند روز گذشته رایزنی‌ها و تماس‌ها میان روسای هیات‌های مذاکراتی ایران و ۱+۴ ادامه داشته است. در همین خصوص هیأت‌های جمهوری اسلامی ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۴ عصر دوشنبه در ادامه رایزنی‌های فشرده دیپلماتیک تشکیل جلسه دادند. این جلسه ساعاتی پس از بازگشت علی باقری مذاکره کننده ارشد ایران به وین، به صورت غیر رسمی و خارج از نشست کمیسیون مشترک برجام برگزار شد. پیش از این جلسه نیز دیدارهای دوجانبه جداگانه‌ای میان مذاکره‌کنندگان ارشد کشورمان و روسای هیأت‌های روسیه و چین برگزار شد. جلسات کارشناسی نیز از روز نشست در جریان بوده است. باقری پس از پایان جلسه و پیش از عزیمت از هتل کوبورگ، برآیند گفت‌وگوها را در پاسخ به سوال خبرنگاری «خوب» توصیف کرد. میخائیل اولیانوف رئیس هیات روسیه نیز پس از دیدار دوجانبه با علی باقری در توئیتر نوشت: کار فشرده‌ای در پیش داریم تا مذاکرات را به سرانجام برسانیم. طی چند روز اخیر نیز مذاکرات کارشناسی در هتل کوبورگ برگزار شده است که در این راستا علی باقری، رئیس هیات مذاکره کننده ایران در وین بعد از از چند روز تنفس که برای برخی مشورت‌ها به تهران آمده بود با انریکه مورا، هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام دیدار کرد. مقامات حاضر در مذاکرات وین بر این نظرند که همه چیز برای توافق آماده است اما بر اساس یک اصل مهم تا وقتی درباره همه چیز توافق نشود درباره هیچ چیز توافق نشده است. ایران معتقد است آمریکا در سه مورد هنوز تصمیم نهایی خود را نگرفته است و اگر این تصمیم حاصل شود همه چیز برای توافق آماده است.   مواضع برجامی  هر چند که همه طرفین برجام به پیشرفت مذاکرات وین و رسیدن به مرحله نهایی برای اتخاذ تصمیمات سیاسی پایانی در جهت رسیدن به توافق و برداشته شدن تحریم‌های ایران و احیای برجام تاکید می‌کنند اما همچنان شاهد برخی اختلافات و موضع‌گیری‌‌هایی از سوی غربی‌ها به ویژه آمریکا هستیم که در عین پیشرفت هنوز مذاکرات را به نتیجه نهایی نرسانده و طرفین در تلاشند تا به هر نحوی که شده این اختلافات به حداقل برسد و بتوانند هر چه سریعتر رسیدن به توافق را اعلام کنند. در همین راستا نیز طی روزهای گذشته شاهد اظهار نظرهای مختلفی از سوی طرف‌های مختلف برجام بوده‌ایم که هر کدام از ظن خود مذاکرات و آینده توافق را مورد نظر قرار داده‌اند. در همین خصوص مدیر کل امور سیاسی و مسائل امنیتی وزارت خارجه فرانسه گفت: تروئیکای اروپایی به زودی مجددا با هیات ایرانی دیدار خواهد کرد. فیلیپ اررا، با اشاره به دیدار غیر رسمی دیروز هیات‌های ایران، اروپا و ۱+۴ در توییتی نوشت: تروئیکای اروپایی به زودی مجددا با هیات ایرانی دیدار خواهد کرد. وی در انتهای توییت خود از هشتگ «مرحله پایانی مذاکرات وین» استفاده کرده است. همچنین استفانی القاق، مذاکره‌کننده ارشد انگلیس در مذاکرات وین در توییتی نوشت: نشست غیررسمی مشارکت‌کنندگان در برجام پایان یافت. تلاش برای بستن مسائل نهایی همچنان ادامه دارد. وی همچنین در توییت دیگری نیز نوشت: نشست تروئیکای اروپایی با علی باقری کنی پایان یافت. کار ادامه دارد. این کار (بار دیگر) تا انتهای شب ادامه خواهد یافت. در همین راستا وزیر امور خارجه روسیه روز گذشته در پیامی به کنفرانس بین‌المللی خلع سلاح که به صورت ویدئویی ارسال شد، اظهار کرد: تلاش‌ها برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک برای حل و فصل وضعیت پیرامون برنامه هسته‌ای ایران (برجام) و اجرای کامل آن ادامه دارد. سرگئی لاوروف گفت: امیدواریم که این تلاش‌ها با موفقیت به پایان برسد. وزیر خارجه روسیه در ادامه با بیان اینکه جایگزین منطقی برای برجام وجود ندارد، افزود: تعهدات در توافق هسته‌ای (برجام) که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت مورد تاکید قرار گرفته است باید بدون هر گونه اما و اگر و قید و شرطی از سوی همه بازیگران انجام شود. همچنین مذاکره کننده ارشد چین در مذاکرات وین پس از پایان نشست غیررسمی اعضای برجام ابراز امیدواری کرد که تمام طرف‌ها در راستای حصول توافق نهایی در کوتاه‌ترین زمان کار کنند. وانگ کوان اظهار داشت: مذاکرات به مرحله آخر رسیده و مشارکت کنندگان در گفت‌وگوها روشنایی پایان تونل را می‌بینند.    مقصر جلوه دادن ایران  در حالی که آمریکا مسئول وضعیت فعلی برجام است و باید با توجه به این‌که پیش از این نشان داده قابل اعتماد نیست این بار اطمینان همه را از حضورش به عنوان عضوی از برجام جلب کند، وزارت خارجه این کشور تهدید کرد درصورتی که ایران ناسازگاری از خود نشان دهد، واشنگتن آمادگی خروج از مذاکرات وین را خواهد داشت! ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه در کنفرانسی خبری مدعی شد: درصورتی که ایران درخصوص حصول پیشرفت از خود ناسازگاری نشان دهد، ما آماده کنار کشیدن خواهیم بود. در حالی که مقامات کشورمان تاکید دارند که طرف مقابل باید متعهدانه نشان دهد که پایبند رسیدن به توافق است و برای خروج از وضعیت فعلی ابتکار دارد و اگر می‌خواهند توافقی داشته باشیم باید حسن نیت داشته باشند و رسیدن به توافق بدون حسن نیت انجام نمی‌شود، وی افزود که اگر ایران «با حسن نیت به تعامل نپردازد»، ایالات متحده به همراه متحدان و شرکایش به دنبال «راه‌های جایگزین» خواهند گشت! این در حالی است که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درخصوص راه‌های جایگزین اطلاعات بیشتری ارائه نکرد.