اما و اگرهای یک بسته حمایتی

مصطفی عبدالهی- دیروز دولت طرحی را رونمایی کرد که نامش را «حمایت از کسب و کارهای اقتصاد دیجیتال کشور» گذاشته است؛ طرحی که طبق اعلام وزارت ارتباطات، پس از جلسات متعدد این وزارتخانه با دیگر مجموعه‌ها از جمله وزارت اقتصاد، صمت، ارشاد، سازمان برنامه و بودجه، صداوسیما و بانک مرکزی تدوین شده و قرار است حامی کسب و کارهایی باشد که به دلیل مسدودبودن  دسترسی به برخی پلتفرم‌ها، به ویژه اینستاگرام، به پلتفرم‌های بومی مهاجرت کرده و فعالیت اقتصادی‌شان را در آن‌جا دنبال ‌می‌کنند. جزئیات طرح چیست؟ نگاهی به اظهارات عیسی زارع پور وزیر ارتباطات و احسان خاندوزی وزیر اقتصاد در نشست دیروز، که خبرگزاری‌های رسمی منتشر کرده‌اند، ابعاد و جزئیات این بسته را مشخص می‌کند. طبق این خبرها، بسته پیشنهاد شده، یک آیین‌نامه 14 ماده‌ای است که 30 نوع امکان و حمایت قانونی را شامل می‌شود. خدمات متنوع پرداخت - فراهم شدن امکان راه اندازی «حساب امانی» در سکوهای مشمول - فراهم شدن امکان «خرید اعتباری» از سکوهای مشمول - فراهم شدن امکان «پرداخت مستقیم» در سکوهای مشمول -فراهم شدن امکان راه اندازی «کیف پول» در سکوهای مشمول -فراهم کردن «درگاه پرداخت» برای سکوهای مشمول توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران -در صورت راه اندازی «رمزریال»، سکوهای مشمول می‌توانند از این امکان استفاده کنند. حمایت های تبلیغاتی - تخفیف حداکثری هزینه تبلیغات در دستگاه‌های دولتی - دستگاه‌های دولتی مکلف‌اند زمینه تبلیغ و معرفی سکوهای مشمول را فراهم کنند. - ممنوعیت تبلیغ سکوهای مشابه خارجی در برنامه‌های سازمان صدا و سیما و سایر دستگاه‌های دولتی - تخفیف حداکثری تبلیغات در صدا و سیما برای سکوهای مشمول - برنامه سازی برای معرفی کسب و کارهای مشمول در صدا و سیما برای جذب دنبال کننده - ارائه بسته های تبلیغاتی رایگان توسط سکوهای مشمول برای جذب «دنبال کننده» برای کسب و کارهای مشمول - اختصاص بسته ویژه تبلیغات پیامکی به کسب و کارهای مشمول خدمات پستی: ارائه تخفیف در خدمات پستی در سکوهای مشمول تامین منابع برای ارتقای پلتفرم‌های داخلی  - ارائه تسهیلات از صندوق نوآوری و شکوفایی به سکوهای مشمول برای توسعه زیرساخت‌های خود - حمایت وزارت ارتباطات برای تامین زیرساخت‌های اولیه سکوهای مشمول حمایت‌های مالیاتی - تخفیف مالیاتی برای کسب و کارهای مشمولی که دارای پرونده مالیاتی هستند. - قبول هزینه‌های راه اندازی و توسعه کسب و کار و سکوهای مشمول به عنوان «هزینه قابل قبول مالیاتی» تسهیلات بانکی - پرداخت تسهیلات به کسب و کارهایی که از سکوهای خارجی به سکوهای مشمول مهاجرت می‌کنند. - قبول «حساب کاربری» افراد برای اعتبارسنجی مالی آنان در بانک‌ها براساس دستورالعملی که بانک مرکزی تهیه خواهد کرد. - بانک‌ها مجاز هستند که بر اساس دستورالعملی که بانک مرکزی تهیه خواهد کرد، حساب کاربری افراد با دنبال کننده بالا را به عنوان وثیقه قبول کنند. اعتباربخشی به کسب و کارها و کاربران - اعطای نشان ویژه کسب و کار ( تیک ویژه کسب و کار) در سکو به کسب و کارهای احراز هویت شده - امکان اخذ نشان «اعتبار تایید شده ( تیک آبی)» برای عموم کاربران تسهیل مجوز برای کسب و کار: کسب و کارهای خانگی و ثبت محور، نیازی به اخذ مجوز ندارند و ثبت نام آن‌ها در پلتفرم به منزله ثبت در درگاه ملی مجوزهاست. حفظ حریم خصوصی کسب و کارها و کاربران: داده‌های کاربران در سکوهای مشمول، جزو اسرار تجاری بوده و با متخلفان برخورد قانونی خواهد شد. ارائه خدمات دولتی در سکوهای مشمول: طی یک برنامه زمان‌بندی شده و به مرور، خدمات دولتی از طریق سکوهای مشمول به مردم ارائه خواهد شد. تسهیل استقرار سکوهای مشمول در 30 پارک علم و فناوری: سکوهای مشمول از مزایای قانونی حضور در پارک‌های علم و فناوری برخوردار خواهند شد. نماینده بخش خصوصی: اثرگذار نخواهد بود این طرح اگرچه به نظر می‌رسد درمجموع ساختار خوبی برای تشویق کسب و کارها به استفاده از پلتفرم‌های داخلی دارد، اما هم در کلیات و هم در جزئیات با نقدهایی مواجه است. برای بررسی کلیات آن و دریافت نظر نمایندگان بخش خصوصی، ابتدا با یکی از چهره‌های شاخص فعال در بخش خصوصی که