فصل جدید روابط تهران -بغداد

نخست وزیر عراق در سی و دومین روز حضورش در کاخ السلام و در اولین سفر خود به یک کشور غیرعربی بعد از رسیدن به پست نخست وزیری به تهران آمده است، سفری دو روزه که به نظر می‌رسد بیشتر با هدف حل مسائل امنیتی انجام می‌شود که در هفته‌های اخیر بزرگ ترین معضل در روابط دو کشور بوده است. حملات سپاه پاسداران به مقر گروهک‌های تجزیه‌طلب در اقلیم کردستان عراق در هفته‌های اخیر و درخواست مقامات ایرانی برای کنترل فعالیت این گروهک‌ها نگرانی های امنیتی را بین دولتمردان عراقی ایجاد کرده است و رهبران دو کشور سعی دارند این مشکل را حل و فصل کنند تا امنیت مرزهای مشترک بیش از پیش تضمین شود .دیروز نیز رهبر انقلاب خطاب به نخست وزیر عراق و هیئت همراه تاکید کردند: «اقتدارخود رابه مناطقی که از آن امنیت ایران برهم زده می شود، گسترش دهید.» در این بین اقدامات نخست وزیر جدید عراق برای حل مسائل اقلیم  با ایران وارد بخش مهم خود شده است. ظاهرا السودانی و نچیروان بارزانی بر تشکیل یگان‌های مشترک از ارتش، مرزبانی و پیشمرگه و همچنین آغاز عملیات استقرار یگان ها در مرز در اسرع وقت علاوه بر ایجاد ده‌ها نقطه کنترل مرزی توافق کردند. به نظر می آید ‏این توافق شامل توقف هر گونه حمایت دولتی یا حزبی در اقلیم از گروه‌های کُرد مخالف ایران و بستن مقرهای سیاسی آن ها در سلیمانیه و اربیل علاوه بر بازرسی اردوگاه‌های پناهندگان کُرد و نظارت مستقیم بر مدیریت این اردوگاه‌ها تنها از سوی سازمان ملل است. هر چند درعمل باید دید تا چه حد این موارد جنبه عملیاتی به خود خواهد گرفت.‏ بغداد امیدوار است با این اقدامات، احتمال مداخله زمینی ایران در مناطق مرزی عراق را دور کند. به نظر می‌رسد گذشته از موضوع مرز، این مسئله ابعاد گسترده‌تری نیز خواهد داشت. اقلیم کردستان عراق طی سال‌های اخیر در تلاش بوده به بازیگری قدرتمندتر در منطقه تبدیل شود. در همین راستا، در سال 1396 و زمانی که داعش کنترل بخش‌هایی از عراق را در اختیار داشت، مسعود بارزانی،رئیس وقت اقلیم کردستان عراق اعلام کرد که قصد برگزاری همه ‌پرسی استقلال از عراق را دارد. این مسئله با مخالفت جمهوری اسلامی ایران، ترکیه و دولت مرکزی عراق مواجه و همین موضوع موجب شکست پروژه مسعود بارزانی شد. از آن زمان به بعد روابط ایران با اقلیم کردستان عراق به سردی گرایید و حتی روابط دو طرف به امنیتی شدن سوق یافت. رژیم صهیونیستی نیز با استفاده از این فرصت، نفوذ خود را در اقلیم افزایش داد و از آن جا به عنوان مقری برای فعالیت‌های ضدایرانی خود استفاده کرد. علاوه بر صهیونیست‌ها، گروه‌های تروریستی کرد مخالف ایران و تجزیه طلب نیز از اقلیم به عنوان مأمنی برای فعالیت‌های خود استفاده می‌کنند و در واقع همین مسئله موجب حملات پهپادی و موشکی جمهوری اسلامی ایران شده است.در همین حال، حضور السودانی در تهران نشان‌دهنده پذیرش توافقات گذشته از سوی اوست، چرا که در چهار دور سفر الکاظمی نخست‌وزیر پیشین عراق به ایران، توافق هایی در حوزه مسائل اقتصادی، تجاری، بانکی و امنیتی شده بود که اکنون باید مورد تاکید و بازخوانی قرار گیرد.این نکته از آن نظر اهمیت دارد که بدانیم السودانی به شدت مصمم و دارای نظم اداری است و قصد دارد تحولات جدی در عراق ایجاد کند.  السودانی همچنین به دست پاک بودن معروف است و حتی یک اتهام فساد راجع به وی مطرح نشده است،به این دلیل تمام مؤلفه‌های یک نخست‌وزیر مقتدر را دارد.افزون بر این عراق همواره دراولویت سیاست خارجی و سیاست همجواری ایران قرار داشته است و در دوره دولت سیزدهم با توجه به رویکرد منطقه ای آن، این اولویت بیشتر شده است.به بیان دقیق‌تر؛ اراده همزمان تهران و بغداد بر گسترش روابط دو کشور با توجه به درآمدهای نفتی عراق و نیازهای گوناگون این کشور به ایران، مرز ۱۴۰۰ کیلومتری و علایق تمدنی، فرهنگی و مذهبی مشترک، به دلیل اماکن مقدسی که در دو کشور وجود دارد،روابط تهران-بغداد را در مسیری متفاوت از گذشته قرار داده است. افزون بر این،دیپلماسی رسمی کشور به موازات جریان مقاومت نقش مهمی در «امنیت ملی» ایفا کرده است. ادامه توفیقات این فرایند، نیاز مبرمی به شناسایی و باز تعریف نقاط قوت و ضعف یک دهه گذشته از عملکردها و بازخوردهای آن  به ویژه در کشور عراق دارد تا بتواند با هماهنگی و همکاری نزدیک تری با نیروی قدس سپاه پاسداران به‌ عنوان بازوی اصلی  پیشبرد عمق راهبردی جمهوری  اسلامی در منطقه غرب آسیا پیش رود.