زور ازدواج به وام نمی رسد!

مسعود حمیدی/ دو ماه از پایان مهلت رئیس‌جمهور برای صفر شدن صف وام ازدواج گذشت اما بررسی‌ها و داده‌های میدانی نشان می‌دهد حداقل در استان خراسان رضوی حدود نیمی از متقاضیان هنوز موفق به دریافت وام نشده‌اند که نیمی هنوز در فهرست بانک  مرکزی‌اند و نیمی در حال چانه‌زنی با بانک‌ها برای دریافت وام. «صف وام ازدواج تا پایان تابستان باید صفر شود»؛ این مهم‌ترین دستور رئیس‌جمهور به بانک مرکزی در تیرماه امسال بود. مشکلات مالی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جوانان برای ازدواج و تشکیل خانواده است که به اعتقاد بسیاری از خانواده‌ها دریافت وام ازدواج می‌تواند برخی از این مشکلات را برطرف کند و بر اساس سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب دولت‌ها موظف هستند با پرداخت تسهیلات و حمایت‌های مالی و معنوی شرایط ازدواج را برای جوانان در راستای دکترین جوانی جمعیت مهیا کنند و این امر همواره مورد تأکید دولت‌ها بوده اما به‌رغم همه دستورالعمل‌ها و حمایت‌های دولت‌ها بازهم زوج ها برای دریافت وام با موانع ریزودرشت بانکی مواجه هستند تا شاهد صف‌های طولانی زوج ها در استان‌های مختلف برای دریافت وام ازدواج باشیم.  برخی از جوانان  برای دریافت وام ازدواج مدت طولانی در نوبت قرار می‌گیرند که یکی از دلایل عمده این امر، نداشتن ضامن توسط زوج‌های جوان است و از سوی دیگر برخی بانک ها نیز برای پرداخت وام ازدواج به دلیل نداشتن منابع مالی و تخصیص نیافتن اعتبار موردنیاز با مشکل مواجه‌اند.  افزایش انتقادات و شکایت‌های مردمی از نحوه برخورد بانک‌ها با متقاضیان تسهیلات ازدواج، موجب شد تا اواسط تیرماه۱۴۰۲، رئیس دفتر رئیس‌جمهور در نامه‌ای به رئیس‌کل بانک مرکزی، دستورهای پنج‌گانه رئیس‌جمهور درباره پرداخت وام ازدواج به متقاضیان را ابلاغ کند که از آن جمله می‌توان به صفر شدن صف وام ازدواج تا پایان تابستان امسال اشاره کرد. دستورهای پنج گانه به شرح زیر است؛ «1-همه اختلالات ایجادشده برای پرداخت وام‌های ازدواج مرتفع شود. ۲- مصوبات شورای عالی جوانان در خصوص زمان معرفی متقاضیان به شعب رعایت شود و بانک‌ها موظف‌اند ظرف 15روز ثبت را به شعب ارجاع دهند. ۳- شعب بانک‌ها فراتر از دستورالعمل‌ها در اخذ تضمین‌ها سخت‌گیری نکنند. ۴- صف متقاضیان وام قرض‌الحسنه ازدواج تا پایان تابستان سال جاری باید به صفر برسد. ۵- بانک مرکزی موظف به پیگیری مدیران متخلف در این زمینه است.»   دستوری که روی زمین ماند  اما امروز که 4 ماه از دستور رئیس‌جمهور و 2 ماه هم از اتمام مهلت تعیین‌شده برای صفر شدن صف وام ازدواج می‌گذرد، شواهد حاکی از آن است که بانک‌ها به خصوص بانک مرکزی به هر دلیلی دستور رئیس‌جمهور را روی زمین گذاشتند.  سعید، جوان 24 ساله مشهدی که 3 ماه پیش درخواست وام ازدواج داده در گفت و گو با خبرنگار ما می‌گوید: بعد از 3 ماه هنوز به بانک معرفی نشدم درحالی‌که هرروز هزینه‌ها و قیمت لوازم‌خانگی در حال افزایش است. این جوان می‌افزاید: درست است که مبلغ وام ازدواج را افزایش دادند اما شرایط پرداخت وام خیلی سخت‌تر شده است و معلوم نیست بعدازاین که مرحله اول ما را به بانک معرفی کردند، شعب اصلاً گوششان بدهکار دستور دولت است یا نه.... رحمان دیگر جوان مشهدی که 35 ساله شده می‌گوید: یک ماه پیش به یکی از بانک‌های خصوصی معرفی شدم تا وام ازدواج بگیرم، وقتی به شعبه مراجعه کردم متصدی گفت دو ضامن کارمند باید معرفی کنید. بعد از کلی دوندگی قبول کردند که یک ضامن داشته باشم اما حالا به اعتبارسنجی ضامن گیر داده‌اند. با این رویه ما باید بی‌خیال وام ازدواج شویم.   حواله متقاضیان به بانک دولتی به یکی از شعب بانک‌های دولتی در مشهد می‌رویم تا دلیل پرداخت نشدن وام ازدواج را بپرسیم. مدیر شعبه می‌گوید: مشکلی در پرداخت وام نداریم فقط باید ضامن معتبر داشته باشند. متأسفانه برخی انتظار دارند بدون ضامن و بدون هیچ پشتوانه‌ای وام دریافت کنند درحالی‌که این منابع متعلق به سپرده‌گذاران است و ما باید بازگشت آن‌ها را تضمین کنیم. البته دولت اصرار دارد شعب سخت‌گیری نکنند و ما هم که بانک دولتی هستیم، ناچاریم تبعیت کنیم. یکی از مدیران شعب بانک ملی مشهد مدعی است که این بانک بیشتر از ظرفیت و سهمیه تعیین‌شده در حال پرداخت وام ازدواج است. این مدیر می‌گوید: دولت به بانک مرکزی فشار می‌آورد که باید وام ازدواج داده شود و مهلت تعیین می‌کند اما بانک مرکزی نمی‌تواند به بانک‌های خصوصی فشار بیاورد به همین دلیل متقاضیان را به شعب بانک ملی معرفی می‌کند و طبق آماری که ما داریم بانک ملی حداقل در خراسان رضوی بیش از 120 درصد سهمیه تعیین‌شده، وام ازدواج پرداخت کرده است.   