روزنامه خراسان

گنجینه فرهنگی ایران در سوگ استادان موسیقی نواحی

خان محمد آدینه پور یکی از استادان برجسته موسیقی مقامی شمال خراسان، هفته پیش درگذشت و این خبر ناگهانی، جامعه موسیقی کشور را شوکه کرد. استاد آدینه پور، دارای نشان درجه ‌یک هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و متولد ۱۳۳۰ شهر خانلق (شهرستان شیروان) بود که حدود ۶۰ سال در عرصه موسیقی مقامی فعالیت داشت. با‌وجود این آدینه پور در دوران هنری خود مانند بسیاری از استادان موسیقی نواحی بارها مورد بی‌مهری قرار گرفت تا جایی که در مصاحبه با یکی از خبرگزاری‌ها گفته بود از ترس بیمار شدن از خانه‌اش بیرون نمی‌آید و دیگر حال و حوصله تربیت شاگرد، برایش باقی نمانده است. به‌منظور آگاهی بیشتر از ناشنیده‌های زندگی این هنرمند برجسته و مشکلات امروز موسیقی نواحی ایران با هوشنگ جاوید، پژوهشگر موسیقی نواحی و آیینی که در سال 1390، یونسکو به دلیل ثبت معنوی موسیقی بخشی‌های شمال خراسان از او تقدیر کرد،گفت‌وگو کرده‌ایم. موسیقی‌هایی که به خاک سپرده می‌شود هوشنگ جاوید پس از ابراز تاسف از درگذشت این نوازنده سرشناس موسیقی شمال خراسان گفت:با درگذشت پیش کسوتانی مانند خان محمد آدینه پور، بخش مهمی از موسیقی گذشته ایران که سینه‌به‌سینه به آن‌ها منتقل ‌شده و نزد آن‌ها به یادگار مانده بود، با آن‌ها برای همیشه به خاک سپرده می‌شود. خان محمد، میراث دار نسل گذشته قوشمه نوازان منطقه خانلق شیروان بود. خانواده آدینه پور جزو قوشمه نوازانی هستند که سینه‌به‌سینه این هنر را نزد خودشان حفظ کرده‌اند. خان محمد بیش از 60 آهنگ محلی را که از نیاکانش آموخته بود بنا به دلایل فراوان، نتوانست به‌صورت کامل به فرد یا افراد دیگری منتقل کند. حالا 60 آهنگ که در طول تاریخ گوشه‌ای از فرهنگ این سرزمین بوده با خان محمد به خاک سپرده می شود. این پژوهشگر برجسته افزود: خان محمد، علاوه بر قوشمه نوازی بسیاری از گوشه‌های موسیقی عاشق‌های خراسان شمالی را به نیکی می‌نواخت. عاشق‌های این منطقه از کشور، هنرمندانی چندوجهی هستند که موسیقی ترک‌ها، کردها و فارس‌های این منطقه را اجرا می‌کنند. آن‌ها بازیگران حرفه‌ای نمایش‌های سنتی منطقه خودشان نیز هستند. علاوه بر این‌ها او در طول عمرش و بر اساس تجربه، به شیوه‌ها و سبک‌های گران بهایی دست یافته بود که متاسفانه تمام این مهارت‌ها از چشم مسئولان فرهنگی ما دور ماند. وی خاطرنشان کرد: خان محمد از میان ما رفت و امروز ما هیچ آلبوم ضبط‌شده‌ای از هنرنمایی‌های این هنرمند نداریم. بی‌تردید برای ماندگاری موسیقی اقوام، سبک هنری و آثار بزرگان این رشته باید ثبت و ضبط شود که متاسفانه این کار انجام نمی‌شود. جاوید تصریح کرد: باوجود تمام تلاش‌هایی که بنده و همکارانم داشته‌ایم تا امروز نتوانسته‌ایم مکتب و کلاسی برای موسیقی اقوام هر استان تشکیل دهیم. درنتیجه هرروز شاهد از میان رفتن بسیاری از سبک و شیوه‌های موسیقی مقامی در گوشه و کنار کشورمان هستیم. بوق و کرناهای جشنواره‌ای نویسنده کتاب «آخرین خنیاگر» گفت: هم اکنون تمام جشنواره‌ها و سمینارهای موسیقی نواحی به محفلی برای صدور دستورهای مسئولان تبدیل شده است؛ شعارهای حمایتی که هیچ‌گاه اجرایی نمی‌شود. وی افزود: در موسیقی بومی هیچ متن و نتی روبه روی نوازنده نیست. تمام آهنگ‌ها گوشه به گوشه و جزءبه‌جزء، با ظرافت کامل از ذهن نوازنده نواخته می‌شود. ساز بومی، زبان خاصی دارد که باید ابتدا آن زبان را به‌خوبی فهمید و در ادامه واژگانش را در قالب موسیقی، پیاده‌ کرد. تسلط بر این