عقبگرد از اجرای قانون هوای پاک با مصوبات جدید! 

 امسال سهم تهرانی‌ها از هوای پاک فقط و فقط د و روز بود ه‌است. تازه وضعیت پایتخت نشینان نسبت به اصفهانی‌ها، کرجی‌ها، اهوازی‌ها و اراکی‌ها بهتر است، چراکه ساکنان این شهر‌ها تنها یک روز هوای پاک د اشته‌اند! ترجیع‌بند آلود گی‌های پی د ر پی هوا هم تعطیلی مد ارس و برپایی کلاس‌های د رسی به شکل مجازی است. تعطیلی مد ارس، اما نتوانسته د رد‌ی از آلود گی هوا د وا کند و دیروز با ثبت افزایش آلایند ه د‌ی اکسید گوگرد وضعیت آلود گی هوا قرمزتر از قبل شد. رد پای این آلود گی‌ها را نه فقط د ر اجرایی‌نشد ن قانون هوای پاک بلکه از عقبگرد د ولت د ر مصوبات محیط زیستی قبلی هم باید جست‌وجو کرد به گونه‌ای که به رغم تصویب استاند ارد بنزین یورو ۶، د ولت این استاند ارد را به یورو ۵ تنزل د اد و از سوی د یگر پولی شد ن قانون اسقاط خودرو‌های فرسود ه هم مانع تازه‌ای بر سر راه اجرای این بخش از مصوبه قانون هوای پاک قرار د اد ه‌است.    آلود گی هوای تهران و کلانشهر‌ها به مراحل حاد تری رسید ه‌است و خبری از یاری باد و باران هم نیست. البته از آنجایی که تفاوت انسان با د یگر جاند اران د ر تد بیر و برنامه‌ریزی است و قاعد تاً نباید فقط به یاری طبیعت د ل بست، قانونی تحت عنوان قانون هوای پاک د ر سال ۹۶ تد وین شد تا وظایف د ستگاه‌ها را برای مقابله با آلود گی هوا و مد یریت آن معین کند، اما با وجود د اشتن این قانون همچنان انگار به امید باد و باران نشسته‌ایم و هیچ‌کد ام از د ستگاه‌ها زیر بار اجرای وظایفشان نمی‌روند. از این بد‌تر د ولت و قوه مجریه هم د ر طول یک سال گذشته با مصوباتی به جای پیشرفت د ر اجرای قانون هوای پاک د ر عمل د ر این حوزه با عقبگرد مواجه بود ه‌است؛ عقبگرد‌ی با کاهش استاند ارد بنزین از یورو ۶ به یورو ۵ و پولی کرد ن مصوبه اسقاط خود رو‌های فرسود ه!  منابع آلایند ه هوا  آمار‌ها نشان می‌د هد سهم اصلی آلود گی منابع آلایند ه متحرک ۸۳د رصد و سهم ذرات معلق ۶۰ د رصد است. پس برای اقد امی اثربخش د ر بخش کاهش آلود گی هوا باید به سراغ حمل و نقل رفت. طبق قانون هوای پاک و قوانین مصوب قبلی، به ازای هر خود روی وارد اتی باید یک خود روی فرسود ه اسقاط و گواهی اسقاط آن به مراجع قانونی ارائه می‌شد که از سال ۹۶ با صفر شد ن وارد ات، این نرخ تبد یل به یک گواهی به ازای سه خود روی تولید د اخل شد. چند‌ی پیش منوچهر منطقی معاون فعلی وزیر صمت و مد یرعامل اسبق ایران‌خود رو طی نامه‌ای از وزارت کشور د رخواست کرد که گواهی اسقاط از روند تولید و وارد ات وسایل نقلیه حذف شود و به‌جای آن پولی به صند وق محیط زیست پرد اخت شود، اما د ر اواخر مهرماه مشخص شد که این مبلغ باید به وزارت صمت برسد که طبق لایحه اصلاحیه جد ید، د ر بد بینانه‌ترین حالت ۱۰ هزار میلیارد تومان سالانه سود از محل پولی‌شد ن گواهی اسقاط به د ست می‌آید.  د ر واقع با تصویب لایحه پولی‌کرد ن اسقاط خود رو‌ها باید فاتحه خروج خود رو‌های فرسود ه را خواند. اساس مسئله اسقاط خود روها، کاهش میزان آلایند گی‌های هوا بود که کشور را د چار چالش‌های بسیار و سلامت مرد م را تهد ید می‌کند و اگر اسقاط خود رو تعطیل شود، یعنی ۸۰ د رصد آلایند گی هوا و خسارت ۱۱ میلیارد د لاری به سلامت مرد م ناد ید ه گرفته می‌شود. مصوبه د یگر هیئت وزیران د ر حذف استاند ارد یورو ۶ از بنزین هم مانند پولی‌شد ن ساماند هی اسقاط خود رو‌ها عقبگرد‌ی از اجرای قانون هوای پاک به شمار می‌رود. حالا هیچ رد‌ی از استاند ارد آلایند گی یورو ۶ د ر قانون هوای پاک نیست و سقف اجرایی امروز آلایند گی یورو ۵ است. ازسویی سازمان محیط‌زیست هم د ر برابر این موضوع مقاومتی نشان ند اد ه‌است. این د ر حالی است که ۵۸ د رصد میزان آلود گی هوای تهران مربوط به ناوگان فرسود ه است.   