دستکاری شاخص‌های آلودگی برای بازگشایی مدارس

آرمان امروز- حميد رضا خالدي: از ابتداي سال تحصيلي (مهر 1401) بيش از 80 روز مدارس به دليل سرما و آلودگي هوا تعطيل بوده اند و همين امر پس از گذشت سه سال که از شيوع کرونا مي گذرد، ضربه مهلکي به نظام آموزشي کشور وارد کرده است. محمد وحيدي، عضو کميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي در همين خصوص گفت: «اُفت تحصيلي به صورت کلي قابل جبران نيست و فقط مي‌توان بخشي از آن را جبران کرد. در برخي استان‌ها هنوز مدارس به دليل اُفت فشار گاز تعطيل هستند اگر قرار است آموزش و تربيت اتفاق بيفتد، مدارس بايد باز بوده و با نشاط فعاليت کنند.» در اين شرايط شاخص آلودگي هوا بايد 150 باشد تا مدارس تعطيل شوند، اما به جاي اينکه مسئولان فکري به حال بهبود شرايط هواي بد تهران و ديگر کلانشهرها نظير اصفهان و اراک بکنند، ساده ترين راه و جالب ترين را انتخاب کردند. روز گذشته وزير آموزش و پرورش  بعد از آنکه چندين بار نسبت به تعطيلي هاي مکرر مدارس و تاثير آن روي کيفيت آموزش انتقاد کرد، اين بار خبر از پيشنهاد جديد اين وزارتخانه براي کاهش ميزان تعطيلي هاي کلاس هاي درس ارائه داد. يوسف نوري گفت: «اگر شاخص‌هاي جهاني کيفيت هوا را ببينيد، در کشورهاي ديگر شاخص کمتر از 300 باشد تعطيل نمي‌کنند، اما شاخص براي تعطيلي مدارس را براي ما روي 150 بستند و تعطيلي‌ها طوري بود که شبيه دوره کرونا شديم؛ درحالي که شاخص‌هاي آلايندگي ما زير 200 هستند.
قرار است در جلسه آتي هيات دولت پيشنهاد دهيم اين شاخص‌هاي مرتبط با کيفيت را به تعليق در بياورند.!» 
به نظر مي‌رسد اما اين پيشنهاد، طرحي کاملا جدي است چرا‌که احمد وحيدي، وزير کشور نيز در حاشيه نشست استانداران در پاسخ به پرسشي درباره تعطيلي مدارس به جهت آلودگي هوا، به‌نوعي صحبت‌هاي وزير آموزش و پرورش را تاييد کرد و گفت: «مصوبه‌اي وجود دارد که در آن مشخص کرده در چه شاخصي از آلودگي مدارس بايد تعطيل باشند.
گروه‌هاي اضطراري استان‌ها بر اساس همين مصوبه ناچارند تصميم به تعطيلي بگيرند. در هرحال اين موضوع موجب شد تا با کمک سازمان محيط زيست پيشنهاد جديدي را براي دولت تعيين کنيم تا اين استانداردها را کمي تغيير دهيم تا لازم نباشد در اين شرايط مدارسمان را تعطيل کنيم.» 


در جاي ديگر جهان، يعني دهلي‌نو در هندوستان، خبر مي‌رسد که مسئولان قصد دارند مدارس دولتي اين کشور در صدر مدارس جهان قرار گيرد. تشابه هند با ايران را شايد در يک نکته بيش از همه بتوان پيدا کرد و آن‌هم موضوع آلودگي هواست. همين دو هفته پيش بود که بر اساس جديدترين گزارش پايگاه بين‌المللي سنجش و رتبه‌بندي کيفيت شهرها، اعلام شد که کلان‌شهر «دهلي» هند با شاخص 309، آلوده‌ترين شهر جهان است. بعد از آن نيز شهر ووهان چين با شاخص 251 در رتبه دوم در جهان بود.
با اين حال، راهکاري که دو وزير به آن اشهر کردند.، با موجي از انتقادها در فضاي مجازي و بين افکار عمومي همراه بود. موجي که همگي در يک نقطه مشترک بودند. اينکه دولت به‌جاي آنکه به دنبال راهکارهايي براي کاهش آلودگي باشد، حاضر است تن به هر راهکار ساده‌اي بدهند تا شايد از زير بار فشار افکار عمومي و نقدهاي وارده در مورد تعطيلي‌هاي پي در پي بيرون آيد. 