موارد است که باعث ایجاد شور و حال در مخاطب می‌شود. مستندی   که هیچ‌گاه پخش نشد وی بیان کرد: دهه 90 برای تولید مجموعه مستندی از نوازندگان موسیقی شمال خراسان به منزل خان محمد آدینه پور رفته بودیم (که البته این مستند هیچ‌گاه پخش نشد و از سرنوشت آن بی‌خبرم) خان محمد، تازه چشمش را عمل کرده بود. پزشک‌ها به او توصیه کرده بودند که نباید تا یک سال،سازهای بادی از جمله قوشمه بنوازد. برای رعایت حالش از او خواستیم سازی به‌جز قوشمه بنوازد. او تبحر زیادی در کمانچه نوازی و چند ساز دیگر هم داشت. سازها را آورد و جلو دوربین چید و شروع به نواختن کمانچه کرد. هنوز چند لحظه نگذشته بود که اشک روی گونه‌هایش جاری شد. او به ساز قوشمه نگاه می‌کرد و اشک می‌ریخت. وقتی دلیل گریه کردنش را پرسیدیم، گفت: «ساز من قوشمه است. وقتی چشمم به این ساز می‌افتد و می‌دانم قرار است تا یک سال قوشمه ننوازم ناخودآگاه اشکم جاری می‌شود.» جاوید در ادامه ضمن گلایه از برخی مسئولان و رسانه‌ها گفت: زمانی که خان محمد آدینه پور دچار بیماری‌های سختی بود مسئولی به او سر نزد و رسانه‌ها از او غافل بودند، این در حالی است که اگر کوچک‌ترین مشکلی برای خواننده‌های پاپ و سلبریتی ها رخ دهد همه رسانه‌ها این اتفاق را پوشش می‌دهند و مسئولان هم توجهشان به آن‌سو جلب می‌شود. همان اندازه که تعداد زیادی از سلبریتی ها در خوشی مطلق زندگی می‌کنند، به همان اندازه خواننده‌ها و نوازندگان موسیقی نواحی درگیر زندگی و معیشت سختی هستند. اوج بی‌توجهی و  نبود حمایت وی افزود: «کارت هنر» که برخی مسئولان، دایم از آن سخن به میان می‌آورند تا چه اندازه توانسته است به هنرمندان کمک کند؟ برای حل مشکلات هنرمندان موسیقی نواحی ،رئیس‌جمهور، وزیر فرهنگ و ارشاد و میراث فرهنگی باید مستقیم وارد عمل شوند. در روزگار ما بی‌توجهی‌ها به این هنرمندان به اوج خودش رسیده است. گناه بسیاری از استادان موسیقی نواحی ما چیست که برای زنده نگه‌داشتن فرهنگ کشور، عمرشان را صرف کرده‌اند و در زمان پیری باید با درآمد یک‌میلیون یا دو میلیون تومان زندگی کنند؟ کمیسیون فرهنگی مجلس، سال‌هاست که کارش امضای طرح‌هاست و تمام. اعضای این کمیسیون اصلاً نمی‌دانند هنرمند کیست و کجاست. هنرمند در چشم سازمان‌ها و مسئولانی که نامی از آن‌ها برده شد، سلبریتی ها هستند نه هنرمندان موسیقی نواحی، وی افزود: بزرگ‌ترین مشکل هنرمندان موسیقی نواحی بحث درمان است که باید به این موضوع توجه ویژه‌ای شود. به رغم همه شعارها هیچ اقدامی برای این هنرمندان در دستور کار قرار نگرفته و مسئولان این بخش هم حال و حوصله پیگیری این موضوعات را ندارند. امروز هیچ مرکزی برای ثبت و ضبط موسیقی نواحی وجود ندارد. تهیه‌کننده‌های خصوصی هم سمت ضبط این آثار نمی‌روند. 
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
مورد عجيب خواهران خزعلي (اعتماد) «تغییر دکترین هسته‌ای ایران» بر بستر تنش آوریل (جوان)بلبشو در انتظار بازار مرغ!؟ (خراسان)
سایر اخبار این روزنامه
مهار موتور پولی تورم نجات زندگی از پشت خط تلفن! راهنمای خرید کینکت کلاف سردرگم استفاده کافه‌ها از پیاده رو نبرد «نادرشاه» و «ملک محمود» پشت تپه‌های خواجه‌ربیع! جنین، غزه دوم! نبرد دیپلماتیک در شورای امنیت افتتاح باند غربی قطعه دوم آزادراه تهران - شمال عوارض کوکائین برای بایدن ها و هراس نتانیاهو از بزرگ ترین تظاهرات گنجینه فرهنگی ایران در سوگ استادان موسیقی نواحی پاتک اشتباه زوج ها به انتقادها باند «لب پَر فروش ها » در چنگ قانون گرفتار شدند تقلب با آسودگی!