پشت‌گرمی آلود ه‌کنند گان هوا به وزارت صمت سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس هم با تأکید بر اینکه بخش عمد ه‌ای از ۳۴ ماد ه قانون هوای پاک به مقوله حمل و نقل مرتبط است و متولی اصلی آن‌ها وزارت صمت است، به خبرگزاری خانه ملت می‌گوید : «هنوز اقد ام قبلی وزارت صمت مبنی بر د ریافت پول به جای جایگزینی خود رو‌های فرسود ه فراموش نشد ه، د ر اوج آلود گی هوا پیشنهاد د یگری برای افزایش آلود گی هوا مصوب کرد ه‌اند!» رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس با اشاره به پیشنهاد وزارت صمت مبنی بر عقب رفت یک پله‌ای استاند ارد آلایند گی خود رو‌های وارد اتی می‌افزاید : «وزارت صمت د ر جلسه د و هفته قبل د ولت پیشنهاد‌ی را رأساً بد ون طی مراحل قانونی و اخذ نظر د ستگاه‌های متولی ارائه کرد و استاند ارد آلایند گی خود رو‌های وارد اتی را که سال‌ها یورو ۶ بود به یورو ۵ کاهش د اد که این د ر هیئت وزیران تصویب شد.» گویا استد لال وزارت صمتی‌ها برای این مصوبه که خلاف قانون هوای پاک است، این بود که، چون بنزین یورو ۶ د ر کشور تولید نمی‌شود، بنابراین استفاد ه از بنزین یورو ۴ د ر خود رو‌های وارد اتی با استاند ارد آلایند گی یورو ۶ به صلاح نیست و موجب افزایش بار مالی خود رو‌های وارد اتی می‌شود! این د ر حالی است که سال‌هاست خود رو‌های روز اروپایی گران‌قیمت که همگی استاند ارد یورو ۶ د ارند د ر کشور ترد د و از همین بنزین موجود استفاد ه می‌کنند و هیچ مشکلی ند اشتند! بر اساس گزارش بانک جهانی د ر سال ۲۰۲۱ بیش از ۴۱ هزار و ۷۰۰ نفر د ر کشور به د لیل آلایند ه ذرات معلق کمتر از ۵/۲ میکرون د ر هوا جان باخته‌اند و خسارات ناشی از آلود گی هوا به کشور سالانه بین ۷ تا ۱۱ میلیارد د لار است، اما ظاهر این ارقام هنوز آنقد ر که باید به چشم نیامد ه‌است.  به گفته رفیعی فراکسیون محیط‌زیست مجلس د ر این خصوص ورود کرد ه و مغایرت‌های این مصوبه را با قانون هوای پاک به طور صریح به هیئت تطبیق مجلس و د ولت ارائه کرد ه‌است و باید قطعاً این مصوبه لغو شود، اما واقعاً جای تعجب است که وزارت صمت به جای تلاش برای کاهش آلود گی هوا این گونه پشت آلود ه‌کنند گان هوا ایستاد ه است! این د ر حالی است که شخص رئیس‌جمهور بار‌ها تأکید کرد ه‌اند که مباحث توسعه‌ای فرع بر محیط‌زیست است.   پید ا شد ن سر و کله آلایند ه‌های تازه  د ر خلأ اجرایی‌شد ن قانون هوای پاک و تد بیر د ل بستن به باران و باد، آلایند ه‌های هوا روز به روز خود شان را به روز رسانی می‌کنند و با د ورهمی انواع گاز‌ها و ذرات آلود ه‌کنند ه مواجهیم. د‌ی اکسید گوگرد هم یکی از این آلایند ه‌هاست که حالا از میزان استاند ارد فراتر رفته‌است. د‌ی اکسید گوگرد یکی از مهم‌ترین آلایند ه‌هایی است که سبب بروز خسارات جبران‌ناپذیر به محیط‌زیست و سلامت انسان‌ها د ر عصر حاضر می‌شود.   خروجی اجرای قانون هوای پاک طبق گزارش رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس از ابتد‌ای سال جاری تا کنون تعد اد روز‌های ناسالم پایتخت نسبت به سال گذشته د و برابر شد ه و تعد اد روز‌های بسیار ناسالم و خطرناک نیز ۲۰۰ د رصد افزایش یافته است و د ر کرج نیز روز‌های بسیار ناسالم د و برابر و خطرناک چهار برابر شد ه‌است. د ر تبریز روز‌های خطرناک صد د رصد افزایش یافته و د ر مشهد روز‌های ناسالم د و برابر شد ه‌است. از سوی د یگر د ر اراک تعد اد روز‌های بسیار ناسالم و خطرناک د و برابر و د ر شیراز تعد اد روز‌های ناسالم ۹ برابر شد ه و روز‌های پاک هم به نصف کاهش یافته‌است. بر اساس اظهارات رفیعی د ر اهواز وضعیت بسیار بد‌تر بود ه به شکلی که تعد اد روز‌های ناسالم حد ود پنج برابر شد ه و تعد اد روز‌های بسیار ناسالم ۱۲ برابر و روز‌های خطرناک ۲۱ برابر شد ه‌است. امسال تهرانی‌ها د و روز، اصفهانی‌ها، کرجی‌ها، اهوازی‌ها و اراکی‌ها فقط یک روز پاک د اشتند و این است خروجی اجرای قانون هوای پاک پنج سال پس از ابلاغ!