کنکور در آزمون عدالت

مصطفی عبدالهی- در روزهایی که کنکوری‌های امسال، روزها و شب‌های دلهره‌آور تا اعلام نتایج را پشت سر می‌گذارند، کنکوری‌های سال‌های آینده هم میان اظهارنظرهای متناقض و مخالف درباره تغییرات کنکور مبهوت مانده‌اند؛ تغییراتی که اگرچه در ضرورت اجرایی شدن آن برای رفع مشکلات عدیده کنکور سراسری تردیدی نیست، اما برخی نگرانی‌ها و هشدارها درباره مشکلات احتمالی آن را هم نباید نادیده گرفت. تغییرات کنکور چیست؟ 25 تیرماه بود که رئیس جمهور، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره کنکور را ابلاغ کرد. مصوبه‌ای که با تغییراتی، شیوه برگزاری بزرگ‌ترین ماراتن علمی کشور را زیر و رو  می‌کند: - افزایش سوابق تحصیلی به 60 درصد تا 1405 - برگزاری 2 کنکور در طول سال  - حذف دروس عمومی از کنکور یک نامه تند و تیز به رئیس جمهور البته همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، این مصوبه مخالفانی هم داشت که حالا نقدهایشان جدی‌تر و علنی‌تر هم شده است. مصداق داغ این روزهایش، نامه «احمد توکلی» رئیس  هیئت مدیره دیده‌بان شفافیت و عدالت به رئیس جمهور است که به شدت از مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و ابلاغ آن توسط آیت‌ا... رئیسی انتقاد کرده است؛ نامه‌ای که در آن به 8 دلیل اشاره کرده است: 1. نهادینه شدن شکاف طبقاتی توسط نظام آموزشی 2. تناقض مصوبه با سند عالی تحول بنیادین آموزش و پرورش   3. بی اهمیت شدن زبان و ادبیات فارسی، زبان قرآن، معارف اسلامی و زبان خارجه   4. چند برابر شدن منافع مافیای کنکور 5. چند برابر شدن منافع مدارس غیرانتفاعی و مافیای معدل   6. فعال شدن شبکه های فروش سوالات و پاسخ سوالات در امتحانات نهایی   7. بلاتکلیفی صدها هزار داوطلب که دیپلمه سال‌های قبل هستند یا قصد تغییر رشته دارند.  8. چندین برابر شدن استرس و اضطراب داوطلبان و خانواده ها با برگزاری امتحانات نهایی رنج‌آورتر از استرس یک‌روزه کنکور پاسخ خبرگزاری دولت به نامه توکلی البته این نامه احمد توکلی، بی‌پاسخ نماند و خبرگزاری ایرنا، وابسته به دولت، در یک گزارش مفصل به اظهارات او پاسخ داد که این‌ها بخشی از آن است: - کاملا مشخص است آقای توکلی مطالعه دقیقی در مورد این مصوبه نداشته و اشکالاتی که وارد کرده‌، فنی و اصولی نیست. - شما که این‌طور تند می‌نویسید، آیا از نقش مافیای موسسات کنکوری که سال‌هاست بر این آزمون سرنوشت‌ساز چنبره انداخته بی‌اطلاعید؟ یا از قبولی دهک‌های بالای جامعه در رشته‌های پرطرفدار بی‌خبرید که این‌گونه به این مصوبه که در راستای رفع این اشکالات نگاشته شده، هجوم می‌برید؟ - آیا می دانید برگزاری کنکور به روش کنونی سبب خودکشی، افسردگی و انزوای چندین نفر از داوطلبان در طول این سال ها شده است؟  - شما انتظار دارید رئیس جمهور به عنوان رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی، مصوبات شورا را ابلاغ نکند، در حالی که موظف به انجام بوده است؟ نماینده مجلس: ناعدالتی است اما فارغ از این‌که به نظر می‌رسد، تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی تحول مثبتی در شیوه برگزاری کنکور خواهد بود، اما نباید نسبت به برخی آسیب‌های احتمالی آن هم بی تفاوت بود. پیش از احمد توکلی برخی دیگر از کارشناسان و مسئولان هم این هشدارها را مطرح کرده بودند؛ از جمله احمد نادری عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس که گفته: «مصوبه کنکور اگر به همین شکل اجرا شود، یک انحراف تاریخی است؛ این را برای ثبت در تاریخ می‌گویم تا اگر این مصاحبه دو دهه بعد خوانده شد، ببینیم وضعیت به چه شکل شده است...