دم احتکار ایران‌خودرو بیرون زد

جوان آنلاین: تخلف ایران‌خودرو در احتکار خودرو‌های هایما، رانا و دنا فاش شد. بررسی صورت‌های مالی شرکت ایران‌خودرو در «کدال» نشان می‌دهد این شرکت صرفاً در شهریور ماه سال جاری هزارو ۸۳۳‌دستگاه رانا، ۲‌هزارو ۱۴۷‌دستگاه هایما و هزارو ۳۵۰‌دستگاه دنا با وجود تولید، در پارکینگ خود نگه داشته است. در حالی که احتکار خودروسازان از سوی برخی مقامات نظارتی تأیید شده است، تلاش‌های جدی از سوی برخی مسئولان برای صدور مجوز افزایش قیمت محصولات این شرکت‌ها ادامه دارد. به این ترتیب با برملا شدن تخلف آشکار این شرکت، گزارش سازمان بازرسی و تأکید وزارت صمت مبنی بر عدم‌احتکار خودرو از سوی خودروسازان زیر سؤال می‌رود. افکار عمومی انتظار دارد نهاد‌های نظارتی و متولی این صنعت در موضع‌گیری‌های‌شان بی‌طرفانه عمل و گزارش‌های درست به مردم مخابره کنند.      طی چند روز گذشته روزنامه جوان و برخی رسانه‌ها از احتکار خودرو از سوی خودروسازان پرده برداشتند. رئیس دستگاه قضا نیز در ادامه انتشار این گزارش‌ها نسبت به تخلف آن‌ها واکنش نشان داد و به سازمان بازرسی دستور داد موضوع را پیگیری کند. این سازمان و وزارت صمت در کمتر از چند ساعت موضوع احتکار را غیرواقعی دانستند و از خودروسازان حمایت، اما سازمان استاندارد و تعزیرات حکومتی موضوع احتکار را تأیید کردند.  در این میان وزیر صمت در راستای دفاع از افزایش قیمت در نیمه دوم امسال، دپوی هزارو ۲۰۰‌دستگاه خودرو را تأکید کرد و با زیر سؤال بردن عملکرد شورای رقابت، از دولت خواست قیمت‌گذاری خودرو به این وزارتخانه واگذار شود. اکنون بعد از گذشت دو هفته از آن ماجرا، تخلف ایران‌خودرو در احتکار سه خودرویی که متقاضیان آن ماه‌هاست در انتظار تحویل آن هستند، فاش شده است.  ‌طبق مصوبه شورای رقابت، خودروسازان موظف به عرضه مستمر همه تولیدات خود در سامانه یکپارچه فروش خودرو هستند و از طرفی ایران‌خودرو نیز تا پایان سال۱۴۰۳ همه هایما‌های تولیدی خود را پیش‌فروش کرده، این در حالی است که مردمی که در سامانه یکپارچه، نوبت تحویل خودروی آنان تابستان۱۴۰۲ بوده است، کماکان بلاتکلیف و نگران افزایش قیمت کارخانه‌ای این خودرو هستند.     دپوی رانا، دنا و هایما بررسی صورت‌های مالی شرکت ایران‌خودرو در کدال نشان می‌دهد این شرکت در فروش برخی محصولات خود طی شش ماه نخست امسال دست به احتکار یا دپو زده است. ایران‌خودرو صرفاً در شهریور ماه سال جاری هزارو ۸۳۳‌دستگاه رانا، ۲‌هزارو ۱۴۷‌دستگاه هایما و هزارو ۳۵۰‌دستگاه دنا به رغم تولید در پارکینگ نگه داشته است.  بر این اساس این شرکت طی شش ماهه امسال ۹‌هزارو۴۲۸‌دستگاه رانا تولید کرده و در مقابل تنها ۵‌هزارو۷۶۲‌دستگاه فروخته است. به این ترتیب در نیمه نخست امسال ۳‌هزارو۶۶۶‌دستگاه رانا در پارکینگ مانده و به فروش نرفته است.  همچنین طی یک ماهه شهریور نیـز ایران‌خودرو ۲‌هزارو۴۸۹‌دستگاه رانا تولیـد کرده و ۶۵۶‌دستگاه از این محصول فروختـه و هزارو۸۳۳‌دستگاه را در پارکینگ نگه داشته است.  