روزنامه جوان
1401/08/16
با قاچاق دیگر چه کنیم که نکرده باشیم!
قاچاق، زخمی کهنه بر پیکر تولید داخلی ایران است که در جامعه به شکل دردی التیام ناپذیر مورد پذیرش قرار گرفته‌است و همین مسئله موجب‌شده تا وعده‌های دولت‌های مختلف برای درمان این زخم نیز جدی گرفته‌نشود. حال در شرایطی که در دولت قبل به نوعی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز به فراموشی سپرده شده‌بود و در دولت جدید نیز با وجود برگزاری چند وقت یکبار جلسات این ستاد با حضور رئیس جمهور، هنوز به تکلیف قانونی برگزاری جلسه هر دو ماه یکبار عمل نمی‌شود و از طرف دیگر وضعیت سرپرست این ستاد که از دولت قبل مشغول به کار است، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، نمی‌توان دورنمایی از مبارزه قاطع با موضوع قاچاق قابل‌تصور بود. با وجود همه اینها، حمیدرضا دهقانی نیا، سخنگوی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز و مدیر کل نظارت بر سامانه‌های الکترونیکی و هوشمند مقابله با قاچاق کالا و ارز در گفت و گویی تفصیلی با «جوان» که بخش اول آن در ادامه می‌آید، قائل بر این است که اقدامات بسیاری در این ستاد انجام شده یا در حال انجام است. به عنوان سؤال اول، میزان قاچاق کالا و ارز چه مقدار است؟میزان قاچاق کالا و ارز در ایران براساس ماده ۱۶ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز و برآورد سال ۹۸، ۵/۱۲ میلیارد دلار است. موضوع اتصال گمرک با سامانه جامع تجارت به کجا رسید؟
در موضوع اتصال سامانه به گمرک تا پایان دولت قبل که اتفاق خاصی نیفتاد و نهایتاً ستاد در همان دولت با تهیه مستنداتی که داشت و همکاری‌هایی که دیگر دستگاه‌های نظارتی مثل سازمان بازرسی کل کشور انجام دادند، از افرادی که در این مقوله کم کاری کرده‌بودند، شکایت کرد، پرونده هم تشکیل شده و در حال رسیدگی است. حکم بدوی صادر شده و در حال طی مراحل تجدیدنظر است. این افراد در چه سطحی بودند؟ از وزارت اقتصاد هم هست؟
در سطح معاونان سابق وزیر هستند و محدود به وزارت اقتصاد هم نیست. ما فقط درباره اتصال صحبت می‌کنیم یا موضوع دیگری است؟
صرفاً اتصال گمرک و سامانه تجارت نیست، چراکه اگر ما فقط به دنبال اتصال‌شدن بودیم که شاید خیلی زودتر از اینها موضوع محقق شده‌بود. واقعیت مطلب بحث تبادل اطلاعات است، نه اتصال. شما ممکن است یک زیرساخت از طریق MPLS، فیبر تاریک یا هر بستر دیگری ایجاد کنید، اتصال بین دو دستگاه را از یک مسیری یا واسطی ایجاد کنید، این کار اگر خیلی وقت بگیرد. شاید یک ماهه تمام شود، این کار که شاید قبلاً هم انجام شده بود. برای پیشگیری قرار است چه کاری انجام دهید؟
