روزنامه خراسان

بیم و امید رشد 35 درصدی ترانزیت از ایران

محمد حقگو- خبرهای خوبی از توسعه حوزه ترانزیت کشور به گوش می رسد از جمله این که رئیس کل گمرک از رشد 35 درصدی ترانزیت ایران در 11 ماهه امسال و رسیدن آن به بیش از 16 میلیون تن خبر داده است. با این حال، گزارش مرکز پژوهش های مجلس در سال گذشته نشان می دهد که نباید به سادگی به افزایش کمیت ترانزیت کشور دلخوش بود. چرا که موجب محروم ماندن ایران از جهش در این حوزه می شود. طبق این گزارش، نیاز به قرارگرفتن تمام اقدامات حول ترانزیت کشور ذیل یک برنامه بلندمدت و راهبردی وجود دارد. به گزارش ایرنا، محمد رضوانی‎فر رئیس کل گمرک با بیان آمارهای جدید ترانزیت خارجی از مسیر ایران گفت: ترانزیت خارجی از مسیر ایران در ۱۱ماهه امسال با ۳۵ درصد افزایش در مقایسه با پارسال به رقم ۱۶ میلیون و ۱۲۲ هزار تن رسید. وی با اشاره به این‎که مرز پرویزخان دروازه ترانزیتی نوظهور در ایران بوده است، گفت: در ۱۱ ماهه امسال ترانزیت خارجی از مبدأ گمرک پرویزخان با ۳۶۳ درصد رشد به سه میلیون و ۴۹۲ هزار تن رسیده که به‌عنوان دروازه ترانزیتی نوظهور در ایران در رتبه دوم گمرکات عمده مبدأ ترانزیت خارجی پس از گمرک منطقه ویژه شهید رجایی قرار گرفته است. به گفته رضوانی‌فر، گمرک باشماق با یک میلیون و ۷۲۰ هزار تن، بازرگان با یک میلیون و ۱۰۹ هزار تن، سرخس با ۶۵۹ هزار تن، بیله سوار با ۶۳۲ هزار تن، جلفا با ۵۰۵ هزار تن، آستارا با ۵۰۲ هزار تن، بندر لنگه با ۴۵۷ هزار تن و منطقه ویژه اقتصادی بندر آستارا با ۴۰۷ هزار تن در رتبه سوم تا دهم گمرکات عمده مبدأ ترانزیت خارجی قرار گرفتند. معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی اظهار کرد: ۱۴ میلیون و ۲۳۶ هزار تن ترانزیت خارجی از مسیر ایران با سهمی معادل ۸۸.۳۱ درصد از کل ترانزیت خارجی از مبدأ ۱۰ گمرک فوق بوده است.   جهش یا بهبود ترانزیت؟ مسئله این است درخور ذکر است اگر چه تلاش های فعلی برای ارتقای ترانزیت کشور مثبت و شایسته قدردانی است، اما باید گفت در صورتی که این تلاش ها در قالب یک برنامه ریزی راهبردی قرار نگیرند، همچنان نخواهند توانست بخش اعظم استعدادهای ترانزیتی ایران را فعال کنند. گزارش شماره 25018145 مرکز پژوهش های مجلس که در اوایل سال گذشته منتشر شده، نشان می دهد تلاش های انجام شده حداقل تا آن تاریخ از نوع کوتاه مدت و عملیاتی و در جهت بهره برداری از زیرساخت های موجود بوده اند که در خوش‎بینانه‎ترین حالت می توانند عملکرد ترانزیتی در حدود 20 یا نهایتاً 30 میلیون تن در سال را محقق کنند. این گزارش می افزاید با این حال برای دستیابی به استعدادهای ترانزیتی برآوردشده کشور یعنی 80 میلیون تن در سال و بالاتر نیاز به یک برنامه میان و بلندمدت قابل اتکا برای سرمایه گذاری های کلان زیرساختی است.   ضربه 2 نگرش غلط به ترانزیت کشور بررسی سیاست سال های گذشته کشور در حوزه ترانزیت نشان می دهد که دو نگرش غلط سهم عمده ای در بروز چالش در مسیر برنامه ریزی برای ترانزیت کشور داشته اند: 1-غلبه نگاه تک بخشی (صرفاً حمل و نقلی) به مسئله ترانزیت که ماهیتاً مسئله ای ملی و فرابخشی است. این امر موجب شده برنامه ریزی راهبردی برای ترانزیت به وزارت راه محدود شود و سایر دستگاه ها (که اتفاقاً نقش پررنگ تری در تحقق پیشرفت های ترانزیتی دارند) در برنامه ریزی برای ترانزیت کشور نقش شایسته خود را ایفا نکنند. 