خود ‌بزرگ‌بینی تاجیکستان علیه ایران

آرمان: روابط ایران و تاجیکستان به دلیل پیوندها، پیوستگی‌ها و وابستگی‌های مختلف تاریخی، تمدنی و به‌ویژه زبانی از اهمیت خاصی در سیاست خارجی دو کشور برخوردار بوده است، اما طی دو سال گذشته پس از بازداشت بابک زنجانی و پرده‌برداری از اموال و دارایی‌هایی او به‌ویژه در تاجیکستان روابط دو کشور تقریبا به سردی گرایید. اکنون به نقل از پایگاه خبری اوراسیانت، تاجیکستان هفته گذشته مرکز فرهنگی و تجاری ایران در شهر خجند را بست؛ به نظر می‌رسد بسته شدن این مرکز فرهنگی به درخواست مقامات تاجیکستان بوده است و علاوه بر آن فروش آثار امام خمینی و دیگر روحانیون برجسته در این کشور ممنوع اعلام شد. از سویی همزمان با سرد شدن روابط ایران و تاجیکستان، روابط مقامات تاجیک با عربستان سعودی گرم‌تر شده است. به نظر می‌رسد که تاجیکستان بدون در نظر گرفتن منافع بلندمدت خود دست به چنین اقدامی زده است. به همین دلیل اقدام اخیر مقامات تاجیک این ضرورت را ایجاب می‌کند که ایران به آن پاسخ لازم را بدهد. شایان ذکر است که مخالفت دولت تاجیکستان در آوریل ۲۰۱۷ یکی از دلایل اصلی عدم عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای بوده است.
زنجانی، عامل تحریک
به گزارش رادیو تاجیکستان، مرکز ایرانیان در شهر خجند به دلیل خدمات اسنادی و اینترنت پرسرعتش معروف بوده است. این مرکز همچنین از نویسندگان محلی حمایت می‌کرده و کتاب‌های آنها را به چاپ می‌رساند و برای جوانان تاجیکستان سفرهای علمی به ایران ترتیب می‌داد. هنوز هیچ توضیح رسمی درباره این اتفاقات ارائه نشده است. احمدی‌نژاد هر سال به تاجیکستان سفر می‌کرد، اما حسن روحانی تنها یک بار در سال 2014 به این کشور، آن هم برای نشست شانگهای سفر کرده است. یکی از عوامل تحریک‌کننده در روابط دو کشور را می‌توان سرنوشت دارایی‌های بابک زنجانی در تاجیکستان دانست که از بانک گرفته تا ایرلاین و سرویس تاکسی و ترمینال اتوبوس را در بر می‌گرفت.
عربستان، آماده رخنه


بر اساس گزارش پایگاه خبری اوراسیانت، زمانی که زنجانی در سال 2013 در ایران بازداشت شد، گفته می‌شد به وزارت نفت کشورش، بدهی‌های میلیارد دلاری دارد. زنجانی اسنادی را منتشر کرد که نشان می‌داد در بانک تاجیکستان پول زیادی دارد. تمام دارایی‌های شرکت زنجانی به واسطه فعالیت‌های تجاری با تاجیک‌ها به موقع توسط تاجیک‌ها مصادره شد و همین مساله مورد انتقاد ایران است. اخیرا برخی ادعاها در مورد حمایت ایران از اپوزیسیون دولت تاجیکستان مطرح شده است. در این رابطه، وزارت خارجه تاجیکستان یادداشت اعتراضی تحویل وزارت خارجه ایران داده است. پس از آن خدمات گمرکی نیز در ارتباط با واردات مواد غذایی از ایران با محدودیت‌هایی مواجه شد. برگ خشک چای سبز و دیگر اقلام به بهانه کیفیت نامقبول با محدودیت مواجه شدند. در جولای 2016 دفتر کمیته امداد امام خمینی ایران در تاجیکستان بسته شد. از ماه جولای وزارت خارجه این کشور صدور ویزای فوری فرودگاهی را برای اتباع افغانستان، عراق، سوریه و ایران لغو کرد. همزمان با سرد شدن روابط ایران و تاجیکستان روابط با عربستان سعودی گرم‌تر شده است و به همین دلیل در ماه می‌ صندوق توسعه عربستان 35 میلیون دلار برای ساخت مدارس راهنمایی در استان‌های تاجیکستان، به این کشور کمک مالی کرد. مذاکراتی نیز صورت گرفته که به نظر می‌رسد، عربستان قرار است برای ساخت سد روغون نیز منابع مالی اختصاص دهد.
شیر مسموم عربستان!
حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل آسیای میانه و قفقاز، در یادداشتی درباره خبر بسته شدن یک مرکز فرهنگی و یک مرکز بازرگانی ایران در شهر خجند نوشت: دولت تاجیکستان مانند هر کشور مستقل دیگر حق دارد تصمیم بگیرد با چه کشوری در چه سطحی و در چه زمینه‌ای رابطه برقرار کند. اما دولت طرف مقابل هم بر اساس اصل مقابله‌به‌مثل می‌تواند از امکاناتی که در اختیار دارد، استفاده کند تا طرف مقابل بداند در مناسبات دوستانه دو طرف باید بهره‌مندی یک‌طرفه نباشد. آقای رحمان اما این نکته را نمی‌داند که وارد شدن در بازی بزرگان، ملزوماتی را طلب می‌کند که تاجیکستان فاقد آن امکانات است. بنابراین اگر چنین تصور شود که می‌توان از گاو شیرده عربستان بدون مسمومیت‌های سیاسی-عقیدتی ناشی از وهابیگری، بهره‌برداری کرد و به فکر روزی نبود که بالاخره اختلاف‌های مقطعی تهران و ریاض به پایان می‌رسد، تصوری باطل و ناشی از تشخیص ندادن منافع ملی در بلندمدت و اسیر بازی‌های سیاسی روزمره برای کسب منافع کوتاه‌مدت شدن است.