قضات امريكايي عليه رييس‌جمهور
ميثم سليماني
به نظر مي‌رسد كاخ سفيد بايد خود را آماده يك نبرد داخلي كند. نبردي كه در آن بايد از قدرت رييس‌جمهور امريكا و مشروعيت فرمان‌هاي او در سراسر كشور دفاع كند. مشروعيتي كه طي روزهاي اخير بر سر فرمان اجرايي مهاجرتي دونالد ترامپ زيرسوال رفته است. جمعه شب به وقت ايالات متحده، قاضي فدرال ايالت سياتل فرماني را صادر كرد كه بر مبناي آن فرمان اجرايي دونالد ترامپ به صورت موقت به حالت تعليق در خواهد آمد و طبق آن نيروهاي امنيتي ايالات متحده به تمامي افرادي كه ويزاي ورود به ايالات متحده را دارند، بدون هيچ تبعيضي وارد كشور شوند.
قاضي‌اي كه اين فرمان را صادر كرد، جيمز رابرت نام دارد كه توسط رييس‌جمهور جورج واكر بوش در ايالت واشنگتن به عنوان قاضي‌اي فدرال منصوب شد و حكم تعليق موقت فرمان رياست‌جمهوري او مي‌تواند در سراسر ايالات متحده اجرايي شود تا زماني كه دولت ايالات متحده نسبت به اين حكم در دادگاهي بالاتر اعتراض كند تا اين حكم لغو شود. حالا اين موضوع تبديل به فرصت خوبي شده تا افرادي كه در فرودگاه‌ها و شهرهاي مختلف دنيا سرگردان براي سفر به ايالات متحده هستند، بتوانند هرچه سريع‌تر خود را به ايالات متحده برسانند. آنگونه كه مديرعامل يك شركت هواپيمايي اعلام كرد، گمرك و حفاظت مرزي ايالات متحده به خطوط هوايي هشدار داده كه دولت ايالات متحده به سرعت اين فرمان را لغو و مجوز ورود اتباع هفت كشوري كه پيش‌تر در حكم اجرايي به آن اشاره شده بود را لغو خواهد كرد.
با اين حال گزارش‌ها حاكي از آن است كه پس از حكم دادگاه فدرال ايالات متحده مبني بر تعليق دستور اجرايي رييس‌جمهور، شركت‌هاي هواپيمايي موظف به سوار كردن مسافران هفت كشوري هستند كه در ليست ممنوعيت‌هاي ترامپ قرار دارند اما داراي ويزاي ورود به ايالات متحده هستند. با اين وجود، كاخ‌سفيد به‌شدت نسبت به اين اقدام قاضي فدرال ابراز ناخشنودي كرد و اين حكم را عصباني‌كننده خواند. در اين بيانيه آمده است كه در نخستين زمان ممكن، از طريق وزارت دادگستري يك اعتراض براي دفاع از فرمان اجرايي رييس‌جمهور ارايه خواهد شد كه به اعتقاد ما اين فرمان قانوني و مناسب است. شان اسپايسر، سخنگوي كاخ سفيد كه اين بيانيه را منتشر كرد به خبرنگاران نيز گفت: اقدام رييس‌جمهور در راستاي محافظت از ميهن و استفاده از اختياراتي است كه قانون اساسي براي حفاظت از مردم امريكا به رييس‌جمهور امريكا داده است. دونالد ترامپ نيز در توييتر خود در واكنش به حكم قاضي سياتل نوشت: نظر اين به اصطلاح قاضي كه اجراي قانون را از كشور ما مي‌گيرد، مسخره است و لغو خواهد شد. در مناطق مختلف امريكا حكم‌هاي متعددي در راستاي محدود كردن قانون اجرايي رييس‌جمهور صادر شد و حتي در مناطق مختلف امريكا اين حكم شكسته شد اما حكم قاضي فدرال براي دونالد ترامپ عملا گران تمام شد. چرا كه تنها با گذشت دو هفته از حضور در كاخ سفيد رييس‌جمهور امريكا وارد يكي از مهم‌ترين چالش‌هاي حقوقي با دستگاه قضايي امريكا شده است. چالشي كه كمتر در خصوص حكم اجرايي رييس‌جمهور امريكا رخ مي‌دهد و معمولا قضات سعي مي‌كنند خود را در برابر حكم اجرايي رييس‌جمهور قرار ندهند. اما اين حكم اجرايي به حدي چالش‌برانگيز بود كه موجب شد دعاوي متعددي در دادگاه‌هاي امريكا مطرح شود كه به شيوه‌هاي متعددي هر يك از قضات در راستاي تضعيف اين قانون راي دادند. طبق فرمان اجرايي دونالد ترامپ كه هفته گذشته صادر شد، ورود مهاجران هفت كشور كه اكثريتي مسلمان دارند به مدت 90 روز به حالت تعليق درآمد و طرح پناهندگي امريكا نيز به