محمد تقی  فاضل‌میبدی  در گفت‌وگو با «آرمان»:

آیت‌ا...‌هاشمی فرزند زمان خود بود
 آیت‌ا...هاشمی هیچ‌گاه در دهه قبل نماند
 انتخاب روحانی، نگرانی آیت‌ا...هاشمی را رفع کرد

 در دهه فجر قرار داریم. نقش مرحوم آيت‌ا...‌هاشمی در تحقق انقلاب اسلامی و آگاهی بخشی به مردم در آن دوران را تشریح کنید.
مرحوم‌هاشمی در دوران پیش از انقلاب، به تبعیت از امام خمینی (ره) مبارزه با طاغوت را شروع کرد. او در این کار بسیار جدی و باصلابت بود. شخصیت‌های محوری پیش از انقلاب در میان روحانیون، آیات منتظری، طالقانی و‌هاشمی بودند. این سه شخصیت به‌ویژه در دوران تبعید امام(ره) نقشی کلیدی در انقلاب داشتند و پناهگاه مبارزان سیاسی مسلمان در ایران بودند. این سه بزرگوار بیشترین زندان و شکنجه پیش از انقلاب تحمل کردند و استقامت کردند. آیت‌ا...‌هاشمی به دلیل اینکه جوان‌تر بود، با انرژی بیشتری مبارزه می‌کرد. بسیاری از مبارزان مسلمانی که گرفتار رژیم سابق می‌شدند، با تدبیر ایشان و کمک‌های مالی او در راه انقلاب، از گرفتاری رهایی می‌یافتند. به همین دلایل ساواک حساسیت بسیار زیادی بر آیت‌ا...‌هاشمی داشت و سختی‌های زیادی را به او تحمیل کرد.

 بسیاری از انقلابیون، معتقدند که امام خمینی (ره) اعتماد ویژه‌ای به آیت‌ا...‌هاشمی در دوران پیش و پس از پیروزی انقلاب داشتند و ایشان را مورد وثوق خود می‌دانستند.
همین طور است و این موضوع قابل انکار نیست. مرحوم امام (ره) به جهت فکری، مشی مبارزاتی و ارتباطی، اعتماد بسیاری به ایشان داشت. طبیعی بود که در پیروزی انقلاب، آقای‌هاشمی نقش بسیار مهمی داشت. ایشان شخصیتی نبودند که پس از انقلاب، به این نهضت پیوسته باشد و سر سفره انقلاب نشسته باشد، بلکه آیت‌ا...هاشمی از دهه ۴۰ به بعد، هنگامی که مبارزات شروع شد، در متن این انقلاب حضور داشت. وقتی دهه فجر سال ۵۷ فرارسید، او از زندان آزاد شد و همواره یکی از نزدیک‌ترین افراد به امام (ره) بود. آیت‌ا...‌هاشمی به دلیل جوانی و تجربه بالایی که داشت، در کارهای اجرایی حضور پررنگ‌تری داشت. از شورای انقلاب گرفته تا مسائل و مبارزات بعدی، ایشان مسئولیت‌های سنگینی را بردوش می‌کشید. امام(ره) هم به دلیل اعتماد بالایی که به ایشان داشتند، سمت‌های حساسی را به آیت‌ا...هاشمی می‌سپرد.

 بسیاری از شخصیت‌ها که از اوایل انقلاب، در کنار آیت‌ا...‌هاشمی دوران مبارزات را طی کرده‌اند، اعتقاد به هوشمندی و سیاستمداری ایشان دارند.
ایشان برخلاف سن پایینی که داشت، در تمام مسائل صاحبنظر و اندیشه بود. او سیاستمداری واقعی بود و این ویژگی، منحصربه‌فرد بود. ما در نیروهای انقلاب، سیاست‌ورز داریم، اما سیاستمدار مثل آیت‌ا...هاشمی نداریم. ایشان قبل از انقلاب، درباره مسائل سیاسی مطالعات زیادی داشت و دنیادیده بود. همچنین با افراد صاحب اندیشه بحث می‌کرد. همه اینها باعث شد هوش و نبوغ مرحوم‌هاشمی تقویت شود. پس از انقلاب نیز تمام سیاسیون دنیا او را می‌شناختند و بیشترین حساب را به عنوان یک سیاستمدار و سیاست‌فهم، بر آقای‌هاشمی بازمی‌کردند. به همین دلایل بود که سعی در ترور او داشتند که این مغز متفکر و سیاستمدار هوشمند را از کشور بگیرند. امام‌(ره) هم می‌دانست که اگر آیت‌ا...هاشمی را کنار خود نداشته باشد مشکلات بیشتری گریبانگیر این انقلاب و کشور می‌شود. آیت‌ا...هاشمی صاحب یک مکتب سیاسی در کشور بود.

 نقش آیت‌ا...‌هاشمی در دوران بعد از انقلاب به چه نحوی بود؟
آیت‌ا...هاشمی در این چهار دهه، شخصیتی بود که همیشه خود را نسبت به مسائل روز سیاسی به روز می‌کرد. هیچ‌گاه در دهه قبل نماند. نگاه او نسبت به ارتباط با دنیا، نسبت به مسائل روز و... همیشه باتوجه به زمان و شرایط، روزآوری می‌شد. نگاه دهه ۹۰ او نسبت به نگاه دهه ۶۰ متفاوت بود. این ویژگی سیاستمداران است. آیت‌ا...‌هاشمی فرزند زمان خود بود. پیروزی حسن روحانی در انتخابات، ارتباط ایران با کشورهای دیگر، برجام و بسیاری دیگر از موارد دهه ۹۰، با تدبیر آقای‌هاشمی رخ داد. او با همفکری‌ای که با روحانی داشت، توانست فکرهای بی‌مبنا و تندی که دولت قبل در کشور به وجود آورده بود و مشکلاتی را پدیدار کرده بود، از بین ببرد و بار دیگر کشور را به مسیر رشد برگرداند. آیت‌ا...هاشمی در دوران احمدی‌نژاد هم سعی کرد که مقابل این اتفاقات بایستد و می‌دانست که این شخص، برای اداره کشور مطلوب نیست. با ورود آقای روحانی، آیت‌ا...‌هاشمی از نگرانی درآمد.

 بزرگ‌ترین ویژگی این شخصیت را چه خصوصیتی می‌دانید؟
به عقیده من بزرگ‌ترین ویژگی ایشان، سیاستمداری اوست. با شرایط زمان به روز می‌شد و تحولگرا بود. فکر خود را به روز می‌کرد. ارتباط خود را با متفکران قطع نمی‌کرد. ارتباطی که با افکار و افراد مختلف داشت، آقای‌هاشمی را بسیار رشد داد. از منتقدان حکومت و مخالفان گرفته تا دانشگاهیان، روشنفکران و روحانیون با او دیدار می‌کردند که این نکته، تاثیر بسیاری در روز‌آمدی یک سیاستمدار دارد. آیت‌ا...هاشمی از سال ۴۲ تا سال۹۵ تکیه‌گاه کشور بود. ایشان زود از بین ما رفت و دل مردم داغدار شد. امیدواریم خط و نهضت آیت‌ا...هاشمی ادامه پیدا کند.