بن سلمان میزبان صلح پوتین و زلنسکی

شریفی- برخورد ضدحمله گسترده برنامه‌ریزی شده اوکراین با سد محکم نظامی روسیه و ناامیدی جبهه کی یف از بازپس گیری مناطق از دست رفته موجب شده تا تحول خاصی طی ماه‌های اخیر در وضعیت میدان نبرد ایجاد نشود و رکود نسبی بر فضای جنگ حاکم شود. در چنین شرایطی زمزمه‌های مختلفی درباره فعال شدن مجدد میانجی‌گران بین المللی برای آزمودن شانس رسیدن به توافق صلح به گوش می‌رسد.حال در تازه ترین تحول در این زمینه، روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال شامگاه روز شنبه خبر داد که عربستان سعودی قرار است به عنوان میانجی‌گر جدید بین المللی به ایفای نقش بپردازد. بر اساس این  گزارش ،جده اواسط ماه آینده میزبان مذاکرات صلح مربوط به جنگ اوکراین و روسیه خواهد بود.این روزنامه همچنین به نقل از دیپلمات‌های آگاه از موضوع گزارش داد که در این نشست، مسئولان بلندپایه از 30 کشور از جمله اندونزی، مصر، مکزیک، شیلی و زامبیا در روزهای 5 و 6 آگوست (چهاردهم و پانزدهم مرداد ماه جاری) به جده دعوت شده اند.در این گزارش آمده است که هنوز مشخص نیست چه تعداد از کشورهای دعوت شده در مذاکرات حضور خواهند یافت، اما انتظار می‌رود کشورهایی که در مذاکرات کپنهاگ شرکت کردند، این بار در عربستان سعودی نیز حضور یابند.بریتانیا، آفریقای جنوبی، لهستان و اتحادیه اروپا از جمله کشورهایی هستند که حضورشان را تایید کرده‌اند و هنوز آمریکا موضع رسمی در این  خصوص اتخاذ نکرده است.   در سال های گذشته و از زمانی که دوحه قطر به محلی برای مذاکرات صلح افغانستان با حضور نمایندگان دولت کابل، واشنگتن و اعضای طالبان بدل شده بود، دولت ریاض تمایل زیادی برای ایفای نقش در تحولات بین المللی داشت. عربستان سعودی که پیشتر تنها میزبان مذاکراتی بود که حول محور جهان عرب می گشت، حالا قصد دارد وارد مرحله ای از بازیگری در خارج از فضای پیرامونی خود شود.  بیشتر کشورهای غیرغربی تا به‌ حال موضعی عموما بی‌طرفانه درباره جنگ اوکراین داشته‌اند و غرب و کی‌یف از یک سو و مسکو و تا حدودی پکن از سوی دیگر کوشیده‌اند آن‌ها را به سوی خود جلب کنند. وال استریت ژورنال از قول یک فرد مطلع نوشت جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا، نیز در این نشست حاضر خواهد بود.  نشست احتمالی در جده، پس از گردهمایی پنج هفته پیش مقامات ارشد شماری از کشورهای جهان در کپنهاگ دانمارک برگزار می‌شود. برزیل، هند، آفریقای جنوبی و ترکیه از جمله کشورهای حاضر در این نشست بودند، اما چین که خود پیشتر طرح صلحی ارائه کرده بود و حامی دولت مسکو است، در آن شرکت نکرد.انتظار می‌رود در نشست جده، کشورهای حاضر در کپنهاگ نیز حضور داشته باشند، اما گفته می‌شود روسیه شرکت نخواهد کرد. روسیه و اوکراین پیشتر بارها تاکید کرده‌اند که برای مذاکرات صلح پیش ‌شرط‌هایی دارند که بدون تحقق آن ها مذاکره نمی‌کنند. اوکراین می‌گوید تا زمانی که نیروهای روسیه به پشت مرزهای ۱۹۹۱ بازنگردند حاضر به مذاکره نیست. درخواستی که کرملین به شدت با آن مخالف است. روسیه می‌گوید اوکراین باید واقعیت موجود در مرزهای اقلیمی و سرزمینی (از جمله تن دادن به الحاق مناطق اشغال شده در دونباس و کریمه) را بپذیرد و با توجه به آن مذاکره کند. با وجود کاهش تسلیحات روسیه و اوکراین برای ادامه جنگ و فرسایشی شدن نبرد، دو طرف گامی برای پایان جنگ  برنداشته اند. اوکراین و غربی‌ها امیدوارند که نشست هفته آینده در جده، چند ماه بعد به نشست صلح بزرگ‌تری منجر شود که در آن شماری از رهبران جهان بر سر اصول لازم برای پایان جنگ اوکراین توافق می‌کنند.  