و سرانجام، تبادل و آزادسازی

هادی محمدی – در حالی که پیش بینی ها این بود که تبادل بزرگ زندانی بین ایران و آمریکا دو ماه به طول بینجامد اما این زمان به حدود یک ماه و نیم کاهش یافت و ساعاتی پس از ورود سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور کشورمان به نیویورک برای حضور در نشست مجمع عمومی سازمان ملل ، 5 زندانی آمریکایی که به جرم جاسوسی در ایران بازداشت بودند با 5 ایرانی که به اتهام غیرقانونی دور زدن تحریم ها در زندان های آمریکا به سر می بردند در دوحه قطر مبادله شدند، هرچند از 5 ایرانی آزاد شده دو نفر در آمریکا ماندند، یک نفر به کشور ثالثی که خانواده اش زندگی می کردند برگشت و دو نفر ترجیح دادند ادامه کار و زندگی خود را در ایران بگذرانند . اما این توافق یک روی دیگر هم داشت و همزمان پول های بلوکه شده ایران در کره جنوبی نیز بعد از حدود 7 سال آزاد شد و در حساب های کشورمان در قطر نشست تا ایران بتواند با این مبلغ که حدود 5 میلیارد و 576 میلیون و 492 هزار یورو است بر اساس توافق صورت گرفته کالاهای مورد نیاز خود از سبد کالاهای غیر تحریمی را خریداری کند.از این مبادله به عنوان یک سکوی پرش برای مذاکرات هسته‌ای یاد شده است. هر چند که محاسبات دولت ایالات متحده تحت تاثیر صحنه سیاسی انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ این کشور قرار دارد. این توافق با انتقادهای فزاینده‌ای از سوی رقبای جمهوری خواه «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا مواجه شده است که دولت بایدن را به پرداخت ۶ میلیارد دلار به ایران متهم کرده‌اند. با این حال، مقامات کاخ سفید تاکید کرده‌اند که این منابع مالی متعلق به ایران است و وعده داده‌اند سیاست های واشنگتن در قبال تهران تغییر نخواهد کرد. این در حالی است که بایدن در انتخابات ریاست جمهوری دور قبل در سال ۲۰۲۰ وعده احیای توافق هسته‌ای را داد. شکایت ایران از کره جنوبی پابرجاست   محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی  گفت : در تاریخ 19 مرداد امسال کلیه منابع غیرقابل دسترس ایران در کره جنوبی که در حساب های دو بانک Woori و IBK و شعبه سئول بانک ملت نگهداری می شد، به حساب بانک مرکزی سوئیس برای تبدیل به یورو منتقل شد. طی این مدت 6 بانک ایرانی کشاورزی، سامان، پاسارگاد، گردشگری، کارآفرین و شهر در دو بانک قطر الدخان و الاهلی حساب باز کردند.رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: انجام تمام پرداخت ها توسط کارگزاران بین المللی بانک های قطری و همچنین سوئیفت صورت خواهد گرفت. در روز گذشته(یک شنبه) نامه رسمی از مقامات قطری دریافت کردیم که حساب بانک های ایرانی فعال شده و امروز(دوشنبه) 5 میلیارد و 576 میلیون و 492 هزار یورو به حساب 6 بانک ایرانی نزد دو بانک الاهلی و الدخان واریز شده است.فرزین تاکید کرد: کلیه منابع حاصله ذخایر ارزی بانک مرکزی و پشتوانه ریال هستند و بنا به مصالح ملی و در جهت تقویت ریال استفاده خواهد شد.رئیس کل بانک مرکزی با بیان این که شکایت ایران از کره جنوبی به دلیل عدم دسترسی به وجوه مزبور و کاهش ارزش آن به منظور دریافت خسارت در حال پیگیری است، گفت: دسترسی به منابع ارزی کشور در چند کشور دیگر نیز در حال انجام است که با تحقق قطعی، نتایج آن اعلام خواهد شد.