احتمال مجوز دوباره به روس‌ها براي پرواز

شرق: همكاري‌هاي ايران و روسيه براي مبارزه با تروريسم در سوريه كه در ماه‌های اخير با جديت و به صورت‌هاي مختلف ادامه يافته است، در آستانه ورود به فاز تازه‌اي است. ممكن است هواپيماهاي روسي يك بار ديگر مجاز به عبور از آسمان ايران به سوي سوريه شوند. اين را دريابان علي شمخاني نماينده مقام معظم رهبري و دبير شوراي عالي امنيت ملي مي‌گويد. 
جنگنده‌هاي روسيه اواخر مرداد ماه از پايگاه هوايي نوژه همدان به سوي مواضع داعش در سوريه حمله‌ور شدند و اين سطح بي‌سابقه در همكاري‌هاي ايران و روسيه در داخل كشور سروصداي زيادي به پا كرد. يكي از دلايل اين رخداد، اين بود كه مردم و رسانه‌ها وقتي از ماجرا باخبر شدند كه رسانه‌هاي روسي تصميم‌ گرفتند درباره آن اطلاع‌رساني كنند. سردار حسين دهقان وزير دفاع كشورمان علني‌شدن ماجرا را «بي‌معرفتي» روس‌ها دانست. اما اين بار داستان فرق دارد. مسئله استقرار در پايگاه‌هاي نظامي ايران نيست و تنها حرف از عبور از آسمان ايران مطرح شده است. به اضافه اينكه اين بار خبر را از سوي مقامات ايراني و در زماني كه هنوز در حد يك احتمال است، شنيده‌ايم. دبير شوراي عالي امنيت ملي كشورمان با اشاره به اينكه «روابط و همکاری جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه در زمینه مبارزه با تروریسم کاملا راهبردی است»، گفت: «همکاری مشترک ایران و روسیه برای مبارزه با تروریسم در سوریه ابعاد جامع و گسترده‌ای دارد و در صورت لزوم با اعلام نیاز مسئولان دفاعی کشور امکان صدور مجوز برای عبور هواپیماهای روسی از فضای ایران برای پشتیبانی از عملیات زمینی در سوریه وجود دارد».
او با تأكيد بر اينكه «عبور هواپیماهای روسیه از آسمان ایران منوط به طی مقدمات و تصمیمات مشترکی است که به نیازمندی‌های میدانی در مبارزه با تروریسم مرتبط است»، افزود: «صدور مجوز عبور، فرايند پیچیده‌ای دارد که مستلزم بررسی‌های کارشناسی در ابعاد مختلف، نیازسنجی دقیق و تعیین زمان‌بندی از پیش مشخص‌شده است». به نظر مي‌رسد همكاري‌هايي كه به گفته بهرام قاسمي «عجالتا» پايان يافته بود، دوباره از سر گرفته مي‌شود. با فرض صدور مجوز از سوي ايران، اين فصل از همكاري‌هاي ايران و روسيه زماني آغاز مي‌شود كه دو كشور توانسته‌اند در ماه‌هاي اخير با تشكيل ائتلافي سه‌جانبه متشكل از ايران، روسيه و تركيه، مذاكرات سياسي براي حل‌وفصل بحران سوريه را وارد مرحله جديد كنند. آنها در مسكو اولين نشست سه‌جانبه خود را برگزار كردند و درباره آتش‌بس به توافق رسيدند. سپس در آستانه، پايتخت قزاقستان، گرد هم جمع شده و بستر گفت‌وگوهاي سوري- سوري ميان نمايندگان دولت سوريه و معارضان را فراهم کردند. هفته پيش نيز دور دوم نشست آستانه در سطح كارشناسان براي چكش‌كاري‌هاي بيشتر در مورد سازوكار آتش‌بس برگزار شد. همكاري‌هاي سياسي ايران و روسيه درباره سوريه در حالي است كه سازمان ملل نيز به سلسله‌مذاكرات مربوط به اين حوزه ادامه مي‌دهد و قرار است اواخر فوريه در ژنو نشست ديگري در اين زمينه برگزار شود. در اين شرايط ايران و روسيه با توجه به همكاري‌هاي راهبردي خود براي مبارزه با تروريسم در سوريه، استفاده عمليات هوايي مشترك را محتمل مي‌دانند. اين احتمالي است كه در ماه‌هاي اخير همواره وجود داشته و مقامات ايراني هيچ‌وقت آن را رد نكرده‌اند. در نيمه آذر ماه و بعد از ملاقات الكساندر لاورنتيف نماينده پوتين با علي‌اكبر ولايتي مشاور مقام معظم رهبري در امور بين‌الملل (در تهران)، بهرام قاسمي سخنگوي وزارت امور خارجه در نشست خبري خود ضمن اشاره به اينكه او حامل پيغام مهمي درباره سوريه بوده است، از همكاري‌هاي راهبردي دو كشور سخن گفت و در پاسخ به «شرق» پيرامون احتمال پرواز جنگنده‌هاي روسي از خاك ايران، گفت: «اكنون چنين بحثي مطرح نيست اما با توجه به همكاري‌هاي راهبردي در صورت نياز بررسي خواهد شد». با توجه به اينكه اكنون شمخاني از احتمال صدور مجوز براي عبور هواپيماهاي روسي از آسمان ايران خبر داده مي‌توان نتيجه گرفت كه دو كشور در شرايط كنوني این ضرورت را احساس كرده‌اند. احساس ضرورت براي ازسرگيري اين شكل از همكاري‌ها در شرايطي است كه بار قبل برخي از نمايندگان مجلس،‌ استقرار جنگنده‌هاي روس در پايگاه هوايي نوژه را مغاير با اصل 141 قانون اساسي دانسته بودند. علي لاريجاني رئيس مجلس شوراي اسلامي با اين استدلال كه ايران به هيچ كشوري پايگاه نظامي نداده است، با نظر آنها موافق نبود و از امكان ازسرگيري همكاري‌ها سخن گفته بود.يادآوري مي‌شود كه مسعود پزشكيان نايب‌رئيس مجلس شوراي اسلامي نيز در همان شهريورماه كه هنوز هياهوي خبري مربوط به جنگنده‌هاي روسي فروننشسته بود، گفت: «مسائل سیاسی و امنیتی این‌چنینی، بیشتر به شورای‌ عالی امنیت ملی و رهبر معظم انقلاب مربوط می‌شود تا مجلس. بدون اجازه رهبری امکان ندارد چنین اقدامی انجام شود». اكنون علي شمخاني دبير شوراي عالي امنيت ملي كه ازسرگيري همكاري‌هاي نظامي را وابسته به تحولات ميداني سوريه دانسته بود، از احتمال صدور مجوز براي عبور هواپيماهاي روسي از آسمان ايران خبر داده است.