آینده کسب وکارهای مجازی و مهلت جدید به متا

غفوریان- فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی در شرایطی که بسیاری معتقدند، متا (اینستاگرام) به نامه این مرکز برای معرفی نماینده در ایران، پاسخی نخواهد داد، گفته است: تکلیف مجوز رفع فیلتر اینستاگرام را  سرنوشت مذاکرات با «متا» می‌تواند مشخص کند. این اظهارات فیروزآبادی، رئیس مرکز ملی فضای مجازی و دبیر شورای عالی فضای مجازی، درحالی است که اکنون و پس از حدود سه ماه از آغاز فیلترینگ پلتفرم اینستاگرام، تعداد قابل توجهی از مشاغل خرد و کلان در فضای مجازی دچار آسیب جدی شده است. دبیر شورای عالی فضای مجازی دیروز شنبه در گفت‌وگو با «هفت صبح» به این نکات اشاره کرده است: -بستن اینستاگرام فعلا به دلیل شرایط امنیتی بوده ولی ادامه آن نیاز به مجوز قانونی دارد. تکلیف این مجوز را هم سرنوشت مذاکرات با «متا» می‌تواند مشخص کند. - اگر متا نماینده معرفی نکرد، فعلا تصمیمی درباره آن نگرفته‌ایم. -نامه ما به صورت الکترونیکی هجدهم اکتبر(26 مهر) ارسال شده است اما ما ارتباطی نداریم و مقام‌های رسمی آن اکانت و ایمیل رسمی ندارند یا حداقل در اختیار ما نیست که مطمئن باشیم آن زمان به دستشان رسیده، اما (براساس رسید پستی) مطمئن‌ایم که نامه به صورت فیزیکی 23 نوامبر(2 آذر) به دستشان رسیده و 10 روز فرصت ما همین حالا هم تمام شده است؛ با این حال من همین جا اعلام می‌کنم که از الان 10 روز وقت دارند نماینده معرفی کنند. (پایان 10 روز هفتم دی می‌شود) متا چه گفت؟ اما «متا» درباره حضورش در ایران، اعلام کرده است که برای تعیین نماینده در ایران وارد مذاکره نمی‌شود. در این باره، پایگاه اطلاع‌رسانی و تحلیلی «پیوست» جمعه ۲۵ آذر  نوشت: سخنگوی شرکت متا در پاسخ به بی‌بی‌سی اعلام کرده است که این شرکت تمایلی برای تعیین نماینده در ایران ندارد و وارد مذاکره با مقام‌های ایران نخواهد شد. محدودیت در زمان التهاب، حتما درست است اما... این که در زمان خاص همچون اتفاقات و التهابات اخیر، مسئولان امنیتی، تصمیم بگیرند به منظور کنترل شرایط، محدودیت هایی در فضای مجازی ایجاد کنند، چنان که  این رویه در بسیاری از کشورها رخ می دهد، می تواند امری منطقی و قابل قبول باشد. اما آیا در شرایط پسا التهاب، برای تداوم محدودیت ها در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی که بستر ساز خسارت به کسب وکارهاست، می توان توجیهی ساخت؟      وعده رئیس جمهور  البته آیت ا... رئیسی رئیس جمهور نیز در روز دانشجو و در جمع دانشجویان اعلام کرد :من در انتخابات حرفی زدم که گاهی هم بعضی‌ها می‌خواهند آن را یادآوری کنند! من خودم یادم هست! هر آن چه گفتیم به خاطر داریم. محدودیت‌های ایجاد شده در اینترنت به دلیل اخلال دشمن و ایجاد ناامنی است... باشرایط امن وضعیت متفاوت خواهد بود. تکرار تجربه تلگرام؟ حال، در یک نگاه کلی و پیش از آن‌که به آمارها و پیمایش‌های علمی و رسانه‌ای سرک بکشیم، این پرسش اساسی مطرح است که فیلتر اینستاگرام به عنوان یک اپلیکیشن پرمخاطب در کشور که حالا به ابزار اشتغال و درآمدزایی بخشی قابل توجه  از مردم تبدیل شده، آیا به سرنوشت تلگرام و سایر پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی فیلترشده منجر می‌شود؟ یعنی آیا مردم آن را در سطح وسیع با فیلترشکن دور خواهند زد و حالا که بخشی از مشاغل در آن رشد و نمو یافته، چه کسی پاسخگوی وقت و هزینه‌هایی است که روی این پلتفرم صرف شده است؟ 50 درصد کاربران ایرانی در اینستاگرام   برای این‌که آمار را در روایت‌های دقیق‌تر خوانش کنیم، پیمایش مرکز افکارسنجی ایسپا، در خردادماه گذشته به این نتایج رسیده است: -استفاده از واتس‌اپ توسط 71.1 درصد مردم ایران -استفاده از اینستاگرام توسط 49.4 درصد مردم ایران - استفاده از تلگرام توسط 31.6 درصد مردم ایران (تلگرام از اردیبهشت 97 رسما فیلتر شده است) روایت ها از آمار کسب و کار در اینستاگرام تجارت‌نیوز مهرماه درباره آمار اقتصاد دیجیتال نوشت: «مرکز آمار چندی پیش گزارشی منتشر کرد که نشان می‌داد 20 درصد کاربران (معادل 11 میلیون نفر) از طریق شبکه‌های مجازی کسب درآمد می‌کنند. یعنی درآمد و اشتغال 11 میلیون ایرانی وابسته به اینترنت است... مرکز آمار ایران می‌گوید 83 درصد کسب‌وکارهای آنلاین، علاوه بر ارائه خدمات و کالاهای خود بر بستر وب، از اینستاگرام، واتس‌اپ، تلگرام و… هم برای فروش استفاده می‌کنند. نکته مهم‌تر این‌که استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی برای کسب درآمد کمتر از 5 درصد است. اما اینستاگرام با 83 درصد و واتس‌اپ با سهم 53 درصدی در صدر استفاده کسب‌وکارها قرار دارد.» همچنین مرکز ملی فضای مجازی ماه قبل یعنی آبان اعلام کرد: حجم بازار اینستاگرام در ایران در سال 70 هزار میلیارد تومان است.آمارهایی که البته عددهای دیگری نیز درباره آن اعلام شده و برخی تعداد کسب و کارها را یک میلیون کسب و کار می دانند . علاوه بر کسب و کارهای خرد،کسب و کارهای کلان هم خسارت دیده اند  برای بررسی بیشتر موضوع و درپی اظهارات جدید رئیس مرکز ملی فضای مجازی، با محسن عامری رئیس مرکز بهبود محیط کسب‌و‌کار اتاق ایران، همکلام می‌شوم. عامری با اشاره به تعیین مهلت همکاری برای اینستاگرام و با توجه به این‌که «متا» با ایران همکاری نخواهد کرد، این موضوع را خبر بدی برای حوزه اقتصاد دیجیتال می‌داند و می‌گوید: هم‌اکنون هیچ شبکه اجتماعی گسترده بین‌المللی را در ایران به صورت قابل استفاده و باز نداریم. قبل از اتفاقات اخیر، تلگرام از سال 97 فیلتر شد، فیسبوک که شبکه پرکاربرد و با امکانات زیاد در جهان است و همچنین یوتیوب، توئیتر و... فیلتر شده‌اند. همه این پلتفرم‌ها دارای نقش و جایگاه مهمی در اقتصاد دیجیتال در جهان هستند که تمامی آن‌ها در کشور ما فیلتر شده‌اند.  کسب و کارهای بزرگ چگونه متحمل خسارت شدند؟ عامری درباره خسارات واردشده به کسب وکارهای خرد و بزرگ می‌گوید: موضوع محدودیت اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، تمامی کسب و کارهای اقتصاد دیجیتال را درگیر و متحمل خسارت کرده و سایر کسب و کارها حتی کسب وکارهای بزرگ هم دچار ضرر شده‌اند.