مدت 120 روز براي پناهجويان سوري كه قصد ورود به ايالات متحده داشتند، متوقف شد. دادستان كل واشنگتن، باب فرگوسن به سي‌ان‌ان گفت: حكم دادگاه سياتل دقيقا همان چيزي بود كه ما به دنبال آن بوديم. وي افزود: اكنون پليس راهي جز اجراي اين دستور ندارد و طبق قانون بايد اين پرونده به ديوان عالي كشور ارجاع داده شود تا در صورت لزوم تصميم‌گيري صورت گيرد. با اين حال برخي مقام‌هاي اجرايي معتقدند كه دولت هرچه سريع‌تر به اين حكم اعتراض مي‌كند تا مجدد ممنوعيت سفر اعمال شود. سخنگوي حفاظت مرزي امريكا به سي‌ان‌ان گفت: مقام‌هاي اجرايي مطابق دستور دادگاه عمل خواهند كرد. يك مقام وزارت امور خارجه نيز گفت: وزارت خارجه در حال همكاري با وزارت امنيت داخلي براي تعيين اثر اين حكم است. دموكرات‌ها و رهبر اقليت سنا، چاك شومر بلافاصله در واكنش به اين حكم، قاضي رابرت را ستودند. شومر در بيانيه‌اي عنوان كرد: اين حكم يك پيروزي براي قانون اساسي و براي همه آنهايي است كه بر اين باورند اين فرمان اجرايي غير امريكايي نمي‌تواند كشور ما را امن‌تر كند. وي در بيانيه خود تاكيد كرد كه رييس‌جمهور ترامپ بايد به عواقب اين حكم نگاه و از آن عقب‌نشيني كند و لغو فرمان اجرايي را يك بار براي هميشه انجام دهد. شوراي روابط اسلامي امريكا (CAIR)، سازماني كه مدافع حقوق مسلمانان امريكا است از اين حكم استقبال كرد. اين گروه در بيانيه‌اي عنوان كرد، از آنجايي كه دولت ترامپ عنوان كرده به‌طور قطع نسبت به اين حكم اعتراض خواهد كرد، موسسه مصرانه به دنبال تماس با خطوط هوايي براي اجرايي شدن حكم دادگاه هستند تا اين وضعيت را به رسميت بشناسند و مسافران اين هفت كشور را به مقصد ايالات متحده سوار كنند.
سخنگوي گمرك و حفاظت مرزي امريكا نيز اعلام كرد: در حال حاضر به صورت موقت وضعيت تماس و مسافرت‌ها به قبل از فرمان اجرايي رييس‌جمهور در هفته گذشته برگشته است. همچنين گزارش‌ها حاكي از آن است كه شركت‌هاي هواپيمايي هشدارهاي خود را به صورت موقت از وبسايت‌هاي خود برداشته‌اند و موردي براي سفر اتباع هفت كشور در ليست ممنوعيت‌هاي دونالد ترامپ به امريكا نخواهد بود. با اين حال هنوز مشخص نيست كه در صورتي كه دولت بخواهد از حكم دادگاه فدرال فرجام خواهي كند چه مدت زمان ببرد و هنوز مشخص نيست كه در اين شرايط افراد جديد مي‌توانند براي دريافت ويزا تا زمان فرجام خواهي اقدام كنند يا خير.
خطوط هوايي ايالات متحده از يك سيستم اسكن خودكار متصل به پايگاه داده‌هاي حفاظت مرزي براي گذرنامه‌ها وجود دارد كه از اين طريق مشخص مي‌شود كه افراد مي‌توانند به كشور سفر كنند يا خير. با توجه به شرايط اما به نظر نمي‌رسد كه دولت دوباره اجازه دهد تا روند صدور ويزا مجدد شكل بگيرد.
با اين حال آنگونه كه وكلاي مهاجرت به موكلين خود اكنون مشاوره مي‌دهند اين است كه امريكا را ترك نكنند و به افرادي كه در خارج از امريكا هستند نيز توصيه مي‌كنند كه هرچه سريع‌تر خود را به خاك امريكا برسانند تا تكليف نهايي اين قانون مشخص شود. ولي با اين حال اكنون شرايط براي دولت دونالد ترامپ نگران‌كننده است. بسياري از پيش‌بيني‌ها حاكي از آن است كه ديوان احتمالا به نفع دولت راي خواهد داد، اما اگر فعالان مدني بتوانند شرايط را به سمتي سوق دهند كه ديوان عالي راي دادگاه فدرال را تاييد كند و حكم اجرايي رييس‌جمهور را لغو كندعملا مشروعيت دولت به‌شدت زير سوال خواهد رفت. حال فرجام خواهي دولت ترامپ در برابر اين حكم بازي بر روي يك شمشير دو دم است كه مي‌تواند سرنوشت دوره رياست‌جمهوري دونالد ترامپ را به صورت جدي تغيير دهد.
