تصمیم اشتباه در زمانی نامناسب

مرتضی افقه تحلیلگرمسائل اقتصادی حذف ارز 4200 تومانی در وضعیت اقتصادی کنونی اقدام درستی نیست؛ دادن رانت به خودی‌خود کار اشتباهی نیست، اما اینکه عده‌ای از آن سوءاستفاده می‌کنند بد است. کشورها از رانت به‌عنوان یک سیاست کاهش نابرابری منطقه‌ای و فردی استفاده می‌کنند و بنابه دلایلی که یکی از آنها بی‌تدبیری‌‌هاست که در چهار دهه گذشته داشته‌ایم و باعث افزایش نابرابری‌ها و رشد فقر شد، دولت‌ ناچار است از طریق کمک‌های این چنینی و اقداماتی که کالا ارزان به دست مصرف‌کننده برسد، با فقر مبارزه کند. این رانت منفی نیست، اما اینکه رانتی ‌برای واردات کالا و رساندن ارزان آن به دست مردم داده می‌شود و عده‌ای از آن سوءاستفاده کرده و به قیمت آزاد کالا را فروختند باید مجازات شوند نه اینکه صورت مساله پاک شود. اگر بخواهیم جامعه به تعادل برسد باید اقداماتی صورت بگیرد که فقر کاهش پیدا کند یا از بین برود در آن زمان دیگر نیاز و ضرورتی به این نوع رانت وجود ندارد. ولی وقتی بنابر آمارهایی که در دولت‌ قبل اعلام شد که 60 میلیون نفر زیر خط فقر هستند باید اقداماتی صورت بگیرد که این گروه صدمه نبینند و بتوانند معیشت خودشان را تامین کنند. عده‌ای از اقتصاددان‌های طرفدار بازار آزاد سال‌هاست که به دنبال این موضوع و حذف یارانه‌ها و امتیازاتی از این دست هستند. در مورد ارز یارانه‌ای هم در سه چهار سال تلاش خود را کردند و الان بخش قابل توجهی از نمایندگان و دولتی‌ها را هم قانع کردند که این اقدام را انجام بدهد، کمیسیون تلفیق ابتدا این اقدام را انجام داد ولی بعدا به دلیل هشداری که مقامات امنیتی دادند یا اینکه اطمینان نداشتند منابع لازم برای جبران خطرات ناشی از حذف ارز ترجیحی را تامین کنند، ناچار به بازپس‌گیری مصوبه شدند. اما امروز که این مصوبه در مجلس با رای بالا تصویب شده شاید به این دلیل است که مطمئن شده توافق حاصل و تحریم‌ها برداشته می‌شود و منابع لازم را ناشی از فروش نفت یا آزادسازی منابع ارزی بلوکه شده دارد تا بتواند با عوارض حذف ارز ترجیحی مقابله کند. با این حال هنوز چیزی عوض نشده و حذف ارز ترجیحی موجب شوک به بازار و کالاهایی می‌شود که از این طریق تامین می‌شدند و از طرف دیگر منابعی که قرار است به صورت مستقیم با کالابرگ به‌عنوان جبران این منابع بدهند دو مشکل دارند، اول اینکه مبلغی که قرار است پرداخت شود نمی‌تواند کل تورم ناشی از این شوک را جبران کند. البته هنوز هم مشخص نیست که این کمک‌ها آیا به همه داده می‌شود یا نه و دوم اینکه این مبلغ مانند یارانه‌ای که در دوران دولت‌های نهم و دهم برای جبران افزایش قیمت‌ها داده شد؛ ثابت است حتی اگر کل هزینه را جبران کند، به این دلیل که این عدد ثابت و تورم رشد می‌کند سال به سال این کمک ناچیز خواهد شد و قدرت خرید مردم کاهش خواهد یافت و دوباره شاهد مشکلات معیشتی خواهیم بود.