عموم کسب و کارهای بزرگ، اغلب تعاملات‌شان با مشتریان خارجی خود را با پیام‌رسان واتس‌اپ انجام می‌دادند و حالا آیا آن‌ها می‌توانند به مشتریان خارجی خود بگویند، شما از پیام‌رسان‌های داخلی ایران استفاده کنید؟ به هر حال واتس‌اپ علاوه برنسخه موبایلی و وب، یک پیام‌رسان فراگیر در جهان است و در کشور ما هم بیش از 70 درصد مردم از آن روی موبایل‌هایشان استفاده می‌کنند. ایجاد فضایی نامناسب در زمینه کسب وکار علاوه بر این پیام‌رسان، مجموعه‌ای از سرویس‌های جانبی گوگل همچون «گوگل میت» که بستر جلسات آنلاین بوده، محدود و اصولا یک فضای ناامنی در محیط کسب و کار ایران در فضای بین‌الملل ایجاد شده است، بماند که کاهش سرعت اینترنت هم در این مدت باعث مشکلات متعددی شده است. حتی بارگذاری یک فایل  از طریق ایمیل هم ممکن است چند ساعت زمان ببرد؛ چطور یک شرکت یا کسب وکار می‌تواند در این شرایط از طریق  ابزارها و شبکه های اجتماعی، با مشتریان خود تعامل، اطلاع رسانی و تبلیغات داشته باشد؟ اینستاگرام همچون یک مغازه عامری با اشاره به این که فعالیت در فضاهای جدید باید به صورت تدریجی صورت بگیرد، می‌گوید: فضایی که در شبکه‌های اجتماعی به ویژه اینستاگرام و واتس‌اپ وجود دارد، عینا شبیه یک فروشگاه فیزیکی برای یک کسب و کار است و طبیعتا کسب و کاری که طی چندسال بر بستر فضای مجازی فعالیت داشته و آن جا توانسته است بازارهدف، مشتریان و مخاطبانی داشته باشد، وقتی محدود می‌شود عملا به این معناست که انگار مغازه‌اش را بسته‌ایم. زیاد دیده‌ایم که وقتی یک مغازه در یک کوچه یا خیابان می‌خواهد مکانش را تغییر دهد  صاحب آن مغازه از قبل سعی می‌کند، به مشتریان خود درباره فضا و محل جدید اطلاع‌رسانی کند که مشتریان خودش را از دست ندهد. چه برسد به این که اساسا به او اعلام شود شما دیگر اجازه فعالیت در این فضا را ندارید و در واقع نمی‌توان به یک باره فضاهای پرکاربرد و بین‌المللی را حذف کرد.  زحمات کسب وکارهای کوچک از بین می رود عامری با اشاره به خسارات واردشده به کسب وکارهای کوچک هم می گوید: درباره کسب و کارهای کوچک هم که اغلب خانگی هستند، باید گفت این‌ها در طول زمان تلاش کرده‌اند که برای خود درآمد و کسب وکاری را در فضای مجازی فراهم کنند، با این محدودیت عملا تمام زحماتشان و انگار سرقفلی‌شان از بین می رود. این اظهارات یک خبر بد است رئیس مرکز بهبود محیط کسب‌و‌کار اتاق ایران درباره اظهارات فیروزآبادی رئیس مرکز ملی فضای مجازی می‌گوید:   رئیس مرکز ملی فضای مجازی برای متا به عنوان مالک اینستاگرام مهلت تعیین کرده که  با توجه به شرایط موجود چنان‌که ظاهرا اعلام هم شده، بعید به نظر می‌رسد متا بخواهد در این زمینه با ایران همکاری کند؛ بنابراین، این مطلب آقای فیروزآبادی خبر بدی برای حوزه اقتصاد دیجیتال و سایر حوزه‌هاست؛ چراکه این حوزه ها با این تصمیم، اصلی‌ترین کانال و ابزار اطلاع‌رسانی خود برای کسب و کار و فروش را ازدست خواهند داد؛ چنان‌که در این حدود سه ماه گذشته نیز این اتفاق افتاده و آن را از دست داده‌اند.