برنامه پیشگیری در مقوله مقابله با قاچاق کالا و ارز به عنوان اولویت و حتی بالاتر از اولویت مطرح است و برنامه مفصلی دارد که این برنامه مفصل سیاستگذاری‌ها و برنامه‌های اجرایی خاص خود را دارد؛ مجری، همکار و ناظر آن مشخص و شاخص میزان پیشرفت آن نیز مشخص است، ابلاغ شده و حتی شاید ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز تنها دستگاهی در حاکمیت باشد که دارد به لحظه این موضوع را رصد می‌کند و به لحظه نتیجه رصد آن در اختیار معاون وزیر که رئیس سازمان است و وزیر که معاون رئیس جمهور است، قرار می‌گیرد، البته به شکل الکترونیکی این کار را در راستای عملیاتی‌کردن وظیفه نظارتی خود انجام داده‌است. شاید کمتر دستگاهی را داشته باشیم که بگوید در سه ماهه دوم سال ۱۴۰۱، ۸۴ تکلیف به شکل کامل در مقوله کلان مقابله با قاچاق کالا و ارز انجام شده‌است وگزارش آن نیز ۲۷ مهر ۱۴۰۱ خدمت رئیس‌جمهور و دیگر دستگاه‌ها ارسال شده‌است. در خصوص قاچاق توسط کولبر و سوخت بر که به عنوان قاچاقچی مورد برخورد قرار می‌گیرند، ولی عملاً سود آن را کسی دیگر می‌برد، چه فکری شد؟ قرار بود برای این افراد خیلی از کار‌ها انجام شود و طرح‌ها و برنامه‌های زیادی مطرح شد. این طرح‌ها و برنامه‌ها به کجا رسید؟
یکی از برنامه‌ها در حوزه پیشگیری که اتفاقاً در دستورالعمل ۹ ماده‌ای رئیس محترم جمهوری به تاریخ بهمن ۱۴۰۰ مصوب و به ستاد و از سمت ستاد به دیگر دستگاه‌ها ابلاغ شده، مقوله کولبری بود. باید اول عرض کنم که ممکن است مقوله کولبری یک مقوله بسیار ساده و غیرسازمان یافته در حوزه قاچاق کالا و ارز تصور شود، این تصور دقیق نیست، شما وقتی که به شکل کارشناسی کولبری را بررسی می‌کنید، متوجه می‌شوید که تمامی کالا‌هایی که توسط کولبر وارد میشود، تجمیع میشود و به صورت متقن تأمین مالی توسط یک، دو یا سه شخص انجام میشود و کالا‌های تجمیع شده هم براساس استثنائات تجاری وارد کشور میشود. در طرف دیگر کشور سوخت بر نیز داریم، این افراد کالایی را قاچاقی وارد یا خارج کرده اند، بالاخره این کالا‌ها وارد شهر مرزی شده و در آنجا تجمیع شده که وارد یا خارج از کشور شود، چرا قبل از اینکه از شهر مرزی خارج شود یا وارد شهر مرزی شود، جلوگیری نمی‌شود؟
این را باید از کسی پرسید که وظیفه اجرا را برعهده دارد. وقتی کالایی به شکل غیررسمی تحت هر رویه‌ای قاچاقی وارد سرزمین اصلی میشود، محال است که از این مسیر بگذرد، ولی ضابطان و عزیزانی که در این زمینه مسئولیت مقابله دارند، نباشند. مثلاً مسئولیت مقابله در دریا با دریابانی ناجا و در مرز‌ها هم با مرزبانی ناجاست. حتی الان شاهد کشف محموله‌های نفت و گاز و سوخت از سوی دوستان و همکاران سپاه هستیم؛ ستاد وقتی تشکیل میشود، ذیل خودش صف دارد و صف‌هایی که ذیل ستاد تشکیل میشود به این دلیل است که کار اجرایی را انجام دهد، این صف‌ها از جمله سه ضابط اطلاعات سپاه، وزارت اطلاعات و فرماندهی انتظامی هستند، مخصوصاً فرماندهی پلیس امنیت اقتصادی که ذیل خودشان پلیس گمرک را دارد.
