کاهش ابتلا به آنفلوانزا به 10 درصد

فریبا خان احمدی
خبرنگار

«موارد ابتلا به آنفلوانزا اکنون به 10 درصد کاهش یافته است و طبق مطالعات ویروس‌شناسی رینوویروس‌ها یا همان ویروس‌های سرماخوردگی کم کم جایگزین ویروس‌های آنفلوانزا، انواع ویروس‌های کرونا و ادنو ویروس‌ها می‌شوند.» این خبر را دکتر طلعت مختاری آزاد رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران به«ایران»اعلام می‌کند و می‌گوید: «اپیدمی آنفلوانزا رو به کاهش است. موج این اپیدمی در اواسط آبان ماه به اوج اولیه خود رسید و بعد از آن، اکنون این موج در سیر نزولی اوج اولیه قرار دارد.» این متخصص ویروس‌شناسی برای این ادعایش به مطالعه‌ای که در مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام گرفته اشاره می‌کند: «تا دو هفته پیش از 100 نمونه‌ای که به مرکز ویروس‌شناسی ارسال می‌شد 50 نمونه مربوط به ویروس آنفلوانزا بود اما در هفته‌ای که گذشت از 100 نمونه حدود 10 درصدشان ویروس آنفلوانزا بود. طبیعتاً ویروس‌های دیگری هم در سطح جامعه در حال گردش هستند؛ سهم ویروس کرونای جدید یا سارس کووید2 در این حجم از نمونه 5 درصد گزارش شد، ویروس‌های دیگر خانواده کرونا ویروس 3 درصد و 3 درصد نیز ادنو ویروس‌ها بودند. در حال حاضر بیشترین سهم ویروس‌های تنفسی در حال گردش در جامعه مربوط به رینوویروس‌ها یا ویروس‌های سرماخوردگی است. بنا براین وقتی سکوئنس ژنی ویروس‌ها را مطالعه می‌کنیم افت کامل اپیدمی آنفلوانزا را مشاهده می‌کنیم البته در این میان بیشترین نوع آنفلوانزا مربوط به نوع H3 و کمترین نوع هم آنفلوانزای H1 بوده و آنفلوانزای نوع B هم بسیار کم بوده است.»