نکته جالب توجه در مورد خودروی هایماست، این خودرو که نسبت به سایر محصولات ایران‌خودرو قیمت بالاتری دارد هم در پارکینگ دپو شده است، بر این اساس در نیمه نخست امسال ۱۰‌هزارو۵۲۸‌دستگاه هایما تولید و در مقابل ۷‌هزارو۶۵۵‌دستگاه عرضه شده، یعنی در این بازه زمانی ۲‌هزارو۸۷۳‌دستگاه هایما در پارکینگ مانده است. همچنین طی یک ماهه شهریور نیز از این محصول ۲‌هزارو۴۱۰‌دستگاه تولید و تنها ۲۶۳‌دستگاه به فروش رفته است، به عبارتی در همین یک ماه ۲‌هزارو۱۴۷‌دستگاه هایما به بازار عرضه نشده است! طی شش ماهه امسال ۳۹‌هزارو۸۹۲‌دستگاه دنا تولید شده، با این حال میزان فروش این محصول ۳۷‌هزار ۸۴۹‌دستگاه بوده است. صرفاً در شهریور ماه نیز ۷‌هزارو۴۶۸‌دستگاه دنا تولید و ۶‌هزارو۱۱۸‌دستگاه فروخته شده است.  به این ترتیب طی نیمه نخست امسال ۲‌هزارو۴۳‌دستگاه دنا به رغم تولید به بازار عرضه نشده و در یک ماهه شهریور هم هزارو۳۵۰‌دستگاه دنا فروخته نشده است.  در سایر محصولات هم توازن تولید و تقاضا به هم خورده است، به این ترتیب که در شش ماهه امسال ۷‌هزارو۹۴۲‌دستگاه تولید و در مقابل ۶‌هزارو۳۸۸‌دستگاه فروخته شده است. همچنین در یک ماهه شهریور از این محصولات هزارو۸۰۶‌دستگاه تولید و تنها ۴۱۵‌دستگاه عرضه شده است.  بر این اساس طی شش ماهه امسال ۱۴۴‌هزارو۸۴۹‌دستگاه خودرو در خانواده پژو تولید و ۱۴۶‌هزارو۴۲۵‌دستگاه فروخته شده است، بنابراین ایران‌خودرو محصولات مانده در پارکینگ یا ناقص را نیز تکمیل و به بازار عرضه کرده است. از این خانواده صرفاً در شهریور ماه ۲۱‌هزارو۳۹۷‌دستگاه تولید و ۲۶‌هزارو۲۷۶‌دستگاه عرضه شده است.  همچنین در گروه سمند هم ۲۵‌هزارو۱۳۳‌دستگاه خودرو تولید و ۲۴‌هزارو۶۶۰‌دستگاه عرضه شده است. در یک ماهه شهریور هم ۴‌هزارو۲۴۱‌دستگاه تولید و ۴‌هزارو۳۳۲‌دستگاه فروخته شده است.     دفاع از افزایش قیمت به رغم اثبات تخلف احتکار  در حالی که اخبار مربوط به احتکار خودروسازان از سوی برخی مقامات نظارتی تأیید شده است، تلاش‌های جدی از سوی برخی مسئولان برای صدور مجوز افزایش قیمت محصولات این شرکت‌ها ادامه دارد. به نظر می‌رسد ایران‌خودرو و سایپا که از شهریور ماه درخواست افزایش قیمت خودرو را ارائه کرده‌اند، در حال رایزنی با وزارت صمت برای حذف شورای رقابت هستند تا خودروسازان و وزارت صمت برای گرانی قیمت خودرو و جبران زیان‌های میلیاردی خودروسازان تصمیم‌گیری کنند.  در این‌باره، احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان در گفتگو با فارس، با اشاره به درخواست افزایش قیمت دو خودروساز داخلی می‌گوید: دو شرکت ایران‌خودرو و سایپا حدود یک ماه پیش درخواست افزایش قیمت را به سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان ارائه کرده‌اند.  وی مدعی شد: بر اساس محاسبات انجام‌شده و مدارک ارائه‌شده از سوی شرکت‌های خودروساز داخلی (ایران‌خودرو و سایپا)، افزایش هزینه‌های تولید و مواد اولیه خودروسازان داخلی مشمول ۳۵ تا ۳۸‌درصد افزایش قیمت شده است، بنابراین باید محصولات این خودروسازان نسبت به قیمت تمام‌شده خودرو در اردیبهشت افزایش یابد، قطعاً عدم‌افزایش قیمت خودرو متناسب با افزایش هزینه‌ها، موجب زیان سهامداران خودرو می‌شود.  