راهبردهاي اصلاح‌طلبانه براي عبور از چالش‌ها

گروه سياسي
نوزدهمين مجمع عمومي و پنجمين كنگره سه‌سالانه انجمن اسلامي مدرسين دانشگاه‌هاي كشور ديروز در شرايطي در كانون توحيد تهران برگزار شد كه انتشار سخنان سيد محمد خاتمي رهبر اصلاحات، همچنين سخنراني محمد جواد ظريف، آذر منصوري و محمود صادقي بازتاب‌هاي فراواني در فضاي عمومي و رسانه‌اي كشور پيدا كرد. ظريف از نقش مردم در حركت كشور صحبت كرد، محمود صادقي صخره ستبر پيش اصلاحات و راهكارهاي برون‌رفت از مشكلات را تشريح كرد و آذر منصوري از ضرورت فعاليت‌هاي حزبي و مدني سخن گفت. از سوي ديگر حضور چهره‌هايي چون الياس حضرتي، آذر منصوري، محمود صادقي، معصومه ابتكار، نجفقلي حبيبي، اشرف بروجردي، عليرضا رجايي، غلامرضا ظريفيان، معصومه ابتكار، عبدالواحد موسوي لاري، هادي خانيكي، فخرالسادات محتشمي‌پور، مژگان اينانلو، فيض‌الله عرب‌سرخي و هادي غفاري، وزن اين نشست اصلاح‌طلبانه را بالا برده بود. اما جدا از پيام مهم خاتمي در خصوص چشم‌انداز پيش روي اصلاح‌طلبان، نقطه ثقل اين نشست اظهاراتي بود كه محمد جواد ظريف در خصوص موضوعات روز كشور و مسائل منطقه‌اي مطرح كرد. اظهاراتي كه به گونه‌اي ديگر، مدتي قبل در جريان نشستي در كانون وكلاي مركزي هم مطرح شده بود و باعث واكنش تند برخي اصولگرايان راديكال و برخي طيف‌هاي نزديك به دولت از جمله معاون سياسي رييس‌جمهور شده بود.
ظريف اما باز هم بر همان گزاره‌هايي تاكيد كرد كه پيش از اين به عنوان دليل توان راهبردي ايران بر آن پافشاري كرده بود. او در نوزدهمين مجمع عمومي و پنجمين كنگره سه سالانه‌ انجمن اسلامي مدرسين دانشگاه‌ها، گفت: امروز دنيا با شرايط وحشتناكي از جنايت در غزه مواجه است و مردم‌ فلسطين با تمام قوا و ايثار در برابر اشغالگري مستمر و فاجعه‌اي كه بالغ بر 70 سال است در اين نقطه از جهان در واقع براي صادر كردن مشكل اروپايي‌ها ايجاد شده، مواجه هستند، مقاومت مي‌كنند و هر زمان كه مردم ايستادگي كردند، اشغالگران ناگزير از عقب‌نشيني شده‌اند.
وزير پيشين امور خارجه با تاكيد بر اينكه روايت اسراييلي را از اين واقعيات نپذيريم، تصريح كرد: روايت اسراييلي يك روايت دروغ و اسراييلي‌ها در روايت‌سازي بسيار چيره هستند. يعني بزرگ‌ترين توانمندي رژيم صهيونيستي روايت‌پردازي دروغ است و مهم‌ترين آن روايت‌پردازي‌ها يك روايت دو ستوني همراه با يك پل است؛ روايت مظلوميت و روايت شكست‌ناپذيري و پل آن هم «ديگر هرگز» است. يعني مي‌گويند ما قرباني بوده‌ايم و هستيم ولي اجازه نخواهيم داد اين موضوع تكرار شود. امروز حضور ده‌ها و صدها هزار نفر در خيابان‌هاي جهان نشان‌دهنده‌ شكست روايت مظلوميت رژيم صهيونيستي است و لذا مراقب باشيم گرفتار زندان روايت‌سازي اسراييلي‌ها نشويم.


وي با تاكيد بر اينكه بايد بپذيريم كه مردم ولي‌نعمت ما هستند، افزود: اگر مقاومتي هست، از مردم‌ است و اگر دفاع مقدسي بود، از مردم بود؛ اگر مقاومت در برابر تحريم خارجي است، از مردم است. چه كسي دارد در برابر تحريم خارجي مقاومت مي‌كند؟ اصلا هدف تحريم چيست؟ هدف تحريم جدا كردن مردم‌ از حاكميت است. وقتي 73 درصد از همين مردم در انتخابات سال 92 شركت كردند، به غربي‌ها نشان داديم تحريم نمي‌تواند مردم را از حاكميت جدا كند. ممكن است چيزهاي ديگري مردم را از حاكميت جدا كند، من‌جمله فراموش كردن اين واقعيت كه مبناي اقتدار و قدرت ما همين مردم هستند، اما تحريم نتوانسته مردم را از حاكميت دور كند.