دیروز معاونت بهداشت وزارت بهداشت نیز «نزولی شدن پیک آنفلوانزا» را به طور رسمی اعلام کرد. طبق گفته دکتر حسین فرشیدی معاون بهداشت وزارت بهداشت، موارد آنفلوانزا در کشور ظرف دو هفته گذشته  حدود 25 تا 30 درصد در سطح بیمارستان‌ها کاهش داشته است، با این حال شواهد اپیدمی نشان می‌دهد  موج دوم آنفلوانزا در راه است. با توجه به گذر از پیک بزرگ موج اولیه و روند کاهشی آن، پیش‌بینی متخصصان اپیدمیولوژی بر این است که موج دوم در بهمن ماه آغاز می‌شود.
آسیب ویروس‌های تنفسی به بافت‌ها تا یک ماه در بدن باقی می‌ماند
طبق اعلام مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، بروز سالانه آنفلوانزا به طور معمول دارای سه موج است که موج اولیه بروز بیماری معمولاً در ابتدای فصل پاییز، موج دوم معمولاً با شدت کمتر از موج اولیه در ماه‌های بهمن و اسفند و موج سوم در اردیبهشت سال بعد رخ می‌دهد. با این حال انتظار می‌رود تا پایان فصل سرد سال بیماری‌های تنفسی فصلی بویژه بیماری‌هایی که حالت آندمیک یا بوم‌گیر داشته‌اند نیز افزایش یابند،هرچند  در شرایط فعلی ویروس سارس کووید2 کاهش یافته اما سایر بیماری‌های ویروسی خودشان را نشان می‌دهند.
رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به این سؤال که آیا ویروس‌های تنفسی اندمیک مانند کووید 19 می‌توانند عوارض طولانی مدت در بدن مبتلایان ایجاد کنند. عنوان می‌کند: «اصولاً علائم عفونت‌های تنفسی مشابه هم است برخی‌ها علائم خفیف و برخی از ویروس‌های تنفسی مانند آنفلوانزا علائم شدید ایجاد می‌کنند؛ برای مثال آنفلوانزا با تب ناگهانی و استخوان درد شدید آغاز می‌شود ولی رینوویروس‌ها یا ویروس‌های سرماخوردگی معمولی با آبریزش بینی همراه هستند، مابقی ویروس‌های تنفسی نیز علائم مشابهی دارند و تنها با انجام نمونه برداری و از طریق کیت‌های آزمایشگاهی می‌توان نوع ویروس را تشخیص داد.»
دکتر مختاری در ادامه می‌افزاید: «تعیین توالی ژن‌ ویروس‌های تنفسی فصلی به جهت برنامه‌ریزی برای ساخت واکسن، تولید کیت‌های آزمایشگاهی برای تشخیص نمونه‌ها و نیز تجویز دارو از سوی پزشکان انجام می‌شود. همچنین پایش ژن‌ ویروس‌ها برای تشخیص عفونت‌های تنفسی شایع کمک می‌کند، برای مثال وقتی بدانیم ویروس آنفلوانزا در کشور شایع است طبیعتاً می‌تواند کمک کننده درمان دارویی  باشد یا وقتی بدانیم عفونت‌های تنفسی شایع در جامعه مربوط به رینوویروس‌ها است مسأله نگران کننده‌ای نیست اما چنانچه ویروس‌های نوپدید بروز کنند سیستم کنترلی روش‌های متفاوت‌تری را اعمال می‌کند. از طرفی تعیین توالی ژن‌ ویروس‌ها موجب می‌شود از مصرف بی رویه آنتی‌بیوتیک‌ها جلوگیری شود حتی اگر بیماران مدت زمان طولانی‌تری دچار علائم سرفه باشند.»
او با بیان اینکه ویروس‌های تنفسی فصلی معمولاً دوره طولانی مدت ندارند، می‌گوید: «هیچ یک از ویروس‌های تنفسی همچون ویروس سارس کووید 2 عوارض طولانی ندارند بلکه همه این ویروس‌ها بیماری حاد در بدن ایجاد می‌کنند و معمولاً بسته به نوع ویروس و سیستم ایمنی دو تا 4 روز دوره بیماری‌زایی‌شان طول می‌کشد با این حال ممکن است آسیب ویروس به بافت‌ها از چند هفته  تا یک ماه باقی بماند، چرا که ترمیم بافت‌های تخریب شده به دلیل حمله عفونت‌های ویروسی طول می‌کشد.»
کاهش جزئی موارد ابتلا به آنفلوانزا در کودکان 
دکتر شهناز آرمین رئیس بخش عفونی بیمارستان مفید کودکان درباره وضعیت شیوع آنفلوانزا، کرونا و همچنین عفونت میکروبی همراه با پنوموکوک میان اطفال و کودکان، به «ایران» می‌گوید: «در حال حاضر موارد ابتلا به کووید19 در کودکان تک‌گیر بوده و عمده موارد تست‌های پی سی آر درباره ابتلا به کرونا منفی می‌شود ولی درصد تست‌های پی سی آر مثبت در مورد آنفلوانزا در کودکان بالا است و همچنان  تعداد زیادی از کودکان با تابلوی علائم آنفلوانزا به بیمارستان مفید مراجعه می‌کنند. علائم اصلی مبتلایان به ویروس آنفلوانزا نیز علامت‌های تنفسی و تب طولانی است که عمدتاً این بیماران بستری می‌شوند، برخی از کودکان نیز در سنین پایین با علائم اسهال، دیسترس تنفسی حاد و تنگی نفس مراجعه می‌کنند و بیماران سرپایی نیز عمده علت مراجعه‌شان تب بالا و سرفه‌های آزار دهنده است.»
رئیس بخش عفونی در ادامه می‌افزاید: «مراجعات آنفلوانزا مقدار خیلی کم نسبت به هفته‌های گذشته کاهش یافته ولی چیزی که به دنبال ابتلا به آنفلوانزا در کودکان زیاد مشاهده می‌شوند درگیری بالای عفونت گوش و سینوس است.»
دکتر آرمین درباره افزایش ابتلا به عفونت گوش و سینوس‌ها در کودکان به دنبال ابتلا به ویروس آنفلوانزا نیز عنوان می‌کند: «علائم بیماری‌های تنفسی معمولاً با عفونت‌های ویروسی شروع می‌شود؛در 20 درصد از مبتلایان به ویروس آنفلوانزا، عفونت ویروسی به اصطلاح سوار بر عفونت میکروبی شده و علائم به شکل التهاب حاد گوش و سینوس‌ها ظاهر می‌شود. چنانچه کودک زمینه‌های آلرژیک داشته باشد و انسداد مجاری تنفسی پایدار باقی بماند شانس عفونت ثانویه میکروبی افزایش می‌یابد. بنابراین، آلودگی هوا و زمینه‌های آلرژیک منجربه تشدید عفونت گوش و سینوس‌ها در این کودکان می‌شود.»
رئیس بخش عفونی بیمارستان مفید  در ادامه تأکید می‌کند که درمان عفونت‌های ثانویه میکروبی با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها انجام می‌شود اما  درمان تزریقی و خوراکی با استفاده از داروهای کورتون بویژه دگزامتازون هیچ جایی در پروتکل‌های درمانی کودکان سرپایی و بستری ندارد مگر در موارد بسیار نادر که با تشخیص پزشک فوق تخصص در بیماران بستری در بیمارستان با درگیری ریه و در شرایط خاص تجویز شود. (اسپری‌های بینی محتوی کورتون موضعی در کودکانی که زمینه آلرژیک دارند برای کاهش التهاب بینی استفاده می‌شود.)
او درباره علائم عفونت میکروبی پنوموکوک در کودکان عنوان می‌کند: «در آنفلوانزا کودکان مبتلا عمدتاً با درگیری دستگاه تنفسی فوقانی، تحتانی، سرفه‌های مکرر و تب مراجعه می‌کنند که این علائم بعضاً تا یک هفته الی 10 روز هم طول می‌کشد. کودکانی که دچار عفونت ثانویه پنوموکوک می‌شوند، کودکانی هستند که تب‌های بسیار بالایی داشته و بسیار بدحال می‌شوند که این نشان‌دهنده یک میکروب تهاجمی است که اصطلاحاً پنوموکوک گفته می‌شود. خانواده‌ها باید توجه کنند اگر با تب بالا، بی‌حالی، علائم ریوی و تعداد تنفس بالا در کودک‌شان مواجه شدند، باید سریعاً کودک را به یک مرکز بهداشتی و درمانی برسانند، بویژه کودکانی که سن پایین داشته یا به بیماری زمینه‌ای مبتلا هستند.»