من به آن‌ها ابلاغ کرده ام، پیگیری هم کرده ام، حتی اعلام شده‌است چگونه ظن به کالای قاچاق ببرند. با همکاری همین دستگاه‌ها دستورالعمل استخراج و به ابلاغ هم شده‌است. یک موقع حتی گفته شده من نمی‌توانم موبایل، سیگار یا تلویزیون قاچاق را از غیرقاچاق تشخیص دهم، می‌گوییم این هم ابزار، حالا باید دیگر ستاد چه کند؟ در همین راستا سال‌هاست قرار بوده گمرک دستگاه ایکس ری داشته‌باشد، چه مقدار تأمین شده‌است؟ همه گمرک‌ها ایکس ری دارند؟
آیا همه گمرکات باید دستگاه ایکس ری داشته باشند؟ قاعدتاً خیر، ولی اولویت بندی کرده ایم و الان ۱۶ تا ۱۸ دستگاه ایکس ری وصل است؛ ستاد برای تأمین ایکس ری ورود کرده و دیده بهتر است که برویم به سمت اینکه درونی سازی و بومی سازی کنیم؛ در دولت قبل خدمت رئیس محترم سابق سازمان انرژی اتمی رسیده گفتم می‌توانید رویه‌ای ایجاد کنید که اگر کسی در داخل کشور ادعا کرد من منبع انرژی یا دستگاه اسکن کامیونی ساختم، در این رویه قرار بگیرد، گفتند یا داریم یا می‌بینیم و رفته ایم و دیده ایم رویه ایجاد شد. بعد رفتیم سه تا شرکت در داخل کشور پیدا کردیم و این سه تا شرکت با دو سه نهاد قرارداد بستند و به تولید رسیدند و این تولید الان در حال استفاده و بهره‌برداری است، الان حتی برای خود بنده خیلی جالب است توان یکی از شرکت‌های داخلی که دانش بنیان هم هست، واقعاً فوق العاده است. گمرک دارد از این دستگاه‌ها استفاده می‌کند و باز هم نمی‌تواند جلوی قاچاق را بگیرد؟
ممکن است که گمرک از این دستگاه استفاده کند ولی اینکه بگوییم حالا که از این دستگاه استفاده می‌کند نمی‌تواند تشخیص دهد، شاید حرف دقیقی نباشد. این همه دستگاه تشخیص در اختیار دستگاه‌های مقابله‌کننده است، من عرضم اینجاست زیرساخت را خود ستاد با همکاری خود دستگاه‌ها پیگیری کرده و ایجاد شده، روی این زیرساخت ابزار تهیه‌شده، ایجاد شده است، آموزش داده‌شده و کاملاً بستر تمییز دادن کالای قاچاق از غیرقاچاق مشخص است، دستورالعمل نوشته شده که به چه نحوی از این ابزار و زیرساخت بابت تقویت ظن قاچاق و بابت تقویت مقابله هوشمند با قاچاق استفاده‌شود. همین الان که ما داریم صحبت می‌کنیم، انتظار ستاد این است دستگاه‌هایی که در این حوزه وظیفه دارند، وظیفه خود را انجام دهند و با کالا‌های محرز قاچاق در سطح عرضه مقابله کنند. وقتی این انتظارتان برآورده نشود، می‌توانید از بازوی قضایی نیز استفاده کنید، آیا از این ابزار نیز استفاده کرده اید؟
عرض کردم که شش یا هفت پرونده تشکیل شده‌است. فرمودید که پرونده‌ها متعلق به دولت قبل است.
خب ۱۳، ۱۴ ماه از دولت جدید می‌گذرد. در این ۱۳، ۱۴ ماه طبیعتاً قاچاق ما کم نشده، چون در خیابان‌ها شاهد هستیم که کالای قاچاق هنوز وجود دارد.
این جمله دقیق نیست؛ اگر من دوتا چک پول روی میز بگذارم، شما با نگاه کردن متوجه می‌شوید که کدام یک جعلی است و کدامیک جعلی نیست؟ نمی‌توانید. حال چگونه می‌توانید از روی دیدن کالا تشخیص دهید که کالا قاچاق است یا قاچاق نیست. سؤال را اینگونه مطرح می‌کنم، در کشور ما کالای کره‌ای قاچاق اعلام‌شده، حالا در بازار اگر کالای کره‌ای داشته‌باشیم، قاچاق است.
اگر من یک کالایی را دیدم روی آن نشان سامسونگ بود، آیا این کالا سامسونگ است؟ یکی از درد‌هایی که ما داریم، همین است که متأسفانه با کالا‌هایی به ظاهر کره‌ای مواجه هستیم که ایرانی است و حتی بدتر از این. همین الان هم وقتی شما در خیابان قدم می‌زنید کالای دست دوم کره‌ای می‌بینید که در زیرزمین صافکاری، رنگ کاری و سر هم بندی شده‌است. حالا من از این نظر قائل به فرمایش شما هستم که روی این کالا نوشته است سامسونگ. گیرم حتی سامسونگ هم نباشد، ولی، چون کالای کره‌ای به گفته شما قاچاق است، به هرحال نباید سامسونگ داشته‌باشم، شما ممکن است به من بگویید آقای ستاد مبارزه با قاچاق آیا در برنامه‌های خود ابزاری دارید که قاچاق بودن این را تشخیص دهم؟ من می‌گویم بله دارم؛ ابزار هم گذاشتم، عملیاتی هم هست، دستگاه مقابله‌کننده بسم‌الله چرا نمی‌روی جمع کنی؟
این عذر بدتر از گناه است که این کالا نه‌تن‌ها کره‌ای نیست، بلکه دست دوم یا حتی ایرانی در قالب کره‌ای است. این عذر بدتر از گناه مسئولیتش با چه کسی است؟
به اسم کالای قاچاق فروخته میشود یا نه؟ نه به اسم کالای قاچاق فروخته نمی‌شود. به اسم سامسونگ یا ال جی فروخته میشود دیگر...