نعمت‌بخش می‌گوید: قیمت مواد اولیه خودرو از سال ۱۳۹۲ تا ۱۴۰۲ حدود ۳۸برابر شده و مشخصاً قیمت محصولات فولادی مورد نیاز خودروسازان در همین مدت ۴۵برابر و همچنین قیمت محصولات فولادی از سال گذشته ۷۰‌درصد، اما قیمت خودرو طی ۱۰سال گذشته نهایتاً‌۱۳برابر افزایش یافته است، با توجه به این مسائل و قیمت‌گذاری دستوری، خودروسازان متضرر می‌شوند و بر اثر همین مسائل ایران‌خودرو در سه ماهه ابتدای امسال ۹‌هزارمیلیارد تومان متضرر شده است. محصولات ایران‌خودرو و سایپا به طور متوسط ۲‌هزار دلار ارزبری دارند، بنابراین در کنار افزایش قیمت ارز، افزایش قیمت مواد اولیه در قیمت تمام‌شده محصول بسیار اثرگذار است.     شهریور امسال فقط ۱۲‌درصد  از هایما‌های تولیدشده به بازار عرضه شد‌ طبق آمار کدال بورس، ایران‌خودرو از ابتدای سال مالی تا ۳۱ شهریور ۱۴۰۲ تعداد ۱۰‌هزارو ۵۲۸‌دستگاه هایما تولید کرده و ۷‌هزارو ۶۵۵‌دستگاه آن را فروخته است، به عبارتی، در همین مدت حدود ۷۳‌درصد هایما‌های تولیدی به بازار عرضه شد، در شهریور‌ماه امسال فقط ۱۲‌درصد از هایما‌های تولیدشده در این ماه به بازار عرضه شده، این در حالی است که ایران‌خودرو از ابتدای سال مالی تا ۳۱ شهریور ۱۴۰۱، تعداد ۶ هزارو ۵۷۰‌دستگاه هایما تولید کرده و ۶ هزارو ۹ دستگاه (بیش از ۹۱‌درصد) آن را تحویل داده بود.     انتقاد حواله‌داران به دعوت‌نامه  هایما اس ۵ تحویل شهریور۱۴۰۲ در ماجرای دپوی خودرو‌ها، ایران‌خودرو اعلام کرد وجه خودرو‌هایی که در نیمه اول سال دریافت شده شامل افزایش قیمت نخواهد شد، اما آنچه بر سر متقاضیان خودروی هایما آمده، خارج از این ادعاست. مرداد ماه امسال که خودرو‌های مونتاژی با مجوز شورای رقابت گران شد، برخی از ثبت‌نام‌کنندگان از تخلف آشکار ایران‌خودرو خبر دادند.  به گفته یکی از ثبت‌نام‌کنندگان، دعوت‌نامه تحویل شهریورماه هایما اس۵، ۳۱تیرماه۱۴۰۲ صادر شده است ولی با توجه به اعلام سازمان حمایت نسبت به اعمال افزایش قیمت به قرارداد‌های بعد از ۱۶اردیبهشت۱۴۰۲، نه تنها به قیمت روز دعوت‌نامه صادر شده است که متأسفانه مبلغ پیش‌پرداخت را نیز با قیمت جدید محاسبه و ۱۷‌درصد افزایش قیمت را هم شامل پیش پرداخت کرده است. مشتریان باید حداقل ۶۵میلیون اضافه‌تر پول پرداخت کنند! این در حالی است که در دعوت‌نامه‌های هایما اس۵ تحویل مرداد و همچنین هایما اس۷ تحویل مرداد و شهریور این موضوع کاملاً رعایت شده است، به طوری که واریزی مشتریان، حدود ۶۰میلیون تومان کمتر از قیمت نهایی خودرو بوده است. این موضوع مورد اعتراض بسیاری از مشتریان هایما اس۵ مرحله اول طرح فروش یکپارچه خودرو شده و تاکنون هیچ کدام از مسئولان ایران‌خودرو توضیحی در این باره نداده است. نمونه فوق تنها یک مورد از تخلف خودروسازان است و هزاران مورد از این دست وجود دارد که هرگز پیگیری نشده و پاسخی نگرفته‌اند.     جمع‌بندی  با توجه به گزارش شفاف ایران‌خودرو به بورس و برملاشدن میزان تولید و احتکار خودرو در شش ماهه امسال به ویژه در شهریور ماه، افکار عمومی در انتظار پاسخ‌های روشن وزارت صمت و سازمان بازرسی هستند، چراکه درپوش گذاشتن بر این تخلفات از سوی متولی صنعت و سازمان نظارتی معتبر به هیچ وجه قابل قبول و اغماض نیست. همچنین ایران‌خودرو باید به فرمان هشت ماده‌ای رئیس‌جمهور تن دردهد و نسبت به ایجاد شفافیت در عرضه و رفع رانت اقدام کند.