عقب نشینی تلویحی روس‌ها؟

آرمان ملی- حمید شجاعی: مذاکرات برجام در وین اتریش در حال انجام است و همه کشورها در راستای رسیدن به توافق حداکثری و برداشته شدن تحریم‌های ایران تلاش می‌کنند. تیم مذاکره کننده ایران نیز با جدیت و لحاظ خطوط قرمز خود مذاکرات را پی گرفته است. اما چندی است که با آغاز بحران در اوکراین و حمله روسیه به این کشور مذاکرات وین نیز متاثر از این اتفاق شده است و برخی معتقدند که روس‌ها درصددند که ارتباط معناداری میان مذاکرات وین و بحران وین برقرار کنند و از آنجا که تحت تحریم‌های آمریکا و اروپا قرار گرفته‌اند با استفاده از کارت مذاکرات وین توافق را تحت تاثیر خود قرار دهند. مهم‌ترین ناثیر‌گذاری آنها نیز درخواست یکدفعه و عجیب آنها پیرامون تضمن کتبی آمریکا است که بسیاری از واکنش‌های داخلی و خارجی را بر انگیخته است. باید دید مذاکرات در وین تا چه میزان از نوع رویکرد روس‌ها پیروی خواهد کرد و در آستانه توافق روس‌ها چه تحرکاتی از خود نشان خواهند داد. 
  یک درخواست؛ چندین واکنش
«روسیه تضمینی می‌خواهد که روابط اقتصادی‌ تحت برجام این کشور با ایران از این تحریم‌ها مصون بمانند. ما تضمینی می‌خواهیم که این تحریم‌ها به هیچ وجه روابط تجاری- اقتصادی و سرمایه‌گذاری مقرر در برنامه جامع اقدام مشترک(برجام) را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. ما خواستار تضمینی کتبی شده‌ایم که روند فعلی آغاز شده توسط آمریکا به هیچ وجه به حق ما برای تجارت، همکاری اقتصادی و سرمایه‌گذاری و همکاری نظامی- فنی آزاد و کامل با این کشور اسلامی آسیبی وارد نکند.» این سخنانی بود که سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه درباره تحریم‌های جدید اعمال شده آمریکا علیه روسیه در پی حمله این کشور به اوکراین بیان کرد و پس از این اظهارات بود که در فضای داخلی و بین‌المللی شاهد واکنش مختلف و متفاوتی بودیم که هر کدام در نوع خود قابل بحث و بررسی بود. اما بسیاری این نوع رویکرد روس‌ها را نه از سر دلسوزی برای ایران که از سر حفظ منافع ملی خود قلمداد کردند که اگر برجام احیا شد و طرفین به توافق رسیدند تحریم‌های روسیه بر روابط اقتصادی این کشور با ایران تاثیر نگذارد تا روس‌ها از منافع ارتباط تجاری و اقتصادی با ایران منافع خاص خود را ببرند. اظهار نظرهای متفاوتی هم در این خصوص صورت گرفت. چنان که حمید ابوطالبی مشاور سیاسی دفتر حسن روحانی رئیس‌جمهور سابق در همین خصوص بیان کرد: «روسیه می‌داند که فقط کنگره‌ آمریکا قادر به ارائه تضمین واقعی است، و وزیر خارجه نه قادر است تضمینی دهد و نه تضمین کتبی او ارزشی دارد؛ بلکه فقط بهانه‌ای می‌شود که روسیه بار تحریم‌های خود را بر دوش ایران نهاده و با تهدید ایران به استفاده از «مکانیزم ماشه»، کشور را در راستای منافعش به قهقرا‌ بکشاند. ایران برای نیفتادن در دامِ روسیه، فقط می‌تواند با برقراری «تعادل استراتژیک» از طریق مذاکره مستقیم با آمریکا، بازی خطرناک روس‌ها را به بن‌بست بکشاند.» اما این تنها واکنش نبود و سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در این خصوص گفت: اظهارات لاوروف را در رسانه‌ها دیدیم و منتظر هستیم از مجاری دیپلماتیک جزئیات آن را بشنویم. گفت‌وگوها در وین در مسیر خودش در حال پیگیری است. همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران نباید محدود و تحت تأثیر هیچ تحریمی قرار بگیرد. علی شمخانی دبیر شورای‌عالی امنیت ملی کشورمان نیز در این خصوص در صفحه توئیتر خود نوشت: تنها عامل مؤثر بر تعامل تیم مذاکره‌کننده ایران با 1+4 تأمین منافع مردم ایران است.» این در حالی است که طی روزهای اخیر اغلب رسانه‌‌های کشور به این مساله پرداختند و هر یک از ظن خود نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند. «آرمان‌ملی» نیز در گزارشی با تیتر «برجام را از گروگان روس‌ها در آورید» نسبت به تحرکات اخیر روس‌ها در آستانه توافق در وین واکنش نشان داد. آنچه مسلم است افکار عمومی در ایران نگاه چندان مساعد و مناسبی نسبت به این مساله نشان نداده‌اند و در فضای مجازی و حتی رسانه‌های رسمی بحث گروگانگیری برجام و توافق از سوی روس‌ها بسیار مطرح می‌شود. چنانکه برخی تحلیلگران معتقدند که روس‌ها درصددند توافقات وین را به بحران اوکراین پیوند بزنند تا از این مسیر بتوانند منافع خود را بیش از پیش جست‌وجو کنند. حال باید دید مقاومت کشورمان و تیم مذاکره کننده مذاکرات را چگونه پیش می‌برند و روسیه چه تاثیری در مذاکرات وین خواهد داشت. 
 توضیحات سفیر روسیه
اظهارات لاوروف وزیر خارجه روسیه و واکنش‌‌های دداخلی و بین‌المللی به ایتن مساله باعث شد تا سفیر این کش. ور در تهران در این خصوص اظهاراتی را مطرح کند. سفیر روسیه در ایران در پاسخ به سؤالی درباره اظهارات وزیر خارجه این کشور در مورد تضمین‌های برجامی و ارتباط‌دادن آن با تحریم‌های روسیه پس از تحولات اوکراین اظهار داشت: سوءتفاهمی در این خصوص پیش آمده است. لوان جاگاریان در حاشیه مراسم سی‌امین سالگرد روابط ایران و جمهوری آذربایجان درباره اظهارات منتشرشده از سوی سرگئی لاوروف وزیر خارجه این کشور که گفته بود، «روسیه از واشنگتن خواسته است قبل از به نتیجه رسیدن مذاکرات وین بر سر احیای برجام تضمین کند که تحریم‌های اخیر علیه مسکو به همکاری این کشور با ایران ارتباطی پیدا نمی‌کند.» گفت: سوءتفاهم شده است. وی تأکید کرد: از مردم ایران می‌خواهیم که به اظهارات رادیوهای بیگانه مانند رادیو دیروز (فردا) گوش ندهند. وی با اشاره به اینکه دولت این کشور دراین‌باره به تهران پاسخ خواهد داد نیز توضیحات لازم را از طریق منابع دیپلماتیک به طرف ایرانی خواهیم داد. ما رسماً به دوستان ایرانی در این خصوص توضیح خواهیم داد.