صبح روز گذشته ابتدا ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در نشست خبری هفتگی خود با رسانه ها در پاسخ به سوال خراسان درباره انجام نهایی تبادل زندانیان و آزادسازی اموال ایران گفت: بر اساس آخرین اخباری که من دارم، امروز(دوشنبه) تبادل زندانیان انجام می‌شود و پنج ایرانی زندانی در آمریکا آزاد می‌شوند و پنج زندانی آمریکایی در ایران نیز در اختیار این کشور قرار می‌گیرند. کنعانی همچنین گفت که ۲ نفر از شهروندان ایرانی آزاد شده در آمریکا به کشور باز می‌گردند و یک نفر دیگر با توجه به حضور خانواده‌اش به کشور دیگری سفر می‌کند و ۲ نفر دیگر نیز با توجه به سابقه حضور و زندگی‌شان در همان آمریکا باقی می‌مانند.در همان دقایق خبرگزاری رویترز گزارش کرد که قطر به واشنگتن و تهران اطلاع داده که ۶ میلیارد دلار از اموال بلوکه‌شده ایران به بانک‌های دوحه منتقل شده است. در این گزارش همچنین آمده است که یک هواپیمای قطری در ایران پنج جاسوس آمریکایی آزاد شده به همراه ۲ نفر از اعضای خانواده آن‌ها را به دوحه انتقال می‌دهد.این اتفاق بعد از ظهر روز گذشته صورت گرفت و 5 زندانی ایرانی شامل سیامک نمازی ، عماد شرقی و مراد طاهباز به همراه یک زن و یک مرد که تاکنون هویت آن ها اعلام نشده سوار هواپیمای قطری شدند و تهران را به مقصد دوحه پایتخت قطر ترک کردند تا عملیات تبادل آن جا صورت بگیرد . سیامک نمازی در سال ۱۳۹۵ به جرم جاسوسی و همکاری با دولت آمریکا، عماد شرقی در سال ۱۳۹۹ به جرم جاسوسی و جمع‌آوری اطلاعات نظامی و مراد طاهباز در سال ۱۳۹۶ به جرم جاسوسی از مراکز حساس نظامی در پوشش محیط زیستی، هر کدام به ۱۰ سال حبس محکوم شده بودند.مقامات ایرانی نام پنج شهروند کشورمان را که توسط آمریکا آزاد شدند،مهرداد معین انصاری، کامبیز عطار کاشانی، رضا سرهنگ‌پور کفرانی، امین حسن‌زاده و کاوه افراسیابی معرفی کردند. انصاری و کفرانی در حال گذراندن محکومیت‌های زندان فدرال بودند و افراسیابی، حسن زاده و عطار کاشانی در آزادی تحت نظارت قبل از محاکمه بودند.نور نیوز رسانه نزدیک به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ایران دقایقی بعد از اعلام خبر اعزام زندانیان آمریکایی به دوحه،  از ورود زندانیان ایرانی به دوحه به منظور اجرای توافق تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا خبر داد.  «نور نیوز» نوشت: ۲ نفر از پنج زندانی آزاد شده ایرانی به نام‌های «مهرداد معین انصاری» و «رضا سرهنگ پور» که در جریان مبادله زندانیان ایرانی و آمریکایی آزاد شدند و قصد سفر به ایران داشتند، بر اساس برنامه از پیش تعیین شده وارد دوحه، پایتخت قطر شدند و همزمان سه زندانی ایرانی دیگر نیز که ساکن آمریکا بودند، آزاد شدند.اگر اجرای توافق بین المللی برجام را با همه فرازو فرودها تا اردیبهشت 1397 که ترامپ از آن خارج شد موفق بدانیم ، از آن تاریخ تاکنون هرچه بین ایران و آمریکا با واسطه یا بدون واسطه بوده مذاکراتی است که یا با شکست روبه رو شده یا همچون متن سپتامبر بدون نتیجه مشخص روی میز باقی مانده است. امروز می توان گفت بعد از 5 سال و نیم، توافق تبادل زندانی میان ایران و آمریکا اولین توافق موفق در این سال هاست که به اهداف خود رسید و ظاهرا دو طرف از اجرای آن راضی هستند .