اگر به طبیعت بی‌توجهی کنیم؛ به ما سیلی خواهد زد

آرمان ملي: يادگار امام با تأکيد بر اهميت حفظ محيط زيست در دراز مدت، گفت:  وقتي سهم طبيعت را ندهيد باعث خشک شدن مرداب‌ها و طبيعت مي‌شويد؛ غافل از اينکه طبيعت بعد از مدتي همين کاستي‌ها را به صورت يک سيلي، مانند ريزگردها و... به ما برمي‌گرداند. آيت‌ا... سيد حسن خميني در ديدار رئيس و جمعي از کارکنان سازمان حفاظت از محيط زيست در حرم مطهر امام، با تبريک هفته محيط زيست، گفت: در مباحث حوزوي بحثي با عنوان «تزاحم» وجود دارد. تزاحم به عبارت ساده يعني، انسان در يک لحظه همه خوبي‌ها را مي‌خواهد، اما نمي‌تواند همه آنها را با هم داشته باشد. در دايره تزاحم عقل حکم مي‌کند سراغ گزينه‌اي برويم که مهم‌تر و بهتر است و منافع بيشتري دارد. يادگار امام در تشريح چگونگي انتخاب گزينه برتر، افزود: اولين ملاک اين است که هر کاري في‌نفسه چه مقدار مهم است. اين بحث‌ها در فلسفه اخلاق هم خيلي مهم است. يکي از دعاهايي که اهل معنا مي‌کردند اين است که از خدا بخواهيد انسان را گرفتار امتحانات سخت نکند. «امتحان سخت» در هنگام ماندن بين چندين کار معنا مي‌يابد. وي با بيان اينکه يکي ديگر از عوامل موثر در انتخاب، «وسعت تأثير» هر کار است، تصريح کرد: ممکن است شما کاري کنيد که في نفسه چندان مهم نيست، اما از نظر مکاني يا زماني تأثير خيلي بالايي دارد. به عنوان نمونه، در زندگي شخصي، کسي که گرفتار اعتياد مي‌شود لذت بالاي لحظه‌اي دارد و هرچه به او بگوييد به‌خاطر اعتياد همه چيز را از دست مي‌دهي نمي‌تواند درست درک کند که لذت بالاي لحظه‌اي در قياس با آسيب‌هاي دراز مدت، چيزي نيست. سيد حسن خميني يادآور شد: حفظ محيط زيست نيز يکي از آن محاسباتي است که اگر برنامه‌ريزان و سياستمداران به آن توجه نکنند، مانند کودکي مي‌شوند که در کوتاه مدت با بي‌توجهي به آن، مزيتي را به دست مي‌آورند ولي منفعت بسيار بزرگي را در درازمدت از دست مي‌دهند. حتما بايد مشکل اشتغال حل شود، فقر برداشته شود، توسعه پديد ‌آيد و... ولي بايد اينها را در سبد هزينه و فايده گذاشت و سراغ ملاک‌هاي اهمّ رفت که از جمله آنها حفظ محيط زيست است. يادگار امام تأکيد کرد: بايد توجه داشت که نکند ما به‌خاطر يک منفعت کوتاه مدت، که البته بايد آن را هم حل کنيم، هزينه‌اي غير عاقلانه مي‌پردازيم. بايد بدانيم که در صورت انتخاب اين مسير، در حال از بين بردن سرمايه‌اي هستيم بعدها اصلا امکان جبران آن را نداريم و يا اگر امکانش را داريم بايد ده‌ها برابر آن، هزينه کنيم؛ البته توجه نکردن به منافع بلند مدت بين نسلي، از جمله سلامت محيط زيست، در کوتاه مدت منافعي هم دارد، اما مثلا باعث شور شدن درياها مي‌شود. وي ادامه داد: قرآن مي‌فرمايد، مراقب باشيد مثل کسي نباشيد که باغي را براي پيري خودش درست کرده و بعد يک آتش سوزان تمام اين باغ را از بين مي‌برد؛ يک باد داغ مي‌آيد و هرآنچه او براي خودش و نسل‌هاي بعدي گذاشته را از بين مي‌برد! يادگار امام بيان کرد: محيط زيست حکم منافع دراز مدتي را دارد که ممکن است امروز درک درستي از آن نداشته باشيم، اما اگر بخواهيم تشبيه کنيم، مثل عذاب‌هاي اخروي است که ممکن است زندگي کوتاه مدت دنيا ما را از توجه به آن غافل کند، ولي اين واقعيت است که در صورت بي‌توجهي به آن، طبيعت به ما سيلي خواهد زد؛ چرا که طبيعت روحي غير از چيزي که در آن هست ندارد و تجسم اعمال ما است. يعني خودمان به آن بد مي‌کنيم و آن هم به ما برمي‌گرداند.