بیش از 14 هزار نفر در صف معرفی به بانک برای این که به‌صورت مستند بتوانیم درباره وضعیت و کارشکنی بانک‌ها در اجرای دستور رئیس‌جمهور صحبت کنیم؛ به داده‌های رسمی مراجعه می‌کنیم. بر اساس داده‌هایی که کمیسیون هماهنگی بانک‌های استان خراسان رضوی در اختیار ما قرار داده است در پایان مهرماه امسال از مجموع متقاضیان هنوز 13هزار و 883 نفر در صف انتظار هستند که بانک مرکزی آن‌ها را به شعب بانکی استان معرفی کند. یعنی به رغم این که رئیس‌جمهور دستور داده بود این صف در انتهای شهریور صفر شود اما بعد از گذشت دو ماه از اتمام مهلت تعیین‌شده بانک مرکزی هنوز 14 هزار زوج را حداقل در استان خراسان رضوی به شعب معرفی نکرده است که عمده دلیل آن، نبود منابع مالی است. درواقع زمانی که ظرفیت بانک بر اساس منابع قرض‌الحسنه به اتمام می‌رسد زوج‌ها در صف انتظار می‌مانند تا ظرفیت خالی معرفی شود. این در حالی است که در پایان مهرماه سال گذشته این صف کمتر از 11 هزار نفر بوده و در 7 ماه امسال به‌رغم دستور رئیس‌جمهور صف طولانی‌تر هم شده است.   بیش از 16 هزار متقاضی در هفت‌خان شعب اما حتی اگر صف انتظار هم صفر شود تازه زوج‌ها باید انتظارات شعب را تأمین کنند تا بتوانند از غول مرحله دریافت وام ازدواج گذر کنند. اکثر زوج ها از سخت‌گیری‌های بانک‌ها گله‌مند هستند و داده‌های کمیسیون هماهنگی بانک‌های استان نیز این ادعا را تایید می‌کند. بر اساس این داده‌ها  از مجموع متقاضیان معرفی‌شده به شبکه بانکی استان در پایان مهرماه؛ هنوز بیش از 16 هزار متقاضی موفق به دریافت وام نشده‌اند و سخت‌گیری‌های شعب بانکی که پیشتر به آن‌ها اشاره شد مؤید این موضوع است که زوج ها حتی اگر از صف بانک مرکزی خارج شوند تازه باید کفش آهنین به پا کنند تا بتوانند وام را از بانک‌ها بگیرند.   کاهش 7 هزارنفری دریافت‌کنندگان وام اما با تمام این اوصاف در پایان مهرماه امسال 35هزار متقاضی وام ازدواج موفق شدند که از خان بانک‌ها بگذرند و بالغ‌بر 7561 میلیارد تومان وام ازدواج دریافت کنند بااین‌حال تعداد جوانانی که در هفت‌ماه سال گذشته موفق به دریافت وام ازدواج شده‌اند بیش از 7 ماه سال جاری بوده است. یعنی در 7 ماه سال گذشته بیش از 42 هزار نفر وام ازدواج  از شعب بانک‌های استان دریافت و امسال 7 هزار نفر کاهش پیداکرده‌اند.   وضعیت بدتر از پارسال در پایان باید اذعان کرد تعداد کل متقاضیان وام ازدواج در پایان مهر امسال معادل 65 هزار و435 نفر بوده که حدود نیمی از آن‌ها یا در صف معرفی به شعب یا در هفت‌خان شعب برای دریافت وام هستند. درحالی‌که در 7 ماه سال گذشته تعداد کل متقاضیان ثبت‌نام کننده بیش از 72 هزار نفر بوده‌اند که حدود 60 درصد آن‌ها موفق به اخذ وام شده‌اند. بااین‌حال تعداد کل ثبت‌نام کنندگان وام ازدواج در 7 ماه امسال در مقایسه با هفت‌ماه سال گذشته حدود 11 درصد کاهش پیداکرده‌است. این کاهش می‌تواند به معنی کاهش متقاضیان یا ازدواج‌های امسال باشد ولی صف معرفی نشده ها از سال گذشته طولانی‌تر شده است. این را هم باید اضافه کنیم که این آمار مربوط به همه بانک‌های استان نیست و طبق اعلام کمیسیون هماهنگی بانک‌های استان 8 بانک خصوصی اطلاعات خود را در اختیار کمیسیون هماهنگی بانک‌ها قرار نمی‌دهند و این بدین معنی است که تعداد متقاضیانی که موفق به دریافت وام از بانک‌ها نشده‌اند بیشتر از اعداد اعلامی است زیرا بانک‌های خصوصی سخت‌گیری‌های به‌مراتب شدیدتری برای پرداخت تسهیلات کم‌بهره دارند و تعهد کمتری نسبت به پرداخت تسهیلات تکلیفی دولت از خود نشان داده‌اند.  شایان‌ذکر است؛ بر اساس بررسی‌های انجام‌شده میزان وام ازدواج برای مردان زیر ۲۵ سال و زنان زیر ۲۳ سال، هر فرد ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال است و برای افراد در سنین بیش از این نیز برای هر یک از زوج ها یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون ریال در نظر گرفته‌شده که با کارمزد 4درصد پرداخت می‌شود.