سابقه‌ای طولانی در عرصه اقتصاد و کسب و کارهای دانش بنیان دارد، گفت‌وگو کردم که صحبتمان یک نتیجه تلخ داشت. او که ترجیح داد نامش در این گزارش ذکر نشود، دلیل این کار و همچنین نظر کلی‌اش را درباره طرح حمایتی رونمایی شده، این طور مطرح کرد: «وقتی صحبت‌های بخش خصوصی هیچ اثر و نقشی در تصمیم‌گیری‌ها ندارد، با خودم عهد کرده‌ام که دیگر مصاحبه نکنم». وقتی با اصرار از او خواستم برای انعکاس صدای بخش خصوصی هم شده، نظرش را بدون ذکر نام داشته باشم، این پاسخ را داد: «کل فرایندی که به نام حمایت از کسب و کارها برای فعالیت در پلتفرم‌های داخلی تعریف کرده‌اند، ...  است و اثرگذار نخواهد بود». واکنش کاربران به برخی مواد طرح اما کاربران هم دیروز نکاتی را درباره برخی از جزئیات این طرح مطرح کردند. از آن جمله واکنشی به امکان «ارائه اکانت کسب و کارها به عنوان وثیقه بانکی» بود که کاربری درباره‌اش نوشت: شما میری در روبیکا اکانت می‌سازی بعد خود اکانت رو می‌ذاری وثیقه و از بانک وام می‌گیری، اما اگر نتونستی قسط‌هات رو بدی، بانک اکانتت رو ازت می‌گیره و «نقد»ش می‌کنه». البته برخی کارشناسان هم این ماده را، به رسمیت شناخته شدن اعتبار کسب و کارهای دیجیتال به عنوان دارایی نامشهود و قابلیت استفاده از آن به عنوان ضمانت بانکی قلمداد کردند. ماده جنجالی دیگر درباره جذب دنبال‌کننده است که طبق گزارش دیجیاتو، وزیر ارتباطات هم دیروز در این باره گفت: «ما مکلف کردیم تا برای آن‌ها فالوئر بگیرند، با پین کردن و تبلیغ کردن و... که این روزها شاهد بودیم با چند دقیقه پین کردن برخی کسب و کارها در یک پلتفرم بومی، هزاران فالوئر و خریدار واقعی به آن اضافه شده چرا که میلیون‌ها کاربر در این بسترها فعال هستند.» این ماده حمایتی، گمانه استفاده پلتفرم‌ها، از کاربران غیرواقعی یا به اصطلاح ادهای اجباری و کاربران فیک را تقویت کرد.          دبیر اتحادیه کسب و کارهای مجازی در گفت و گو با خراسان مطرح کرد:  مهاجرت کسب و کارها به پلتفرم های داخلی در صورت وجود رقابت و اعتماد «رضا الفت نسب» دبیر اتحادیه کسب و کارهای مجازی است؛ اتحادیه‌ای که ارتباط مستقیم با بسته حمایتی مصوب کارگروه اقتصاد دیجیتال دارد. گفت‌و‌گویم با او را از این سوال آغاز می‌کنم که شما به عنوان نماینده کسب و کارهای مجازی چه نقش و نظری در تدوین این بسته داشته‌اید؟ پاسخ او به سوال اولم، کمی ناامیدکننده است چراکه می گوید: اتحادیه کسب و کارهای مجازی تقریبا نیمه تعطیل شده و به همین دلیل فقط دورادور و از طریق برخی گروه‌های مشورتی چیزهایی درباره طرحی که مصوب شده، شنیده‌ایم». او نظراتش درباره این طرح را هم با ما در میان گذاشت: - در حالت کلی قطعا حمایت از کسب و کارها، چه از نوع مجازی و چه حقیقی، خوب است؛ اما متاسفانه این کارها در کشور ما زمانی انجام می‌شود که دچار بحران شده‌ایم و زمان را از دست داده‌ایم. - نکته دیگر این‌که، طبق تجربه، از این نوع مصوبات برای حمایت از دانش‌بنیان‌ها فراوان داشته‌ایم اما هیچ وقت اجرایی نشده، پس به این مصوبه هم نمی شود امید داشت. - اگر این تصور وجود دارد که با ارائه این حمایت‌ها، می‌شود کسب و کارها را از اینستاگرام به پلتفرم‌های داخلی منتقل کرد، این یک تصور دور از واقعیت است. شاید با حمایت‌هایی که اعلام شده، بخشی از ضرر و زیان‌های گذشته‌شان جبران شود اما کسب و کارهای مجازی به دنبال بستری هستند که در آن تجمع مخاطب و نیز خدمات گوناگون تفریحی، سرگرمی و آموزشی برای استمرار حضور آن‌ها وجود داشته باشد اما پلتفرم‌های داخلی این ویژگی را ندارند. - یک عامل مهم برای حضور مخاطب، جلب اعتماد است؛ اما وقتی همچنان بسیاری از مردم معتقدند که پلتفرم‌های بومی ما متعلق به فلان سازمان یا فلان مجموعه است، این اعتماد به سادگی ایجاد نمی‌شود. - راهکار درست این است که به محض این‌که شرایط امنیتی اجازه داد، پلتفرم‌های خارجی دوباره قابل استفاده شود و در کنارش با این بسته حمایتی، به پلتفرم‌های داخلی اجازه رشد و جذب واقعی مخاطب بدهیم. قطعا پلتفرم‌های ما به دلیل داخلی بودن می‌توانند مزیت ها و قابلیت های متعددی در خدمات‌دهی به مردم داشته باشند و فرصت خواهند داشت در یک رقابت متوازن، اعتماد کاربران را هم جلب کنند.