در آرزوی شهر خالی از معتادان متجاهر

غفوریان-حالا دیگر چهره آن‌ها بخشی از چهره شهرها شده است. تقریبا همه ما این چهره‌های خسته و آشفته را در کوچه‌ها و خیابان‌ها می‌بینیم؛ در حاشیه شهرها و بزرگراه‌ها و گاهی هم در مراکز شهرها که اغلب نیز برای گذران روزگار تباه‌ شده‌شان به زباله‌گردی مشغول‌اند. مردم در کلام محاوره به آن‌ها «معتاد داغون» می‌گویند که البته این عبارت در سال‌های اخیر در واژگان اجتماعی، رسمی و در زبان مسئولان به «معتادان متجاهر» تغییر نام داده است. اما ظاهرا مهم‌ترین اقدامی که برای آن‌ها شده، همین اصطلاح‌سازی بوده است تا اقدام و عمل مهم دیگری. ضرب الاجل وزیر کشور تا پایان شهریور حالا اما وزیر کشور، با تعیین مهلت و به فوریت و با برنامه‌ریزی جامع و عملیاتی به استانداران سراسر کشور دستور داده است که تا پایان شهریور، در زمینه جمع‌آوری معتادان متجاهر اقدام کنند. وحیدی گفته است: «در شرایط کنونی یکی از چالش‌های مهم مدیریت شهری مسئله معتادان متجاهر است که اثر نامطلوب بر چهره عمومی شهر دارد. باید با تمام ظرفیت‌های ملی و استانی مسئله حضور معتادان متجاهر در سطح شهر مدیریت شود و در این خصوص استانداران باید ورود جدی داشته باشند». وزیرکشور: معتادان متجاهر امنیت عمومی شهرها را به خطر می‌اندازند  وزیر کشور تصریح کرده است: «واقعیت این است که معتادان متجاهر امنیت عمومی شهرها را به خطر می‌اندازند و برای همین لازم است با رویکرد جهادی این مسئله هر چه سریع‌تر برطرف شود.» ماجرای قدیمی جمع آوری معتادان در این که سرانجام باید یک روز وضعیت رسیدگی به معتادان متجاهر مشخص شود، شکی نیست. اما موضوع جمع‌آوری این معتادان که هر از گاه با ابلاغ و یا با غیرابلاغ در شهرها انجام می‌شود و احتمالا پس از زمان کوتاهی به حال خود رها می‌شوند، تا به حال چه نتایج مثبتی دربرداشته است؟ این پرسش مهم و اساسی در موضوع جمع‌آوری معتادان متجاهر است که پیش از این هم بارها درباره‌اش بحث شده است  و چه بسا برخی آن را یک «چرخه باطل» نامیده‌اند. مثل سردار رحیمی رئیس پلیس تهران که اردیبهشت‌ماه در این باره گفت: «از سال 97 تاکنون حدود 70 هزار معتاد متجاهر و افراد ناهنجار را جمع‌آوری کردیم، مگر نمی‌گوییم که حدود 20 هزار معتاد متجاهر در تهران وجود دارد، پس عدد 70 هزار از کجا آمده است، این ارقام نشان‌دهنده دور باطلی است که صورت‌ می‌گیرد و باید فرایند اصلاح شود.» جمع می کنید که دوباره رها کنید؟ همان‌طور که گفته شد، این موضوع از چالش‌های سال‌های اخیر سیستم‌های درگیر با معتادان بوده است؛ سیستم‌هایی که با وجود صراحت‌های قانونی مبنی بر ایجاد مراکز بازپروری، همچنان به این نیاز بی‌توجهی می‌کنند. یکی از رسانه‌ها درباره دستور جمع‌آوری معتادان متجاهر، انتقادش را به بی‌نتیجه بودن طرح با این صراحت بیان کرد: « سوال، اما همین‌جا شکل می‌گیرد که چرا با داشتن تجربه بیهوده جمع‌آوری معتادان متجاهر دوباره برگشته‌ایم سر جای اول؟ قرار است معتادان متجاهر جمع‌آوری شوند که چه شود؟ کجا بروند؟ چقدر بمانند؟ چه کنند؟ این‌که چند ماهی این جماعت پیش چشم شهروندان نباشند، آیا چالش حضور و افزایش تعداد آن‌ها را حل می‌کند؟» معتادان خیابانی و  خرده فروشی وقتی اظهارنظرهای مسئولان را درباره وضعیت معتادان بررسی می‌کنیم، عجیب این‌جاست که مسئله معتادان در یک نقطه‌ای به خرده‌فروشی، سرقت‌های خرد و دیگر آسیب‌های اجتماعی می‌رسد. برای نمونه مرور اظهارات مسئولان، ما را با حجم وسیعی از اطلاعات و آمار در خصوص این معتادان و تبعات اجتماعی حضورشان در جامعه مواجه می‌کند اما این که چرا اقدام خاصی برای آن نمی‌شود، سوالی است که دست‌کم ما پاسخ آن را نمی‌دانیم.سرهنگ عبدالوهاب حسنوند،معاون عملیات پلیس تهران و  رئیس سابق پلیس مبارزه با مواد مخدر تهران بزرگ، اخیرا به خبرگزاری مهر گفته است: «به دلیل نبود این اردوگاه‌ها، چرخه برخورد با این مجرمان ناقص می‌ماند. درخواست‌ها و گلایه‌های مردم در زمینه برخورد با معتادان و فروشندگان مواد مخدر به‌حق است و البته مسئولان هم قول داده‌اند افزایش ظرفیت چشمگیری در حوزه نگهداری و بازپروری معتادان متجاهر ایجاد شود».        خبرها و اقدامات امیدوارکننده اگرچه همین اردیبهشت ماه گذشته  سردار رحیمی رئیس پلیس تهران، درباره چرخه کنونی جمع‌آوری معتادان متجاهر انتقادهای جدی را مطرح کرد، اما توضیحات ابوالفضل شریفی مدیرکل روابط عمومی ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور، چندان هم ناامیدکننده نیست و چه بسا جای امیدواری دارد. شریفی به خراسان می‌گوید: هم‌اکنون روند و اقدامات مرتبط با جمع‌آوری معتادان متجاهر با گذشته  متفاوت است. در این روند، رویکرد مراکز «درمان اجباری»  به سمت توانمندسازی معتادان متجاهر رفته است؛ به طوری که اکنون این مراکز  آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و توانمندسازی معتادان را در دستور کار خود دارند. در واقع  در این مراکز با ارائه آموزش‌ها و علوم فنی و برگزاری کارگاه‌های اشتغال تلاش می‌شود که مددجو، پس از خروج از مرکز بازپروری، بتواند به جامعه بازگردد و به اصطلاح «جامعه‌پذیری» داشته باشد.   وی  باارائه آماری از افزایش ظرفیت پذیرش معتادان مددجو در برخی مراکز استان‌ها،  تصریح می‌کند: اگرچه ظرفیت‌ها نسبت به گذشته ارتقا یافته است، برای نمونه ما قبلا در تهران 4 هزار ظرفیت پذیرش داشتیم اما اکنون این ظرفیت به بیش از  16 هزار نفر رسیده است، اما همچنان نیاز داریم که این مراکز تقویت شوند و به‌ویژه در بخش حرفه‌آموزی و ایجاد مرکز اشتغال توسعه یابند. این مسئول به ضرورت حضور و مشارکت خیران، نیکوکاران و کارآفرینان  در این بخش اشاره می‌کند و می‌گوید: به هر روی موضوع درمان معتادان، امروز یکی از مسائل مهم و نیازهای جامعه است و لازم است خیران عزیز همچنان که به مدرسه‌سازی، درمان و سلامت و... اهتمام دارند، به این نیاز مهم اجتماعی هم بیش از پیش توجه کنند.  همه می‌دانیم که بسیاری از مسائل کشور فقط با تکیه بر منابع دولتی به دلیل محدودیت‌ها از جمله تحریم ، آن‌طور که باید نمی‌توانند به موقع و به شکل گسترده راهگشا باشند و ما در یک سال گذشته در مشهد و تهران شاهد حضور خیران و کارآفرینان بوده‌ایم . وی در پایان اظهار امیدواری کرد تا در کنار هم‌افزایی دستگاه‌ها ، مشارکت مردمی در این بخش افزایش یابد و با مردمی شدن ، مشکل نگهداری ، درمان ، صیانت و توانمندسازی معتادان شتاب بگیرد و به نقطه مطلوب برسد.