چگونه می‌توان اسلحه تحریم را خنثی کرد؟

محمد زاهدی اصل استاد بازنشسته مددکاری اجتماعی در حرفه مددکاري اجتماعي «خود اتکايي مددجو» (فرد، گروه، جامعه) به‌عنوان اصلي‌ترين هدف، معرفي مي‌شود که از محل فرآيند توانمندسازي و ارتقاي ظرفيت‌هاي جسماني، رواني، اقتصادي و اجتماعي مخاطبان امکان‌پذير مي‌شود. مددکاران اجتماعي، برنامه‌هاي حمايتي غيرهدفمند را که موجب وابستگي و تخريب ‌شان انساني مي‌شود، نفي مي‌کنند که يکي از مصاديق آن در شرايط اقتصادي کشور، شيوه عملياتي کردن هدفمندي يارانه‌ها از 1389 تا به امروز است که ورود به اين موضوع فرصت ديگري را مي‌طلبد. به بهانه مواضع اخير رهبر معظم انقلاب در خصوص خنثي‌سازي اسلحه تحريم با تکيه بر نيرو‌ها و ظرفيت‌هاي داخلي، که بي‌ارتباط با هدف خود اتکايي در مددکاري اجتماعي نيست، نکاتي در چگونگي عملياتي شدن اين موضوع ارائه مي‌شود: بار‌ها و در مناسبت‌هاي مختلف مطرح شده که کشورمان با جمعيت يک درصد جهان همراه با همين ميزان سهم از کره زمين، بين 7 تا 10 درصد ثروت‌ها و منابع اقتصادي دنيا را در اختيار دارد که ما را در مجموعه 10 کشور ثروتمند جهان قرار مي‌دهد، ضمن اينکه علاوه بر ذخاير عظيم طبيعي، منابع شايان توجه ديگري داريم که مي‌توان با درايت و هوشمندي در مديريت آنها، کشور را از آسيب‌پذيري در قبال تحريم‌ها نجات داد که به مواردي از آن اشاره مي‌شود: - تعمق در ارقام قوانين بودجه نشان مي‌دهد که بخش اعظم درآمد‌هاي مالي کشور صرف هزينه‌هاي اداري و کارگزاران آن مي‌شود، بند دهم از اصل سوم قانون اساسي نشان مي‌دهد که اصلاح ساختار اداري و مديريتي کشور، يکي از دغدغه‌هاي اصلي خبرگان قانون اساسي بوده که نه تنها اين موضوع مهم به صورت اصولي انجام نگرفت، بلکه به حجم آن افزوده شده است به‌گونه‌اي که در حال حاضر با وجود نهاد‌ها و سازمان‌هاي موازي، علاوه بر گسترش ابعاد منفي ديوان‌سالاري و نارضايتي‌هاي مردم از عملکرد ارگان‌ها و مؤسسات مختلف، بخش قابل توجهي از منابع مالي دولت را مي‌بلعد. تجربه موفق تشکيل نيروي انتظامي که با ادغام شهرباني، ژاندارمري و کميته‌هاي انقلاب در اواخر دهه 1360 محقق شد، بايد در ساير حوزه‌هاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، نيز تکرار شود. انجام اين مهم در تحقق اصل سوم راهبردي قانون اساسي، نيازمند يک عزم جدي و اراده ملي است و اين امر مي‌تواند هزينه‌هاي مصرفي دولت را به‌شدت کاهش دهد. - ايران با وضعيت جغرافيايي طبيعي و وفور نعمت‌هاي الهي، جزو معدود کشورهايي است که مي‌تواند با تکيه بر اين امتياز منحصربه‌فرد بي‌نياز از ديگران باشد که نمونه آن، بهره‌گيري از نعمت کم نظير آفتاب در تأمين انرژي سالم خورشيدي که هزينه‌هاي مرتبط با آن را در مقايسه با ساير روش‌ها، از جمله انرژي هسته‌اي و حتي انرژي آبي به ميزان قابل توجهي کاهش مي‌دهد. - کوتاه کردن دست کاسبان تحريم در اشکال مختلف که به نوعي مخالفان اصلي برجام نيز تلقي مي‌شوند، آنهايي که مستقيم و غيرمستقيم، سود‌هاي کلاني از اين وضعيت کسب کرده‌اند و براي تداوم آن نيز از حداکثر توان خود بهره مي‌گيرند و به اشکال مختلف در نظام اقتصادي نيز ايجاد اخلال مي‌کنند. عمل صادقانه و با تمام توان به وعده‌هاي مبارزه با رانت، فساد و انواع مافيا‌هايي که شناسايي آنها براي نهاد‌هاي امنيتي و اطلاعاتي قدرتمند کشورمان کاملاً مقدور بوده و رسيدگي با اولويت در تشکيلات قضائي کشور به پرونده ابر بدهکاران واقعي و سرمنشأ سارقان بيت‌المال و حاميان آنها. اخذ ماليات از تمامي اشخاص حقيقي و حقوقي که بخش اعظم ثروت ملي را در اختيار دارند و به دلايل مختلف ونه چندان منطقي، معاف از ماليات بوده و يا به اشکال گوناگون فرار مالياتي دارند، به خصوص نهاد‌هايي که صاحب درآمد‌هاي نجومي بوده و شرکت‌هاي عظيم اقتصادي و تجاري را در زيرمجموعه خود دارند، که ماليات واقعي برخي از آن‌ها به زعم اينجانب به تنهايي مي‌تواند بودجه جاري کشور را تأمين کند. - بازگرداندن قطار هدفمندي يارانه‌ها به ريل اصلي، که از يک طرف موجب توانمندي دهک‌هاي پايين و بي‌نيازي آنها از کمک‌هاي مستقيم دولت مي‌گردد و از سوي ديگر، اختصاص سهم 30 درصد به توليد و 20 درصد به زيرساخت‌ها موجب رونق کسب و کار در سطح خرد و کلان مي‌گردد که هدف اصلي از حذف تدريجي يارانه‌ها نيز از ابتداي برنامه سوم توسعه همين بوده است. - تدبير عاجل و عملي در پيشگيري از مهاجرت نخبگان و متخصصان دلسوز از کشور(که به‌شدت نگران‌کننده است) و به کارگيري تجارب و‌انديشه‌هاي آن‌ها براي خروج ايران از مشکلات فعلي.