آرمان: به خوبی آگاه هستند که نباید اجازه دهند جاده اعتدال بزرگان که برای حفظ آن بسیار تلاش شده است، خالی بماند؛ همان جاده‌ای که آیات هاشمی، مطهری‌ و ... در هموار کردن آن سختی‌های زیادی را تحمل کردند. پس آنانی که همراه این بزرگان هستند بر خود لازم می‌دانند حرکت در این مسیر را متوقف نکنند و به‌خوبی می‌دانند یکی از الزامات ادامه راه این بزرگان ایجاد وحدت و برادری در جامعه است. از همین رو بود که دیروز ناطق نوری از اهالی سیاست خواست:«تفاوت سلیقه داشته باشیم، اما همدیگر را تحمل کنیم و در اشترکات با هم باشیم». آنچه شیخ نور بیان کرد تفاوتی با تاکید دیگر بزرگان انقلاب نداشت و گویی بر خود چنین تکلیف کرده حافظ میراث ارزشی آیت‌ا... هاشمی باشد.

همدیگر را تحمل کنید

علی اکبر ناطق نوری گفته است: هنر مدیران جریانات سیاسی باید این باشد که در درجه اول، خودشان وارسته، عاقل و با تدبیر باشند. «الناس علی دین ملوکهم» مردم تابع رهبرانند؛ اگر رهبران ظرفیت داشته باشند و به تعبیر بنده که بسیار از آن استفاده می‌کنم، اگر سعه‌صدر داشته باشند، برای خدا هم کار کنند و قاعده بازی را هم بلد باشند، این اختلاف‌ها مدیریت می‌شود. مشکل ما در جامعه این است که عمدتا این قواعد و ضوابط تعامل با اندیشه‌های متفاوت را بلد نیستیم و باید بدانیم که امکان ندارد همه مثل هم بیندیشند. اصلا این غلط است که همه مثل هم باشند و مانند ربات کار کنند؛ در آن صورت جامعه مرده است.شفقنا نوشت؛ وی افزود: تا زمانی که امام بود، آقای هاشمی و آقا محبوب‌های امام بودند. می‌خواهد فرمانده جنگ انتخاب کند، هاشمی را انتخاب می‌کند؛ می‌خواهد بازرگان را معرفی کند، هاشمی را برای خواندن حکم انتخاب می‌کند. مشخص می‌شود که ایشان انتقادپذیر بودند و افراد به ایشان انتقاد هم می‌کردند و هیچ وقت به ایشان بر نمی‌خورد.»

نگرانی از رحلت هاشمی طبیعی است

عضو ‌مجمع ‌تشخیص‌مصلحت‌نظام خاطر نشان کرد: وقتی شخصیتی مثل آیت‌ا... هاشمی از دنیا می‌رود، با آن جامعیت و هوش و فهم بسیار بالا و پیشینه بسیار درخشانی که ایشان داشت، طبیعی است که جامعه نگران شود. ایشان شخصیت معتدلی بود و شرح صدری مثال زدنی داشت، طبیعی است که وقتی از دنیا رفت، عده‌ای از گروه‌ها و افراد مختلف گویا یک پناهگاهی را از دست دادند و به این فکر می‌کردند که بعد از آن چه خواهد شد. به نظر من بر اساس سیر جهان و اراده خداوند تبارک و تعالی، این‌گونه است که ان شاء‌ا... این خلأ هم مثل همیشه پر می‌شود. اصلا ما شیعه که معتقد به حضرت مهدی^(عج) و مکتب انتظار هستیم که معنایش مکتب امید است، هیچ زمانی مأیوس نیستیم. ناطق‌نوری گفت: خوشبختانه جامعه ما با وجود این شخصیت‌ها، این رشد سیاسی و قدرت انتخاب را دارد و مردم ما در لحظات حساس، خوب تصمیم می‌گیرند و آموزه‌ها و نگاه‌ها را فراموش نکرده‌اند. البته و متاسفانه این‌طور هست که ما ایرانی‌ها حافظه تاریخی خوبی نداریم، اما نه تا این اندازه. به اعتقاد من آرایش سیاسی در کشور تغییر فاحشی نمی‌کند و گروه‌ها توسط همین رهبران بزرگ به بلوغی رسیده‌اند که بتوانند تصمیم بگیرند. وی افزود: انصافا آقای هاشمی در ظرفیت داری جزو کم نظیرها بود و انسان پرظرفیتی بود. در مصاحبه‌ای که راجع به ایشان داشتم، گفتم که امیرالمومنین^(ع) به کمیل می‌فرماید که « قلب‌های انسان‌ها ظرف است و بهترینشان آنی است که ظرفیت بیشتر دارد». آیت‌ا... هاشمی را جزو بهترین‌هایی که امیرالمومنین^(ع) فرمود می‌دانم و فوق‌العاده ظرفیت داشت. این‌قدر پرظرفیت بود که باید بگویم مشکل بود و مشکل است که بخواهیم قضاوت کنیم ایشان از کدام این مراحل و دوره‌ها راضی‌تر یا ناراضی‌تر بود. تشخیص آن بسیار سخت است چون ایشان در همه این دوره‌ها تسلیم بود؛ گله داشت و گاهی در مصاحبه‌ها هم گلایه‌های خود را می‌گفت، اما اینکه کدام دوره برای ایشان بهتر یا بدتر بود یا عکس العملی نشان دهد، واقعا من ندیدم.

به هم تهمت نزنیم و دروغ نگوییم

ناطق نوری خاطر نشان کرد: البته ایشان شرایط را می‌دید، باهوش هم بود و می‌فهمید که چه می‌گذرد. طبیعی هم هست؛ وقتی مردم احساس کنند شخصیتی به دنبال تیتر، میز، عنوان و منیت نیست، به او علاقه مند می‌شوند. به این شکل نبود که این استقبال مردم، او را مغرور یا ادبار مردم، او را مایوس کند. اگر جامعه تشخیص دهد که فردی به این صورت است، او را بر دل حاکم می‌کند. رئیس سابق مجلس با اشاره به نحوه تصویب قانون اساسی گفت: طبیعی است که این روند آزمون و خطا و اصلاح لازم دارد. سر ۱۰سال، قانون اساسی بازنگری شد؛ به این نتیجه رسیدیم که با بودن رئیس جمهوری و رهبری، نخست وزیری زائد است و برداشته شد. درباره شورای عالی قضائی به این رسیدند که شورا نمی‌خواهد و بهتر است به شکل ریاستی اداره شود، بهتر است چون آنجا لوث مسئولیت می‌شود. چند اصلاح دیگر نیز در قانون اساسی انجام شد، از جمله اینکه شورای رهبری حذف شد. بنده قائل هستم به اینکه هنوز هم قانون اساسی ما نیاز به بازنگری دارد و نظام ما نیاز به بازسازی دارد. نارسایی‌هایی در این ساختار وجود دارد که باید آن را درست کرد. بعضی نارسایی‌های رفتاری را هم من معلول این نقصان ساختاری می‌دانم. به باور من ماهم از نظر رفتاری وهم از نظر ساختاری مشکل داریم.