ظريف تاكيد كرد: اگر 73 درصد از مردم‌ در انتخابات سال 92 شركت‌ نمي‌كردند، نمي‌توانستيم در برابر شش قدرت جهاني بايستيم و برجام را كه كماكان فكر مي‌كنم يك پيروزي براي ملت ايران بود، چون همان روايت امنيتي‌سازي ايران را نابود كرد. فكر مي‌كنيد چرا اسراييل با برجام مخالف بود؟ مگر برجام اجازه مي‌داد ايران سلاح هسته‌اي بسازد؟! اگر نگران سلاح هسته‌اي ايران بود، بايد برجام را روي سرش مي‌گذاشت و حلوا حلوا مي‌كرد. اسراييل كه مي‌گفت ايران شش ماه ديگر به سلاح هسته‌اي دست پيدا مي‌كند، چرا اين برجام از سلاح هسته‌اي براي او تهديد بزرگ‌تري بود؟ وي تصريح كرد: بر خلاف برخي گفته‌ها، فصل هفت اصل 42 نيست. ماده 42 تاكنون توسط شوراي امنيت استفاده نشده است؛ حتي در جنگ كره. فصل هفت از اصل 39 شروع مي‌شود و به اصل 51 در مورد دفاع مشروع ختم مي‌شود. اصل 42 تنها يكي از اصول دوازده‌گانه فصل هفتم منشور ملل متحد است. تحريم يعني يك اجماع بين‌المللي وجود دارد كه شما خطر صلح و امنيت بين‌المللي هستيد. عنوان فصل هفت «تهديد صلح، نقض صلح و تجاوز» است. اين هم نكته جالبي است كه از ابتداي جنگ تا قطعنامه 598 ما تهديد صلح و امنيت بين‌المللي نبوديم؛ چون عراق دست برتر را داشت و از زماني كه ايران دست برتر را پيدا كرد، تهديد صلح و امنيت بين‌المللي شد. ظريف اظهار داشت: خوش‌بيني و بدبيني بيش از حد يا چيزي كه من اسم آن را دلواپسي و دلشيفتگي گذاشته‌ام، هردو براي‌ كشور خطرناك است؛ ما بايد واقع‌بين باشيم و واقعيات را ببينيم. وزير پيشين امور خارجه با تاكيد بر اينكه براي مذاكره، دفاع و مقابله با تحريم، «مردم» لازم است، گفت: بايد هدف سياست خارجي هم همين مردم باشند. بهبود وضعيت، بالا رفتن اعتبار، آبرومندي، سربلندي، افتخار و عزت مردم بايد از همين سياست خارجي سرچشمه بگيرد. نبايد اين مردم را سرشكسته كنيم و نبايد كاري كنيم كه مردم‌ احساس كنند عزت‌ آنها از بين رفته‌ است. وي تاكيد كرد: اگر شما حتي بخواهيد عوامل امنيت ملي را به شمار در بياوريد، بايد رضايتمندي مردم را در كنار تماميت ارضي به عنوان يكي از اصلي‌ترين نكات امنيت ملي بدانيد؛ چون بدون آن تماميت ارضي هم قابل حفظ نيست و بدون آن استقلال كشور هم قابل حفاظت و حراست نيست.
 
محمود صادقي: حق مشاركت مردم در امور جامعه به رسميت شناخته شود
ديگر سخنران نوزدهمين مجمع عمومي و پنجمين كنگره سه سالانه‌ انجمن اسلامي مدرسين دانشگاه‌ها محمود صادقي بود كه با اشاره به شرايط كشور گفت: روند تحولات سياسي، اجتماعي و اقتصادي كشور در سال‌هاي اخير نگراني‌ها و چالش‌هاي عميق و گسترده‌اي را فراروي آحاد ملت و به ويژه نخبگان و دانشگاهيان قرار داده است؛ چالش‌هايي كه ماهيتي انباشتي، در هم تنيده و گسترده در سطوح مختلف جامعه دارند و هم‌افزايي آنها همه شاخص‌هاي امنيت، ثبات، توسعه، رفاه و سلامت جامعه را دچار بحران كرده است.
