تدابیر لازم برای علاج تشنگی صنعت  نفت

 روز گذشته قرارداد توسعه بزرگ‌ترین میدان نفتی کشور با حضور 6 بانک و صندوق توسعه ملی و 6 شرکت نفتی داخلی امضا شد. قراردادی که قرار است برداشت نفت از میدان نفتی مشترک آزادگان را 3 برابر کند. سال هاست که موضوع توسعه میادین مشترک نفت و گاز و نحوه تامین مالی توسعه آن‌ها محل بحث است. فشار تحریم‌ها هم از جهت فناوری اجرای پروژه‌های توسعه میادین نفت و گاز و هم از جهت ورود سرمایه گذاری خارجی به این بخش محدودیت‌های جدی ایجاد کرده است. در چنین شرایطی توان فنی داخلی با پیشرفت‌های بسیار خوبی که طی یک دهه گذشته داشته است، به کمک توسعه صنعت نفت آمده اما محدودیت‌های مالی با افت درآمد نفت و محدودیت ورود سرمایه خارجی بیشتر اذیت کرده است. این در شرایطی است که با وجود انتظارها برای طراحی مدل‌های کارآمد تامین مالی از منابع داخلی، هنوز اقدام اثرگذاری در این زمینه انجام نشده است. ورود مستقیم بانک‌ها به تامین مالی طرح‌هایی از این دست اگر چه در شرایط محدودیت‌های مالی، اقدامی ضروری است اما حرکت به سمت تامین مالی از طریق بازار سرمایه به مراتب بهتر است، چرا که منابع بانکی عمدتا از جنس سپرده‌های یک ساله است و از چنین پروژه‌هایی نمی‌توان بازدهی یک ساله انتظار داشت و این مدل تامین مالی عملا به منزله استقراض غیرمستقیم دولت از نظام بانکی محسوب می‌شود، در حالی که طراحی ابزارهای تامین مالی بخش نفت از جمله پیش فروش ریالی و ارزی نفت و تامین مالی مستقیم شرکت‌های نفتی از بازار سرمایه می‌تواند تامین مالی بهتر و کم هزینه تری را برای این طرح‌ها رقم بزند. موضوع مهم دیگر در این زمینه این است که نیاز بسیار فراوان صنعت نفت و گاز کشور به سرمایه‌گذاری با منابع داخلی به تنهایی رفع نمی‌شود. اظهارات مقامات فعلی وزارت نفت در ماه‌های گذشته نشان می‌داد که ما طی چند سال آینده به 160 میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز داریم. برای تامین این رقم و همچنین ورود فناوری خارجی، نیازمند دریچه مطمئنی از تعاملات اقتصادی بین‌المللی هستیم. فارغ از نتیجه مذاکرات برجام و نااطمینانی‌های ناشی از آن که نشان داده است اساسا نمی‌توان نگاه بلند مدت به توافق با غرب داشت، توسعه تعاملات با کشورهایی از جمله روسیه و به ویژه چین در این زمینه ضروری است. پیش از این یکی از محورهای اصلی توافق 25 ساله با چین در حوزه همکاری‌های مشترک در بخش انرژی و توسعه میادین نفت و گاز عنوان شده بود. چینی‌ها از این جهت که بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران چه در زمان تحریم و چه در زمان غیرتحریم بوده‌اند، مشتری پایدار انرژی ایران هستند و حتی در شرایط تحریم نیز با تعریف مسیر مطمئنی برای سرمایه‌گذاری، می‌توانند تامین کننده بخشی از منابع مورد نیاز کشور برای توسعه میادین نفتی و گازی باشند. در هر صورت فرصت توسعه میادین مشترک، فرصت طولانی مدتی نیست و رقبای منطقه‌ای به سرعت در حال توسعه فعالیت خود هستند. باید برای مواجهه با این رقبا از همه ابزارهای داخلی و خارجی خود برای جذب سرمایه استفاده کنیم.