اما پيشنهادهاي مطرح شده در مورد تعطيلي مدارس تنها به همين جا ختم نمي شود کمااينکه معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش نيز در گفت و گويي از دولت خواست تا به جاي مدارس، ادارات و سازمان ها را تعطيل کند. محمدمهدي کاظمي، معاون آموزش متوسطه، در اين زمينه گفت: «از تمام مسئولان به خصوص استانداران تقاضا داريم تا موضوع تعطيلي مدارس به عنوان آخرين راهکار درنظر گرفته شود حتي اگر تعطيلي برخي از دستگاه‌ها و بخش‌هاي اداري را براي کنترل آلودگي هوا داشته باشيم شايد ضرر آن در مقايسه با تعطيلي مدارس کمتر باشد.»
اُفت نمرات دانشآموزان
اما شايد مهمترين وجهه تعطيلي هاي پي در پي مدارس، انتقادهايي باشد که در موردپايين آمدن کيفيت آموزش ها مطرح مي شود. در همين زمينه معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش متذکر شد: «با توجه به اينکه هم‌اکنون نمرات دانش‌آموزان در پذيرش دانشگاه‌ها تأثير قطعي دارد، برگزاري آموزش حضوري مطالبه دانش‌آموزان و خانواده‌هاست تا دانش آموزان بتوانند در کلاس درس حضور پيدا کنند و وضعيت ارزيابي ما از روند آموزشي حاکي از افت توان يادگيري دانش‌آموزان است.»
تعطيلي به هر بهانهاي، ممنوع!
با تمام اين تفاصيل اما همچنان اکثر کارشناسان معتقدند که تعطيلي مدارس به هيچ عنوان توجيه پذير نيست. مسعود ثقفي، مشاور سابق مديرکل سابق آموزش و پرورش شهر تهران به عنوان يکي از همين منتقدان در سال‌ها پيش نيز، در گفت و گو با «آرمان امروز» مي‌گويد: «اصولا به دو دليل علمي، تعطيلي مدارس به هيچ بهانه‌اي توجيه پذير نيست. اول اينکه براساس مطالعات انجام شده، ميزان آلاينده ها در منازل با داخل کلاس هاي مدارس تفاوتي ندارد. از سويي دانش آموزان تقريبا 2 فرصت 15 دقيقه‌اي را به عنوان زنگ هاي تفريح در حياط مي‌گذرانند و 2 بازه 15 دقيقه‌اي را هم صرف رفت و آمد از منزل به مدرسه و بالعکس مي‌کنند. يعني به‌طور کل چيزي حدود يک ساعت خارج از محيط‌هاي بسته درسي هستند. در حالي‌که وقتي مدارس تعطيل مي‌شوند اصولا دانش آموزان کمتر در خانه مي‌مانند و اکثر وقت‌شان را در بيرون سپري مي‌کنند!»
اين کارشناس آموزشي همچنين در پاسخ به مسئولاني که مدعي‌اند تعطيلي مدارس باعث مي شود تا سرويس هاي مدارس هم در سطح شهر تردد نداشته باشند و در نهايت همين امر باعث کاهش آلودگي هوا خواهد شد، خاطر نشان مي‌کند: «در آن زمان، 3-4 سال قبل، حدود 3800 سرويس مدرسه در تهران داشتيم. رقمي که در مقابل 3- 4 ميليون خودرو در حال تردد در پايتخت عدد واقعا ناچيزي است. بنابراين باز هم اين استدلال نمي تواند بهانه اي براي تعطيلي مدارس باشد.»
ثقفي همچنين با نقد سخنان وزير آموزش و پرورش در مورد تغيير شاخصه هاي آلايندگي هوا نيز مي‌افزايد: «بهتر است آقاي وزير و ساير مسئولاني که چنين پيشنهادهايي را مطرح مي‌کنند، به‌جاي آنکه دنبال ساده‌ترين راهکارها باشند، به فکر کنترل  و نظارت روي منابع آلاينده و توليد کننده آلودگي باشند.
مثلا الان اکثر کارخانه جات غرب تهران از مازوت به عنوان سوخت استفاده مي کنند که همراه با باد غرب به شرق، اين آلايندگي ها وارد تهران مي شود. بنابراين اگر جلوي اين مازوت سوزي ها گرفته شود مسلما بخش زيادي از مشکل آلودگي هوا حل خواهد شد.»
بدين ترتيب بايد منتظر ماند و ديد که طرح ابتکاري آقاي وزير، در دولت با چه واکنش هايي همراه خواهد بود؟ طرحي که معلوم نيست تا چه حد مي تواند باعث کاهش آلودگي هوا يا به گفته وزير کشور ضامن حفظ سلامت دانش آموزان باشد؟!