دبيركل انجمن اسلامي مدرسين دانشگاه‌ها يادآور شد: در سال‌هاي اخير نظام دانشگاهي و دستگاه تعليم و تربيت ما به معناي عام‌تر آن نيز، در قالب كاركردهاي متعارف و بايسته خود دچار ضعف يا كج‌كاركردي شده است. گزينش‌هاي حامي‌پرورانه و ميل به يكدست‌سازي در فرآيند پذيرش استاد و دانشجو، دانشگاه را از عرصه رقابت استعدادها دور ساخته و مي‌رود كه آن را به عرصه‌اي براي توزيع رانت به حاميان همسو نزديك كند و عناصر ناهمسو با اين روند را با انواع محدوديت‌ها روبرو سازد. وي تاكيد كرد: از سوي ديگر تمايل به حاكم كردن نگرش ايدئولوژيك در متون درسي، به رسميت نشناختن تكثر فرهنگي و اصرار بر القاي عامرانه سبك زندگي خاص در محيط‌هاي آموزشي و دانشگاهي، حمايت از شبه‌علم و حاميان آن و عدم اجراي درست و كامل اصول قانون اساسي در زمينه حقوق قومي و مذهبي در مجموعه دستگاه تعليم و تربيت و فراتر از آن در كليت نظام حكمراني روند دوقطبي‌سازي و تشديد شكاف‌هاي اجتماعي و واگرايي در عرصه ملي را دامن زده است.
صادقي اظهار داشت: عامل اصلي وضع موجود بيش از هرچيز ضعف و ناكارآمدي در شيوه حكمراني و اختلال در گفتمان حاكم بر ذهنيت آن بخش از مناسبات حقيقي قدرت است كه به اتكاي اداره امور كشور بر رضايت و آراي عمومي كه طبق قانون اساسي بايد مبنا و مدار اداره امور باشد، باور ندارد و با وجود تمركز روزافزون قدرت، خود را در قبال شرايط موجود پاسخگو نمي‌داند.
وي تاكيد كرد: راه معقول و تجربه شده حكمراني از طريق به رسميت شناختن حق مشاركت عامه مردم در اداره امور جامعه مي‌گذرد. در شرايطي كه اصلاحات به روش مرسوم گذشته به صخره ستبر خورده‌، راه برون‌رفت از وضعيت موجود، از مسير رشد آگاهي‎هاي عمومي، تقويت فرهنگ مدني و همبستگي اجتماعي و تعاون و همكاري، بسط اعتماد عموم مردم به يكديگر، به رسميت شناختن تكثر موجود در لايه‌هاي مختلف جامعه، تمرين دموكراسي و ترويج گفت‌وگوهاي ملي، تلاش براي دستيابي به قدرمشترك‌هاي مورد تفاهم بين گرايش‌هاي مختلف سياسي و اجتماعي، تقويت تشكل‌هاي مدني و صنفي و تشكيل جبهه‌ها و ائتلاف‌هاي فراگير مي‌گذرد.
 
آذر منصوري:
آذر منصوري نيز در نوزدهمين مجمع عمومي و پنجمين كنگره سه سالانه‌ انجمن اسلامي مدرسين دانشگاه‌ها، گفت: ما بيش از پيش به كار حزبي و تقويت كار حزبي و تشكيلاتي نياز داريم، بيش از پيش به انسجام جمعي در مجموعه تشكيلات اصلاح‌طلبان نياز داريم و اميدواريم مجموعه گفت‌وگوهايي كه در جريان هست، حداقل در سال جاري باعث شود كه اصلاح‌طلبان بتوانند در سطح راهبرد و عمل به يك نقطه مشترك و صداي واحد برسند؛ صدايي كه به اعتقاد من چنانچه به صورت منسجم و يكپارچه از جبهه اصلاحات بيرون بيايد، مي‌تواند تاثيرگذاري خودش را هم در سطح اصلاح شيوه حكمراني در كشور و هم همراه كردن جامعه‎اي كه به قول آقاي خاتمي هم از حاكميت و هم از اصلاح‌طلبان عبور كرده، داشته باشد. منصوري در خصوص «بايسته‌هاي اصلاح‌طلبي در ايران امروز»، گفت: بعد از انتخابات سال 88 و مسيري كه در انتخابات 92، 94 و 96 طي كرديم و با مقدورها و ممكن‌هايي كه پيش روي ما قرار داشت، نوع سياست‌ورزي مرسوم را ادامه داديم، در انتخابات سال 96 با توجه به 24 ميليون راي آقاي روحاني كه من فكر مي‌كنم اگر حوزه‌هاي اخذ راي بسته نشده بود آقاي روحاني مي‌توانست 28 ميليون راي هم بياورد، به نقطه‌اي رسيديم كه تصور قالب ما اين بود كه جمعيتي كه به فراخوان ما و «تكرار مي‌كنم» آقاي خاتمي پاسخ داد و همچنان صندوق راي را به عنوان گزينه مقدور و مطلوب خودش براي تغيير و اصلاح وضع موجود انتخاب كرد، با عقب‌نشيني آقاي روحاني كه هنوز نشنيده‌ام چرا با اين ميزان راي كه در حد رفراندوم بود اينچنين عقب‌نشيني كردند، با يك ريزش جدي سرمايه اجتماعي جريان اصلاحات مواجه شديم.
