روزنامه آرمان ملی
1401/10/17
آمریکا میخواهد بیسرو صدا به برجام بازگردد
آرمان ملی- احسان انصاری: سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد که برجام از دستور کار دولت آمریکا خارج شده است؛ خبری که میتواند به منزله پایان برجام قلمداد شود. این در حالی است که شعار سفره مردم را به برجام گره نخواهیم زد یکی از شعارهای انتخاباتی دولت بود با این وجود در هفتههای اخیر اظهارات و اقدامات مقامات ایران نشان میدهد که تمایل به احیای برجام بیشتر شده است. «آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی چشم انداز پیش روی برجام و رویکرد ایران و آمریکا با دکتر صباح زنگنه، تحلیلگر روابط بینالملل گفتوگو کرده است. صباح زنگنه معتقد است: «واقعیت این است که اشتیاق برای احیای برجام پس از یک سال و نیم کم کم خود را نشان میدهد. شعارهایی که دولت سیزدهم داد براساس بینیازی یا بیتفاوتی نسبت به برجام بود و به دنبال این بود که بدون استفاده از مواهب برجام وضعیت اقتصاد کشور را ساماندهی کند. این در حالی است که در شرایط کنونی مقامات دولت سیزدهم متوجه این نکته شدهاند که بهبود وضعیت اقتصادی تنها به مجموعه عوامل داخلی ارتباط ندارد، بلکه به مجموعه بزرگتری از عوامل بینالمللی نیز نیاز دارد و باید در این راستا حرکت کنند.» در ادامه ماحصل این گفتوگو را میخوانید. براساس اعلام سخنگوي وزارت امور خارجه آمريکا موضوع برجام از دستور کار دولت آمريکا خارج شده است. اين اتفاق چه پيامدهايي بههمراه خواهد داشت؟مقامات آمريکايي داراي مشکلات خاص خود هستند. در شرايط کنوني موضوعي که براي آمريکا حائز اهميت است اين است که جمهوري اسلامي توليد اورانيوم 60 درصد را متوقف کند و ذخائر اورانيوم را نيز تحويل بدهد يا به خارج از کشور منتقل کند. موضوعات ديگر برجام براي آمريکا جذابيتي ندارد. اين در حالي است که در داخل آمريکا نيز مخالفتهايي نسبت به احياي برجام و به خصوص در مجلس سنا وجود دارد. از سوي ديگر تحليلگران سياسي در آمريکا چنين تصور ميکنند که اگر دولت آمريکا به ادامه مذاکرات درباره احياي برجام اقدام کند به نوعي از اتفاقاتي که در ماههاي گذشته در ايران رخ داده چشم پوشي خواهد کرد. آمريکا در جريان اعتراضات و التهاباتي که در ماههاي اخير در کشور رخ داد و اکنون آرامش و ثبات حاکم است حساس هستند و يکي از دلايلي که مانند گذشته تمايلي به ادامه مذاکرات ندارند اين موضوع است. نکته ديگر اينکه پس از تحريم روسيه به دليل حمله به اوکراين کشورهاي اروپايي و آمريکا با چالش تأمين نفت و گاز مواجه هستند که تا پيش از اين توسط روسيه تأمين ميشد. به همين دليل در شرايط کنوني مقامات آمريکايي به دنبال پيدا کردن راهکاري براي اين مشکل هستند. اين در حالي است که با فرارسيدن زمستان به صورت طبيعي اين نياز افزايش پيدا خواهد کرد. رويکردي که امروز آمريکا در پيش گرفته به تعبير ضربالمثل قديمي مصداق «خودش را بيار اسمش را نيار» است. آمريکا به دنبال اين است که به صورت بيسروصدا به برجام بازگردد و اهدافي که در راستاي تحقق برجام دارد را پيگيري کند. آمريکا تلاش خواهد کرد از آثار منفي که خروج از برجام براي اين کشور به وجود آورده مصون باشد و آنها را از بين ببرد. به همين دليل نيز ما شاهد گفتمانهاي متفاوتي از آمريکا درباره برجام هستيم. اين در حالي است که برخي از اين گفتمانها به صورت علني بيان ميشود و از سوي ديگر برخي نيز علني نميشود و پنهان باقي ميماند.