۱۰ سال پیش یک رختشویی خریده‌بودم؛ مثلاً ال جی، این دستگاه ال جی ۱۰ سال قبل را فروخته ام و الان دست‌دوم است. این دستگاه دست دوم در بازار ارائه میشود؛ حال وقتی دست دوم باشد، کالای قاچاق است؟ اگر به اسم نو فروخته شود، شما می‌گویید به من ربطی ندارد؟
خیر. اتفاقاً من می‌گویم که قاچاق نیست و بدتر از قاچاق، غش در معامله و فریب مردم است.
در بازار شاهد هستیم که فروشنده مشخص می‌گوید من این کالا را از مرز فلان وارد کرده ام. مدل جدید این برند است و همه نشانه‌ها هم روی آن کالا خورده‌است، حالا ممکن است شما بفرمایید این فرد تقلب کرده‌است. بعد در فیلم خودش برمی گردد می‌گوید این رختشویی در ظاهر مدل جدید ولی در باطن قدیمی است. موتور اصلاً موتور ال جی نیست و بعد شما را هدایت کرده به پایین همان مغازه؛ رسیدید به جایی که یک عالمه دستگاه‌های متفرقه دارند سرهم‌بندی می‌شوند. نشان‌ها هم کپی‌کاری شده، چسبانده می‌شوند. چند درصد کالایی را که به اسم قاچاق فروخته میشود، مدعی هستید که اینگونه است؟
من اصلاً دنبال درصد نیستم. من فرض را بر این می‌گیرم که همه این کالا‌ها نه تقلبی است، نه دست دوم است، نه صافکاری و بتونه‌کاری شده‌است که متأسفانه خیل عظیم آن اینگونه است. این سؤال را مطرح می‌کنم که آیا ابزار تشخیص به ضابطمان داده ایم؟ می‌گویم بله و با این ابزار همین الان هر دستگاهی که در بازار هست خیلی راحت با استعلام در محل قبل از خرید متوجه می‌شوید که این کالای لوازم خانگی شما تقلبی است یا اصل است، تولید‌کننده آن کیست؟ چه تاریخی تولید شده و چقدر مسئولیت خدمات پس از فروش دارد و کدام شرکت این مسئولیت را به شما می‌دهد.
این زیرساخت وجود دارد، دستگاه مقابله‌کننده وظیفه مقابله دارد و زیرمجموعه ما هم به حساب می‌آید؛ به او ابلاغ هم کرده ام، برخی از استان‌ها انجام می‌دهند و برخی دیگر انجام نمی‌دهند، برخی کالا‌ها را خوب ورود می‌کنند، برخی از کالا‌ها را هم ورود نمی‌کنند. من به عنوان ناظر گزارش آن را می‌نویسم خدمت رئیس محترم جمهور و خدمت دستگاه‌های نظارتی همجوار خودم اعلام می‌کنم.
ما دستگاهی را که به وظیفه خود عمل نکند، کمتر می‌بینیم، آن چیزی که پیش می‌آید عملکرد نسبی است. در برخی از استان‌ها مشاهده می‌کنید، عملکرد خیلی خوب است؛ در برخی از استان‌ها هم خیر. در خصوص اینکه از چه باب نسبی است، متوجه می‌شوید که بابت برخی از اتفاقاتی که مثلاً اخیراً در تهران افتاده‌است، قاعدتاً فعلاً انتظار برخورد در برخی از مقولات نیست. این عملکرد‌های نسبی در برخی از مواقع استدلال‌های قابل‌پذیرش دارد و برخی از موارد نیز خیر و ما نمی‌پذیریم. خوانندگان ما ممکن است اینگونه تعبیر کنند که یک دستگاهی چند مسئولیت داشته، دو تا مسئولیت را انجام داده، هشت تای آن را به دلیل کم کاری یا به دلایل دیگر از زیرش در رفته‌باشد و بعد هم ما ندیدم که طرف مجازاتی شده‌باشد.