رييس جبهه اصلاحات ادامه داد: به هر حال آن انتخابات و آن مشاركت اوج اميد اجتماعي شهرونداني بود كه با پيوند برقرار كردن بين راي و مطالبات خودشان با صندوق راي، اين مسير را براي رسيدن به زندگي بهتر و آينده بهتر براي كشور، مردم و زندگي روزمره خودشان انتخاب كرده بودند. مسيري كه بعد از سال 97 طي شد در نهاد انتخابات كه اصلي‌ترين نماد جمهوريت در كشور هست، امروز ما را به نقطه‌اي رسانده كه سال گذشته هم به هر حال نقطه عطفي در تحولات ايران بود؛ مرگ دختر معصوم و مظلوم ايران مهسا اميني و جنبش اعتراضي كه پس از آن شكل گرفت، ما را به نقطه‌اي رسانده كه ديگر آن سياست‌ورزي مرسوم دوم خردادي، به تعبير آقاي خاتمي اگر نگوييم ممتنع شده است، با صخره ستبر بن‌بست مواجه شده است.
منصوري يادآور شد: دو جريان از داخل و خارج مدام در تلاش هستند كه بگويند اصلاحات به نقطه پايان خودش رسيده؛ يك جريان با حذف اصلاحات و اصلاح‌طلبي از ساختار قدرت و يك جريان هم با بالا بردن مطالبات و شدت بخشيدن و خشونت بخشيدن به اعتراضات در بيرون از مرزهاي ايران موج‌سواري‌هاي خودش را دارد و تلاش مي‌كند كه بگويد اين ساختار اصلاح‌پذير نيست و اصلاح‌طلبان به سوپاپ اطمينان نظام جمهوري اسلامي تبديل شده‌اند. ما در اين ميانه قرار داريم و اتفاقا فكر مي‌كنيم فقدان نهاد واسط و ميانجي در شرايط ايران امروز، كشور را به اين نقطه رسانده و بايد بتوانيم به اين نقش ميانجي خودمان قوت ببخشيم. (مخاطبان مي‌توانند مشروح كامل اظهارات شركت‌كنندگان در اين نشست را در اعتماد آنلاين مطالعه كنند)
 
نتايج انتخابات مجمع عمومي انجمن مدرسين
پس از مراسم افتتاحيه، مجمع عمومي انجمن مدرسين با حضور اكثريت اعضا برگزار شد و پس از ارايه گزارش دبيركل، دفاتر انجمن و بازرسان، انتخابات شوراي مركزي و بازرسين انجمن اسلامي مدرسين دانشگاه‌ها براي دوره جديد برگزار شد.
نتايج انتخابات به ترتيب آرا: اعضاي اصلي شوراي مركزي: «محمود صادقي، علي محمد حاضري، داود سليماني، علي‌اصغر خداياري، حسين وفاپور، محسن صنيعي، كبري روشنفكر، حسين آقايي جنت مكان، فتح‌الله امي، سيد ابوالفضل حسيني، حسن باقري نيا، حسن دادخواه، حسن جعفرياني، محسن بهشتي سرشت، مراد كاوياني راد، فرهاد درويشي، منصور افشار محمديان، محمدمهدي مرادي خلج، عباس پهلواني، عزيزالله مجاهد، وحيد سينايي.»اعضاي علي‌البدل شوراي مركزي: «محمدحسين وديعي، مختار جلالي، شاهرخ محمد بيگي، عزيز‌الله تاجيك اسماعيلي، بشير معتمدي، غلامحسين قره‌خاني، علي ملك‌پور.» بازرسين: «مريم احمدي گيوي، علي حاجي كتابي، فرامرز ميرزايي، نورمحمد نوروزي.»