در شرايطي که ظاهرا آمريکا مانند گذشته تمايلي به ادامه مذاکرات ندارد و از سوي ديگر در ماههاي اخير در کشور شاهد التهاباتي بوديم آيا براي احياي برجام بايد از برخي خواستههاي خود در مذاکرات عدول کنيم؟
امتيازات در حين مذاکرات ارزش و وزن خود را نشان ميدهد. اين موضوع نيز به توانايي مذاکره کنندگان بستگي دارد که چه رويکردي در مذاکرات در پيش بگيرند. هر چه مذاکرهکنندگان بهتر بتوانند مسائل خود را مطرح کنند به همان اندازه شرايط براي ايران بهتر خواهد شد. با اين وجود واقعيتي که در اين زمينه وجود دارد اين است که وضعيت اقتصادي کشور نيازمند گشايشهايي در زمينه روابط بينالملل است. نکته ديگر اينکه همچنان دلار به عنوان يک ارز محاسباتي در بازارهاي جهاني مطرح است. به همين دليل تأثيرات آن را در وضعيت بازار داخلي نيز مشاهده ميکنيم. مردم و فعالان اقتصادي در ايران در اغلب موارد محاسبات خود را براساس دلار انجام ميدهند و کمتر براساس ريال برنامهريزي ميکنند. قيمت کالاهاي اساسي و مورد نياز مردم مانند مواد غذايي، پوشاک و... نيز تحت تأثير محاسباتي است که پيرامون نرخ دلار صورت ميگيرد. با افزايش نرخ گاز، آب و برق در داخل کشور عرصه تأثيرگذاري گرانيها و تورم گستردهتر از گذشته شده است. به همين دليل با ايجاد فضاي کم تنش يا بدون تنش در روابط خارجي اين اميدواري به وجود ميآيد که مراودات اقتصادي داخل کشور نيز به يک ثبات و اعتدال برسد.
وزير امور خارجه بهتازگي به عمان سفر کرده و پس از اين سفر گمانهزنيها درباره احتمال ميانجيگري عمان بين ايران و آمريکا افزايش پيدا کرده است. آيا بيتمايلي مقامات آمريکا و شرايط داخلي ايران باعث نميشود شرايط براي ميانجيگري مانند گذشته نباشد و سختتر شده باشد؟
واقعيت اين است که اشتياق براي احياي برجام پس از يک سال و نيم کم کم خود را نشان ميدهد. دولت سيزدهم به دنبال اين بود که بدون استفاده از مواهب برجام وضعيت اقتصادي کشور را ساماندهي کند. اين در حالي است که در شرايط کنوني مقامات دولت سيزدهم متوجه اين نکته شدهاند که بهبود وضعيت اقتصادي تنها به مجموعه عوامل داخلي ارتباط ندارد و بلکه به مجموعه بزرگتري از عوامل بينالمللي نياز دارد و بايد در اين راستا حرکت کنند. دولت به اين نتيجه رسيده که با تغيير شرايط و اتخاذ رويکرد جديد در عرصه بينالمللي ميتواند اقتصاد کشور را از وضعيت نابسامان فعلي خارج کند.
مقامات آمريکا عنوان کردهاند برجام از دستور کار آنها خارج شده است. اين در حالي است که در هفتههاي اخير نيز ويدئويي از بايدن منتشر شده بود که عنوان ميکرد برجام مرده اما ما اعلام نميکنيم. با توجه به شرايط موجود اگر برجام به پايان راه خود رسيده باشد چه آلترناتيوي براي برجام قائل هستيد؟
من معتقدم هيچ آلترناتيو ديگري براي برجام وجود ندارد. آمريکاييها نيز به خوبي به اين موضوع آگاهي دارند که در شرايط کنوني بينالمللي نميتوان جايگزيني براي برجام در نظر گرفت. اين وضعيت درباره دولت سيزدهم نيز وجود دارد. مخالفان برجام نيز امروز به اين نتيجه رسيدهاند که نميتوانند جايگزيني براي برجام در نظر گرفت. امروز طرفين به خوبي به اين نکته پي بردهاند که راه و گزينه ديگري به جز برجام وجود ندارد و برجام کم هزينهترين گزينه براي رسيدن به توافق است. دولت به اين نکته آگاهي دارد که در شرايط کنوني برجام ميتواند به اعتبار کشور در عرصه بينالمللي کمک کند. از سوي ديگر با توجه به وضعيت اقتصادي که در کشور وجود دارد برجام ميتواند گشايشهاي مثبتي در وضعيت اقتصادي کشور به وجود بياورد. آمريکا نيز ميداند که بهترين گزينه براي توافق برجام است و گزينه ديگري وجود ندارد. اگر هم صحبت از گزينههاي ديگر مطرح ميشود بيشتر نوعي شانتاژ خبري و تبليغات براي امتيازگيري بيشتر است. مسئولان جمهوري اسلامي بايد اين نکته را در نظر داشته باشند که تنها گزينهاي که ميتواند اعتبار جمهوري اسلامي را در عرصه بينالمللي افزونتر کند برجام است. برجام حتي ميتواند مانع از خسارتهاي بيشتر اعتباري به ايالات متحده آمريکا در منطقه و عرصه جهاني شود. به همين دليل بازگشت به برجام براي ايران و آمريکا بهترين گزينه موجود به شمار ميرود.