نگاه ملي و فراملي
توليت مرقد مطهر امام خميني(ره) عنوان کرد: هميشه به ذهن‌ها مي‌رسد که فعالان محيط زيستي آرمان شهر مي‌خواهند و خيال بافي مي‌کنند. يعني ممکن است طرف بگويد شکم بچه من خالي است، اما شما دنبال انقراض گونه آسيايي يوزپلنگ هستيد؟! به همين خاطر، ادبيات فعل در دفاع از محيط زيست پيش نمي‌رود. يعني دلسوزي براي طبيعت نمي‌تواند کسي که الآن دچار مشکل هست را به هشدار بياورد. يادگار امام در همين زمينه ادامه داد: بايد مسائل محيط زيستي را دقيق‌تر، لطيف‌تر، عيني‌تر و قابل فهم‌تر به کساني که اين واقعيت‌ها را نمي‌دانند، بگوييد تا نکند گرفتار اين وضعيت شويد که در کوتاه مدت يک مشکل معيشتي و اشتغال را در فلان منطقه از کشور حل مي‌کنيد، اما بعدها گرفتاري‌هاي بزرگ‌تري براي همان کساني که آنجا زندگي مي‌کنند به دليل عدم توجه به محيط زيست در تصميمات قبلي، پديد مي‌آيد. يعني دقيقا نوع ادبيات دفاع از محيط زيست، بايد ادبياتي باشد که معلمان اخلاق دارند؛ معلمان اخلاق مدام به انسان هشدار مي‌دهند که نکند چشمت را به روي زندگي اين دنيا باز کني و به قيامت توجه نداشته باشي! وي اظهار کرد: نکته سوم اين است که بعضي از ما انسان‌ها فردمحور هستيم. مثلا بعضي موارد فرار مغزها به همين دليل است که فرد مي‌گويد خودم و نهايتا خانواده‌ام از اين کشور برويم و به من مربوط نيست که چه بر سر مردم کشور مي‌آيد! نفس اينکه انسان از ايثار جدا مي‌شود و مي‌گويد کاري به بقيه ندارم و مي‌خواهم خودم پيشرفت کنم، در همه انسان‌ها به صورت بالقوه وجود دارد. سيد حسن خميني يادآور شد: يکي از بزرگ‌ترين تفاوت‌هاي مقطع زماني انقلاب اسلامي اين است که در آن زمان مردم به بالاترين حد ايثار رسيدند. کسي که شهيد مي‌شود جانش را براي ديگران مي‌گذارد، در حقيقت مي‌خواهد بزرگ‌ترين سرمايه‌اي را که دارد به ديگران بدهد. وي با اشاره به اينکه يکي از مسائل مربوط به محيط زيست، «منطقه محوري» است، تصريح کرد: ممکن است اهالي فلان استان پر آب است بگويند، «ما اينجا بدبختي بکشيم براي اينکه آب پنج استان آن طرف‌تر برود و سهم طبيعت شود؟! آنها خودشان به فکر خودشان باشند. ما در اينجا فقر داشته باشيم براي اينکه خاک به حلق کس ديگري نرود؟! من به او چه کار دارم؟! ما دنبال حل مشکل خودمان هستيم.» حتي يک پله بالاتر از نگاهي که بيان شد، اين است که بگوييم، «ما به دنبال حفظ محيط زيست ايران هستيم؛ به ما چه که در عراق چه چيزي پيش مي‌آيد؟!» غافل از اينکه وضعيت محيط زيست آن منطقه روي خودشان هم اثر مي‌گذارد! در چنين موقعيتي نقش يک سازمان ملي خيلي پررنگ مي‌شود که نگاه‌ها را «ملّي» و «فرا ملّي» کند.