روزنامه خراسان
1401/12/06
احیای امید به احیای دریاچه ارومیه
صادق غفوریان- از دیروز و در پی افتتاح رسمی سامانه انتقال آب، دریاچه بی‌حس و حال و کم‌رمق ارومیه، می‌رود که از خشکی کامل فاصله بگیرد. اگرچه اضافه شدن 300 میلیون متر مکعب آب با این سامانه، آن هم برای یک‌سال به این دریاچه دربرابر آب موردنیاز ورودی همچون قطره‌ای از دریاست، اما چاره‌ای نیست جز این که همین چند قطره را هم باید قدر دانست و به آینده امیدوار بود که حوضههای آبریز این دریاچه روز به روز بهبود یابد. سامانه جدید چیست؟ سامانه 36 کیلومتری تونل انتقال آب از سد کانی سیب به دریاچه ارومیه که دیروز با حضور رئیس جمهور افتتاح شد، از بزرگ‌ترین پروژه‌های زیست محیطی منطقه غرب آسیا به شمار می‌آید که قرار است در فاز اول سالانه ۳۰۰ میلیون متر مکعب (که دیروز به بهره‌برداری رسید) و در مرحله دوم ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب را از سد کانی سیب به دشت نقده و حوضه آبریز دریاچه ارومیه منتقل کند. نتیجه تلاش 2 دولت در یک طرح ملی اگر بخواهیم با پیشینه این سامانه بیشتر آشنا شویم، باید به سال 94 رجوع کنیم و این را هم بگوییم که اولین مصوبه در دو دوره دولت سابق، درباره احیای دریاچه ارومیه بود که احداث این سامانه‌ها از شمار همان رویکردهای احیایی بود که در دولت پیشین طراحی شد. در عین حال این پروژه که به دلیل تخصیص نیافتن منابع تکمیل نشده بود، در دولت جدید پس از سفر آیت‌ا... رئیسی به آذربایجان غربی، اتمام آن در دستور کار قرار گرفت. برای اجرای این طرح ۳۵ هزار میلیارد ریال هزینه شده که ۱۰ هزار میلیارد ریال آن در دولت سیزدهم تخصیص داده و هزینه شده است. آیت‌ا... رئیسی هم دیروز، این پروژه را یک طرح ملی خواند و گفت: احیای دریاچه ارومیه بر محیط زیست کشور اثرگذار است و همین مسئله نشاندهنده آن است که جمهوری اسلامی ایران نه تنها به دریاچه ارومیه به عنوان مهم‌ترین مطالبه مردم این منطقه اهمیت داده و می‌دهد بلکه بیانگر این است که با وحدت، اتحاد، انسجام، همت و پیگیری کارها می‌توانیم ضمن تاثیرگذاری مثبت بر محیط زیست در ابعاد منطقه‌ای و ملی جلوه‌هایی زیبا از انسجام و وحدت ملی را نیز به نمایش بگذاریم. 300 میلیون از 4 میلیارد متر مکعب اما میزان آب ورودی موردنیاز دریاچه بحران‌زده ارومیه چقدر است؟ مصطفی فدایی فرد، عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه این‌طور گفته است: «برای این که بتوان ادعا کرد دریاچه ارومیه به احیا نزدیک شده ، لازم است تراز سطح آب دریاچه به تراز اکولوژی یعنی به تراز بیش از 1274 متر از سطح دریا برسد. حجم آب موردنیاز دریاچه ارومیه برای رسیدن به تراز اکولوژی هم‌اکنون حدود 12 میلیارد متر مکعب است و برای این که در همین تراز باقی بماند، لازم است سالانه حدود 4 میلیارد متر مکعب آب به پهنه آبی دریاچه برسد.» چنان‌که محرابیان وزیر نیرو هم دیروز در افتتاحیه سامانه به همین نکته اشاره کرده است: «نباید انتظار داشت که با افتتاح این طرح و انتقال آب از سد کانی سیب به دریاچه ارومیه، این دریاچه بزرگ و پهناور احیا خواهد شد بلکه لازم است تمام اقدامات بیست‌وشش‌گانه ستاد احیا به انجام و سامان برسد و مهم‌تر از آن، این‌که الگوی مصرف آب و الگوی کشت در حوضه آبی دریاچه ارومیه تغییر یابد.» کانال کانی سیب یک اقدام از 26 اقدام وقتی با این اعداد و ارقام و میزان آب مورد نیاز دریاچه ارومیه روبه‌رو می‌شویم، نگرانی‌هایمان بیشتر میشود. چراکه افتتاح این کانال که البته اقدام امیدوارکننده‌ای است، تنها یک اقدام از 26 اقدام ضروری احیای این دریاچه است که ستاد احیای دریاچه ارومیه طراحی و تدبیر کرده است. در این باره روز گذشته موسوی خوانساری، کارشناس آب و محیط زیست، درباره اقدامات احیای ارومیه به تسنیم گفت: «نباید فراموش کرد که نیاز آبی دریاچه بیش از 3 هزار و 500 میلیارد مترمکعب آب است و برای احیای دریاچه باید هر 26 راهکار احیای دریاچه انجام شود تا ارومیه را بازگردانیم. اگر سایر پروژه‌ها انجام نشود، انتقال آب از کانی سیب نیز بیهوده خواهد بود. برای این‌که از خشک شدن جلوگیری شود، لازم است که 600 میلیون مترمکعب آب هم از سدهای استان آذربایجان غربی به سمت دریاچه رهاسازی شود که استاندار آذربایجان غربی نیز در این خصوص وعده داده است. این رهاسازی باید در اسفند و فروردین ماه انجام شود چرا که در این زمان کشت در منطقه انجام نمی‌شود و حقابه رهاشده توسط کشاورزان برداشت نخواهد شد...» . آیا دریاچه ارومیه خشک می شود؟ در سال‌های گذشته به‌ویژه در یک دهه اخیر که وضعیت دریاچه رو به وخامت رفته است، برخی احتمال خشک شدن کامل دریاچه ارومیه را نیز مطرح کرده‌اند؛ از جمله پروفسور ناصر آق که شهریور گذشته گفت، اگر شرایط آبریزهای دریاچه تقویت نشود، تابستان 1402 دیگر اثری از دریاچه نخواهد بود. او گفته بود: «از نظر وسعت، حدود ۱۰ درصد از دریاچه باقی مانده و از نظر حجم آب قطعا کمتر از ۵ درصد نسبت به سال ۷۵ که سال پرآبی بود، باقی مانده است. بنابراین چیزی که من می‌توانم بگویم، این است که دریاچه ارومیه رو به خشک شدن است و اگر سال آبی آینده هم مثل سال آبی گذشته باشد، به احتمال بسیار زیاد باقی‌مانده آب هم تبخیر و دریاچه کاملا خشک میشود.» «آق» البته دیدگاهی متفاوت درباره احیای این دریاچه دارد که منحصر به‌فرد است؛ وی معتقد است، باید وسعت دریاچه را کم کرد و بر عمق آن افزود که بررسی آن فرصت مفصلی را می‌طلبد. اگر دریاچه ارومیه خشک شود... حال با این وصف، اگر دریاچه ارومیه یک زمانی که امیدواریم آن زمان هیچ‌گاه فرا نرسد، خشک شود چه تبعاتی برای کشور در پی دارد؟ پاسخ را از روایت متخصصان حوزه محیط زیست مرور کنیم: -تبعات بی‌شمار خیزش توفان‌ها و ریزگردهای نمکی که خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها را بالا می‌برد. -گستره توفان نمک دریاچه ارومیه کشورهای همسایه و تا هزاران کیلومتر دورتر یعنی تا شمال شرق ایران را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. -در بهترین حالت حدود ۶ میلیون نفر از جمعیت ساکن در حاشیه این دریاچه را مجبور به ترک منطقه خواهد کرد. - و ... دغدغه معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی با وضعیت فعلی مصارف آب در منطقه، احیای دریاچه با ابهام همراه است با دکتر محمد اشرفی، معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی که حوزه مسئولیتش ارتباط مستقیم با دریاچه ارومیه دارد، همکلام می‌شویم. او می‌گوید: پروژه انتقال آب از سد کانی سیب به دریاچه ارومیه، یکی از اقدامات سازه‌ای مرتبط با احیاست که به تنهایی نمی‌تواند ضامن احیای دریاچه باشد. در واقع تمامی طرح‌ها و پروژه‌هایی که به این منظور طراحی شده‌اند، در کنار هم می‌توانند بهبود شرایط را برای آینده نزدیک دریاچه ارومیه پدید آورند. دکتر محمد اشرفی می‌گوید: پروژه‌های غیرسازه‌ای هم در این موضوع پیش‌بینی شده از قبیل تعادل‌بخشی احیای آبخوان‌ها، کاهش مصارف کشاورزی و... که با اجرایی شدن آن‌ها امیدواریم شاهد احیای تدریجی دریاچه ارومیه باشیم. از اشرفی درباره میزان آب ورودی تا سال آینده ازطریق کانال کانی سیب می‌پرسم که این طور می‌گوید: این فاز که افتتاح شد، 300 میلیون متر مکعب و فاز بعدی 180 میلیون متر مکعب و فاز نهایی نیز 120 میلیون متر مکعب است که چنان‌چه اعتبارات به موقع تخصیص یابد، تا سال آینده می‌توانیم درمجموع 600 میلیون مترمکعب آب ورودی داشته باشیم. پرسش آخر را از دکتر اشرفی این طور می‌پرسیم که شما خودتان چه میزان به احیا و بهبود وضعیت دریاچه ارومیه امیدوارید؟ آیا دریاچه سرانجام حالش خوب میشود؟ او این طور پاسخ می‌دهد: اگر همه دست به دست هم بدهیم و مصارف را کم کنیم، بله حتما دریاچه حالش خوب میشود. اما اگر بخواهیم به ویژه در بخش مصارف کشاورزی با وضعیت فعلی پیش برویم، خیر؛ به هدف احیای دریاچه ارومیه نخواهیم رسید.
سایر اخبار این روزنامه
تخت گاز عرضه خودروی داخلی و خارجی با ابهام در قیمت!
به افتخار چهره ماندگار فرهنگ و ادب ایران
استقبال کی یف و نارضایتی ناتو
تعریف اشتباه از جذابیت‌های مردانه
شکار باند مخوف خون آشام گوشواره دار!
با این گزینه‌ها دلتنگ کی‌روش شدیم!
احیای امید به احیای دریاچه ارومیه
درمیان جوانان با منطق نو
قمار هوایی هیثم، سقوط بالگردی وزیر ورزش و احتمال تحویل سال 1402 با گلزار
افت چشمگیر قدرت خرید به روایت شاپرک
آیت ا... جوادی آملی: بین مردم و نان مردم فاصله بیفتد دیگر خبری از دین نخواهد بود
چالش‌های ناخوانده بودن