بگذارید به شکل کمی صحبت کنم تا ان شاءالله خوانندگان‌تان اقناع شوند. یکی از سامانه‌های که به وجود آمده و زیرساخت‌های فنی ایجاد‌شده سامانه یکپارچه مدیریت بازرسی است؛ ممکن است شما تصمیم بگیرید با توجه به تبحر بازرس و کشفیاتتان یک تصمیم و برنامه ریزی جدیدی را به وجود بیاورید که این اقدام با سامانه جدید مدیریت بازرسی اتفاق افتاده‌است.
من از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا ابتدای ۰۱/۰۶/۱۴۰۱ به واسطه وجود مستندات، با دقت خدمت شما عرض می‌کنم، نزدیک به ۵ هزار میلیارد ریال ارزش پرونده‌های قاچاق کشف شده‌است، حالا تفکیک آن نیز وجود دارد؛ مثلاً نزدیک به ۲۳ هزار بازرسی برای کشف کالای قاچاق انجام شده‌است. این آمار سامانه یکپارچه مدیریت بازرسی است. اینکه تعداد پرونده‌های قاچاق به تفکیک استانی به چه میزان بوده‌است و در کدام استان ما بیشترین سهم را داریم، معلوم است مثلاً سهم خوزستان از کل بیشتر از بقیه و بازرسی‌های قاچاق نزدیک به ۵ هزارو ۸۲۲ مورد بوده‌است.
این سیستم به شما می‌گوید وضعیت شما در حوزه مقابله با قاچاق به چه نحو است و تفکیک کالایی آن هم مشخص است که بیشترین کالای کشف شده مربوط به چه کالایی بوده، این کالا هم به ردیف مشخص است و این حاصل زیرساخت ایجاد شده در حوزه مقابله با قاچاق است، من چرا روی این زیرساخت تأکید می‌کنم، چون یک موقعی دو یا سه سال قبل نمی‌توانستیم به ضرس قاطع و با این دقت و جزئیات بگوییم که وضعیت ما در حوزه بازرسی چگونه است. یکسری از بازرسی‌ها انجام می‌شد که نتیجه همه آن‌ها روی کاغذ بود، ولی الان به واسطه پیشرفت ۶۵ درصدی که در حوزه سامانه‌های مقابله با قاچاق داشتیم و دیگر سامانه‌ای نداریم که عملیاتی نشده‌باشد، می‌توانیم با این دقت و ریز جزئیات آمار را استخراج کنیم که قطع به یقین ما را برای برنامه ریزی بسیار موفق‌تر از قبل می‌کند.
برای مشاهده کامل این مصاحبه به سایت «جوان‌آنلاین» مراجعه کنید.
سایر اخبار این روزنامه
«باور» شکارچی بالستیک
رونمایی بایدن از عقبه جنگ ترکیبی
اصلاح‌طلبان نگران قاتلان شده‌اند
اصلاح‌طلبان نگران قاتلان شده‌اند
با قاچاق دیگر چه کنیم که نکرده باشیم!
تعدد و تنوع، اصلی‌ترین چالش کاربران پیام‌رسان‌های داخلی
ظرفیت‌های نشرو ناشران فرانکفورت زده
جنگ اوکراین دستگرمی چالش چین هم نیست
قصد انتقام از فرهود را داشتم
منافقین، سلطنت‌طلبان و داعش میراث‌دار وهابیت
ایستگاه عاشقی خشم و عصبانیت دشمن را برانگیخت
امریکا میداندار دروغ‌های دیپلماتیک درباره «مقام زن»
روزانه ۵۰ هزار خدمت درمانی به جانبازان ارائه میشود
حال خوش کشتی را مدیون شهدا هستیم
تزویر در رختکن استقلال نمایان شد!