مذاکرات تل آویو و ریاض درباره خطوط ریلی  اما تلاش عربستان سعودی برای افزایش تعاملات دیپلماتیک به همین جا خلاصه نمی شود و این کشور با پیشبرد عادی سازی روابط با رژیم اسرائیل، منافع مالی خود را نیز دنبال می کند. در همین راستا، اسرائیل برای توسعه شبکه ریلی خود ۲۷ میلیارد دلار بودجه تخصیص می‌دهد. به گفته بنیامین نتانیاهو، نخست ‌وزیر اسرائیل، هدف از این پروژه عظیم وصل کردن مناطق اشغالی اطراف به کلان‌شهر تل‌آویو است؛ آن چه به گفته او، در آینده می‌تواند ارتباط زمینی با عربستان سعودی را هم ممکن کند. به گزارش رویترز، نتانیاهو این اظهارات را دیروز، یک شنبه ۳۰ جولای و پس از سفر هفته گذشته جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، به عربستان سعودی بیان کرد. سالیوان، در دیدار با شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، درباره تقویت روابط واشنگتن و ریاض و همین‌طور تلاش‌ها برای عادی‌سازی روابط میان عربستان سعودی و اسرائیل گفت‌وگو کرده بود. این تلاش‌ها در سال ۲۰۲۰ و به ابتکار دولت ترامپ، رئیس ‌جمهوری وقت آمریکا، آغاز و با عنوان «پیمان ابراهیم» به عادی‌سازی روابط تل‌آویو با امارات متحده عربی ، بحرین، سودان و مراکش منجر شد. به گفته برخی تحلیل گران، دولت بایدن هم به ‌دنبال دستاوردی در این زمینه است.     فرا خبر   چرخش در سیاست خارجی عربستان موضع‌گیری عربستان درباره جنگ اوکراین در یک چشم‌انداز کلی از جهت‌گیری سیاست خارجی این کشور طی سال های اخیر بر تداوم مسیر جدیدی که ریاض در مواجهه با انتظارات از تغییرات نظم جهانی و منطقه ای در پیش گرفته است، صحه می‌گذارد. سیاست خارجی عربستان سعودی در اوایل قرن بیست و یکم به طور جدی بخشی از اردوگاه ضدکمونیستی در طول جنگ سرد بود و ارتباط نزدیکی با شبکه‌های امنیتی منطقه‌ای تحت رهبری ایالات متحده در خلیج فارس داشت، اما اکنون به طور فزاینده‌ای موضعی غیرمتعهد اتخاذ می‌کند.نشانه‌های بیشتری از این سیاست را طی ماه‌های گذشته می‌توان مشاهده کرد از جمله این واقعیت که عربستان سعودی، چین را برای میانجی گری حصول توافق از سرگیری روابط حسنه با ایران انتخاب کرد ،برای بسیاری از ناظران  بین المللی غیرمنتظره بود .نمونه دیگر رویکرد جدید عربستان سعودی در دوران رقابت های استراتژیک غرب و شرق، را می‎توان در جریان مقاومت آن ها در برابر فشارها برای کاهش قیمت نفت که بخش مهمی از برنامه غرب برای زمین گیر کردن اقتصاد روسیه و به شدت زیان مسکو بود، دانست. عربستان سعودی به عنوان بخشی از گروه اوپک پلاس همکاری با روسیه برای حفظ قیمت نفت از طریق کاهش تولید را انتخاب کرد که خشم بایدن و قانون گذاران آمریکایی را برانگیخت.‌می‌توان از دور شدن تدریجی عربستان سعودی از سیاست‎های غرب در تحولات اوکراین شواهد بیشتری نیز ذکرکرد که برای نمونه ماجرای میانجی‌گری ریاض برای آزادی 10 اسیر غیراوکراینی در دست روسیه در اواخر سال 2022 با حواشی مهمی مواجه بود.در حالی که با وساطت عربستان 10 مزدور غیراوکراینی که با مجازات اعدام از سوی  جدایی طلبان طرفدار روسیه روبه رو بودند، آزاد شدند و به کشورهایشان برگشتند، روزنامه انگلیسی سان به نقل از یکی از پنج بریتانیایی آزاد شده با نام شان پینر نوشت، رومن آبراموویچ مالک میلیاردر روسی سابق باشگاه چلسی در هواپیمایی که اسرا را از روسیه به ریاض می رسانده، حضور داشته است. موضوعی که به عنوان روابط پشت پرده میان روسیه و عربستان در دوران پویش تحریمی گسترده غرب علیه مسکو قلمداد می‌شد.خبر اجلاس جده نیز پس از آن منتشر می‌شود که جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا روز پنج شنبه از عربستان دیدار کرد تا بتواند روابط سرد این روزهای دو کشور را مجدد بهبود بخشد، اما اکنون در میان سکوت معنادار آمریکا، اقدام عربستان برای میزبانی از مذاکرات صلح و نشان دادن موضع‌ بی‌طرفانه در نبرد نیابتی آمریکا و روسیه، با تغییر عمیق‌تر در سیاست خارجی عربستان سعودی که مدتی است مشهود بوده، سازگار است. محمد بن سلمان در حال انطباق با شرایط در حال تغییر بین‌المللی، به آینده عربستان سعودی نگاه   و تلاش می کند  تا توازن قدرت گسترده‌تری را در خلیج فارسی که در نهایت «پساآمریکایی» می داند، ایجاد کند.