دوگانگی برجام

حامد روشن چشم کارشناس مسائل سیاسی  
 
 
 


از زمان شکل گيري طرح گفت‌وگوهاي هسته‌اي با قدرت‌هاي جهاني تحت عنوان برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) اين رويداد مهم بين‌المللي فراز و نشيب‌هايي را به‌همراه داشته است. به گونه‌اي در آمريکا و ايران بر اساس طيف‌هاي مختلف سياسي اين توافق دچار تغيير يا تحول شده است. پيش از اين، برجام در زمان رياست‌جمهوري اوباما و روحاني امضا شده بود. با اين حال با به قدرت رسيدن ترامپ اين توافق به دليل خروج ايالات متحده آمريکا به صورت عملي از دستورکار خارج شده اما از بعد اسمي به عنوان يک سند صرفا گفت‌وگو ميان ايران و کشورهاي اروپايي باقي ماند. در اين مدت، اثرات بسيار قابل توجه توافق برجام بر زندگي مردم مشاهده شد و خروج ترامپ از آن نتايج بسيار سنگيني در زمينه اقتصادي براي جامعه به‌همراه داشت. به گونه‌اي که امروزه تورم ناشي از آن همچنان باقي مانده است. اکنون با روي کار آمدن دولت سيزدهم، بار ديگر گفت‌وگوهاي برجامي سر برآورده و با گذشت دورهاي سخت مذاکرات اکنون به مرحله بسيار حساس و مهمي رسيده است. فارغ از اينکه اين توافق چه اثرات بين‌المللي داشته باشد اما تا به امروز نشان داده است که حتي اخبار آن بر روند بازار اقتصادي موثر است. از طرفي ديگر، هنوز تکليف اين توافق براي رسيدن به نتيجه مشخص نشده و به نظر مي‌رسد که گفت‌وگوهاي هسته‌اي بيش از اينکه هسته‌اي باشد از معادلات جديد بين‌المللي، نقش‌هاي بين‌المللي و روندهاي منطقه‌اي به‌شدت تاثير پذيرفته است. به نظر مي‌رسد که نوعي دوگانگي مبهم بر اين توافق سوار شده است و همين روند باعث بلاتکليفي و سردرگمي شده است. بيش از آن براي مردم و جامعه مهم تعيين و تکليف کردن نهايي اين روند و برنامه‌ريزي براي کسب و کارها حتي طرح‌هاي عمراني است. غالب کسب و کارها اکنون بيش از آنکه بر حوزه تخصصي خود متمرکز شده و قصد توسعه را داشته باشند، روزانه پيگير اخبار از شبکه‌هاي خبري هستند تا تکليف خود را در اين دوران تعيين کنند. از اين جهت، دوگانگي ايجاد شده و شرايط بلاتکليفي جامعه از اثرات اجتناب ناپذير توافق يا عدم توافق آسيب‌هاي به مراتب جدي‌تري نسبت به اقتصاد، برنامه‌ريزي، توليد و آرامش مردم وارد کرده است. لذا، بايستي اين بحران يکبار براي هميشه رفع شده يا اينکه ترتيبي اتخاذ گردد تا مردم بدون نگراني برنامه‌هاي اقتصادي خود را در پيش بگيرند. مهم‌ترين اين برنامه کاهش وابستگي اقتصادي به خارج خواهد بود.