دانش‌آموزان مدارس دولتی و مناطق محروم اساساً نمی‌توانند با دانش‌آموزان مدارس خاص، رقابت کنند و یک اشکال اصلی  مصوبه کنکور ناعدالتی است». تصمیم درست، اما نیازمند نظارت بر مدرسه ها با این حال برخی هم نگاه مثبت اما مشروط به تغییرات مصوب کنکور دارند؛ همچون محمدرضا نیک نژاد کارشناس حوزه آموزش که به خبرآنلاین گفته است: «به‌نظر می‌آید شورای عالی انقلاب فرهنگی تصمیم درست‌تری گرفته است و دست‌کم تصمیم آن‌ها آموزشی‌تر است، البته اگر روی مدرسه‌ها هم نظارت و پیگری نباشد و ساختار درستی برای آن در نظر  گرفته نشود، آن‌ها هم دچار فساد می‌شوند و حقوق فردی و اجتماعی دانش‌آموزان آسیب می‌بیند». سهم بیشتر مناطق محروم در ارزیابی معدل ها دکتر «محسن زارعی» رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی وزارت آموزش و پرورش هم در گفت و گو با خراسان، دفاعیاتی از مصوبه شورای عالی دارد و نکات خود را مطرح کرده است: * رویکرد مصوبه به سمت افزایش عدالت آموزشی است، اما این‌که بگوییم می‌تواند به طور کامل عدالت آموزشی ایجاد کند، قطعا این طور نیست. سوال این‌جاست که کنکور فعلی چه مزیت و امتیازی برای عدالت آموزشی داشته که حالا برخی معتقدند این عدالت آسیب خواهد دید؟ اتفاقا وقتی از نظر معدل بررسی می‌کنیم، سهم استان محرومی مانند سیستان و بلوچستان سه برابر سهمی است که از قبولی در رشته‌های پرطرفدار دارد. مردم قضاوت کنند عدالت کدام بیشتر است  * با سیستم جدید، دانش آموزان بر اساس همان کتاب درسی که در مدرسه توسط معلم خودشان آموزش می‌بینند، سنجش می‌شوند و قرار نیست به هیچ مهارت دیگری مثل تست‌زنی که ویژه کنکور است و قطعا اقشار محروم به آن دسترسی ندارند، مسلط باشند. با این اوصاف، مردم خودشان این دو حالت را قضاوت کنند و ببینند که کدام یک به عدالت نزدیک‌تر است. ادعای افزایش کیفیت چیز بدی نیست * این‌که مهم شدن امتحانات نهایی سبب شود برخی مدارس، ادعای افزایش کیفیت آموزشی خود را مطرح کنند، اتفاق بدی نیست و همه مدارس کشور می‌توانند این ادعا را داشته باشند، اما مهم این است که امتحانات فقط از محتوای کتاب و طبق سرفصل آموزشی یکسان برای همه دانش‌آموزان است. تکلیف وزارت علوم برای ارائه طرح پذیرش مستقیم دانشجو * به هر حال قرار است یک ارزشیابی داشته باشیم و این آزمون به هر شکلی برگزار شود، درباره آن نکاتی مطرح خواهد بود، مگر این‌که کلا بگوییم برگزاری آزمون را قبول نداریم. البته این که از سنجش به سمت پذیرش پیش برویم، اتفاق بسیار خوبی است و اتفاقا مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی چنین تکلیفی را روی دوش وزارت علوم گذاشته است. آن‌ها باید برنامه خود را ارائه کنند تا بار سنجش از روی نظام آموزشی برداشته شود و دانشگاه‌ها بتوانند معیارها و شاخص‌های علمی و مهارتی خود را برای پذیرش دانشجو اعلام کنند.        خبر شفاف سازی درباره آزمون دی ماه به عنوان اولین کنکور جدید  این که در دی ماه و میانه سال تحصیلی، چگونه می‌شود کنکور سراسری برگزار کرد، سوالی است که دکتر «محسن زارعی»، رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی وزارت آموزش و پرورش، در پاسخ به آن به خراسان می‌گوید: «طبیعتا محتوای طراحی سوال برای هر دو کنکور دی و تیر، یکسان خواهد بود؛ بنابراین در کنکور دی ماه احتمالا دانش آموزان پایه دوازدهم که هنوز بخشی از محتوای درسی همان پایه را به طور کامل فرا نگرفته‌اند، شانس کمتری برای کسب نمره بالا خواهند داشت؛ البته اگر خودشان به شکل دیگر به محتوای درسی پایه دوازدهم مسلط شده باشند، می‌توانند در کنکور دی ماه هم شرکت کنند و هیچ منعی برایشان نخواهد بود». با توجه به این توضیحات زارعی، کنکور دی ماه بیشتر برای پشت‌کنکوری‌ها مناسب خواهد بود که شانس خود را برای دومین بار امتحان کنند. البته طبق رویه اعلامی، انتخاب رشته آن‌ها به بعد از کنکور تیرماه سال آینده و پذیرش سال تحصیلی آینده دانشگاه‌ها موکول خواهد شد.