با توجه به شرايط کنوني چه چشماندازي را پيش روي برجام ميبينيد؟
شرايط احياي برجام مانند گذشته نيست. شايد در گذشته اگر ايران تصميم بهتري درباره برجام ميگرفت امتيازات بيشتري به دست ميآورد. اين در حالي است که اگر احياي برجام صورت بگيرد با تأخير زيادي اين اتفاق خواهد افتاد و از سوي ديگر نتايج کمتري به دست خواهد آمد. امروز کشورهاي غربي جز موضوع برجام به موضوعات ديگري درباره جمهوري اسلامي نيز ميپردازند که شرايط را نسبت به گذشته پيچيدهتر کرده است. کشورهاي اروپايي پس از اتفاقاتي که در ماههاي گذشته در ايران رخ داد نسبت به مسائل حقوق بشري در ايران جديت به خرج ميدهند و مطالباتي از ايران مطرح ميکنند که در گذشته وجود نداشت. امروز جمهوري اسلامي دو راهحل پيش روي خود ميبيند. نخست اينکه همه مسائل و مشکلات با کشورهاي غربي را به صورت يکجا و در يک مجموعه واحد مورد بحث قرار بدهد و به نتيجه برسد يا اينکه تلاش کند به صورت موردي درباره مسائل مختلف مذاکره کند و به نتيجه برسد. اين در حالي است که در شرايط کنوني مهمترين موضوعي که بين ايران و کشورهاي غربي وجود دارد موضوع برجام است. واقعيت اين است که جمهوري اسلامي بايد همه محاسبات را درباره احتمال احياي برجام و يا پايان برجام داشته باشد و همه گزينههاي روي ميز را بررسي کند. اين وضعيت به خصوص در زمينه اقتصادي وجود دارد و ايران بايد همه پيشبينيها را درباره آينده برجام داشته باشد. نکته مهمي که در اين زمينه وجود دارد موضوع سرمايهگذاري است. وضعيت سرمايهگذاري با به نتيجه رسيدن برجام يا پايان برجام براي ايران متفاوت خواهد بود. اگر برجام احيا شود سرمايهگذاريهاي بيشتري به کشور وارد خواهد شد. از سوي ديگر اعتماد جهاني نسبت به ايران بيشتر خواهد بود و به همين دليل امکان ايجاد رونق اقتصادي براي ايران بيشتر خواهد شد. اين در حالي است که اگر برجام در حالت ابهام و نوسان قرار داشته باشد يا منتفي شود از نظر سرمايهگذاري ايران با چالش مواجه ميشود. مراکز سرمايهگذاري نيز مشخص است. يکي از منابع سرمايهگذاري در ايران کشورهاي اروپايي هستند. از سوي ديگر ايرانيهاي خارج از کشور نيز ميتوانند در ايران سرمايهگذاري کنند که اگر شرايط براي آنها وجود داشته باشد اين اتفاق رخ خواهد داد. چين و آمريکا کشورهاي ديگري هستند که ميتوانند در ايران سرمايهگذاري کنند. چين به ايران نزديکتر است و قراردادهايي بين دو کشور بسته شده است. با اين وجود اگر برجام به نتيجه نرسد و در نهايت منتفي شود چين نيز حاضر به سرمايهگذاريهاي معتبر و بزرگي در کشور نخواهد بود. در حالي که در سالهاي اخير بين ايران و چين تفاهم نامه و قراردادهاي مختلفي بسته شد که سروصداي زيادي نيز بهپا شد اما تاکنون چين در هيچ پروژهاي در ايران حاضر به سرمايهگذاري کلان نشده است. بعيد به نظر ميرسد در آينده نزديک و در صورتي که برجام در حالت ترديد و ابهام قرار داشته باشد اين کشور نيز حاضر به سرمايهگذاري در ايران باشد. اين وضعيت درباره ديگر کشورهاي جهان و به خصوص کشورهاي اروپايي نيز وجود دارد. موضوع سرمايهگذاري يک چالش جدي است که در زمينههاي مختلف مانند استخراج نفت، گاز يا پروژههاي بزرگ حمل و نقل و صنعتي کشور تأثيرگذار است.
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
رسانه ملی و حاشیه هایش
حکمرانی مورد نظر قالیباف چیست؟
توافق وین در شرایط خاکستری قرار دارد
آمریکا میخواهد بیسرو صدا به برجام بازگردد
از بین 16 نیروگاه بخاری در کشور 14 نیروگاه مازوت سوزی دارند
اینترنت ،بستر جدید مالیاتستانی
اولین گام رئیس بانک مرکزی
چرا وعده رشد 8 درصدی تحقق نیافت؟
معاون رئیسجمهور: ایران و عربستان آمادگی ادامه مذاکرات را دارند
تاکید مخبر بر سرعت بخشی به اجرای ۴۸ طرح بزرگ پیشران اقتصاد ملی
صدقه همسر روحانی برای سردار سلیمانی
اعتراضات و حربه حقوق بشر
جایگاه قانونگذاری مجلس