2- خوش بینی بیش از اندازه به موقعیت ترانزیتی ایران که موجب جدی گرفته نشدن ضرورت برنامه ریزی راهبردی برای رقابت ترانزیتی با سایر کشورها شده است. در ادامه به این دو موضوع بیشتر خواهیم پرداخت.    نقش پررنگ روابط سیاسی و اقتصادی در روابط ترانزیتی کشورها باید توجه داشت بهره برداری از استعدادهای ترانزیتی ایران زمانی به کمال خواهد رسید که روابط اقتصادی ایران با کشورهای هدف، علاوه بر موضوع ترانزیت، در سایر زمینه های سیاسی و اقتصادی (مانند دیپلماسی آب، انرژی، علم و فناوری و...) نیز توسعه یافته باشد و ترانزیت نه به عنوان یک کالای مستقل، بلکه به عنوان یک کالای محوری در بسته دیپلماسی اقتصادی ایران بر سر میز مذاکرات و همکاری های اقتصادی با سایر کشورها قرار گیرد. به موازات این موضوع، انتخاب اولویت های سرمایه گذاری در توسعه کریدورهای ترانزیتی را نیز نمی توان صرفاً با ارزیابی مزیت های حمل و نقلی انجام داد. بلکه لازم است سایر برنامه های کلان سیاسی و اقتصاد ایران و دیگر کشورها را نیز در قالب سناریوهایی در ارزیابی ها وارد کرد. از جمله این سناریوهای اقتصادی که می توانند موجب ارتقای موقعیت جغرافیایی ایران به موقعیت ژئوپلیتیک شوند، اما در برنامه های ترانزیتی کشور در سال های اخیر مغفول بوده اند، سناریوهای امکان مشارکت ایران در زنجیره ارزش جهانی از طریق واردات کالاهای نیم ساخته و نیمه تمام و سپس تکمیل فرایند ساخت کالا در ایران با استفاده از انرژی و نیروی انسانی در کشور و در نهایت صادرات محصول نهایی به مقصد آن در خارج از کشور هستند.    فقط ایران مزیت ترانزیتی ندارد مرکز پژوهش ها تصریح کرده است: اگرچه توجه مسئولان کشور به موضوع ترانزیت فی‎نفسه مثبت است، اما رصد سمت و سوی اظهارات و تلاش های مسئولان در سال های گذشته با تکیه بر موقعیت ویژه جغرافیایی ایران و القابی مانند شاهراه و چهارراه ترانزیتی منطقه می تواند این تلقی را در بین مسئولان ایجاد کند که در صورت سرمایه گذاری مالی و مدیریتی روی زیرساخت های موجود در هر یک از مسیرهای ترانزیتی، آن مسیر حتماً مزیت رقابتی خواهد داشت. در صورتی که: 1-باید توجه داشت هر یک از کشورهای همسایه ایران (مانند ترکیه، عراق، آذربایجان، ارمنستان، پاکستان، کشورهای جنوب خلیج‎فارس و حتی افغانستان) به نوعی موقعیت های سرزمینی ارزشمندی دارند و از ابزارها و اهرم های مختلفی برای بهره برداری هر چه بیشتر از این موقعیت ها و تهدید فرصت های دیگر رقبا از جمله ایران استفاده خواهند کرد. 2-مناسبات بین المللی کلان می تواند موجب شود که اراده سیاسی کشورها بر استفاده از مسیرهای دیگر ترانزیتی متمرکز شود.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
آخرین گمانه ها از  کابینه چهاردهم (خراسان) افتضاح پاریس در حد المپیک! (جوان) مقصد خراسان است نه میدان خراسان! (نکته) (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
علامه ای در تراز فرهنگ و ادب ایران چرخش فرمان بانک مرکزی به سمت استقلال جوابیه بانک مرکزی به گزارش خراسان درباره سود سپرده 30 درصدی روی سرخ حنا در کارگاه‌های سبز مازاری  مهم تر از ترانزیت برنز کمترین پاداش برای تیم دوست داشتنی صف آرایی لیست ها معجزه تکیه بر جمهور مردم و اسلام شکست هیلی در زادگاهش و 2 سالگی جنگ روسیه و اوکراین «خرس‌ طلایی» در آغوش فیلم مستند بیم و امید رشد 35 درصدی ترانزیت از ایران عملیات دلهره آور در سناریوی گروگانگیری! دورهمی مرگبار با قارچ‌های سحرآمیز