روابط ایران و قطر؛ خشم عربستان

افزایش روابط قطر و ایران به‌ویژه پس از بحران قطر و افزایش فشارهای عربستان و متحدانش بر دوحه قابل پیش‌بینی بود، زیرا ایران طی ماه‌های گذشته در پی افزایش فشارها و تهدیدها علیه قطر این کشور را تنها نگذاشت و حمایت‌های لازم را از قطر به‌عمل‌آورد. بر این اساس، روز گذشته دولت قطر طی بیانیه‌ای اعلام کرد که این‌کشور تصمیم گرفته سفیر خود را برای ازسرگیری ماموریت دیپلماتیک به تهران بازگرداند. در مقابل از آنجا که ایران نیز همواره از هرگام سازنده و مثبت همسایگان برای بهبود و ارتقای روابط فی‌مابین استقبال کرده، روشن بود که تصمیم قطر را برای بازگرداندن سفیرش به ایران مثبت و گام روبه‌جلویی می‌خواند. کشورهای حاشیه خلیج‌فارس از جمله عربستان، بحرین و امارات متحده در پی‌حمله تندروها به سفارت عربستان درتهران و مشهد روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کردند، اما عمان، کویت و قطر تنها به فراخواندن سفرای خود از تهران اکتفا کرده و درنهایت سطح روابطشان را به کاردار کاهش دادند. بنابراین موضع عمان، کویت و قطر تاحد بسیاری، حتی قبل از حادثه حمله به سفارت، نسبت به موضع عربستان متفاوت بود. اما اکنون تحریم‌های هوایی و دریایی ریاض و متحدانش علیه دوحه برای قطر بحران‌آفرین شده است. به همین دلیل این کشور به مسیر ترانزیتی ایران نیاز دارد. بنابراین بدیهی است که برای منافع خود و بهره‌بری از مسیر ترانزیت ایران بخواهد روابط خود را با تهران گسترش دهد، زیرا دوحه به‌خوبی می‌داند برای حفظ استقلال و حاکمیت خود و دوام در برابر فشارهای عربستان و متحدانش چاره‌ای جز نزدیک‌شدن به ایران ندارد. قطر به‌طورکلی رابطه با تهران را برای خود فرصتی مغتنم جهت حفظ استقلال حاکمیت دوحه و ایستادگی در برابر فشارهای عربستان و متحدانش می‌داند. اما به هر روی این پرسش به میان می‌آید که آیا افزایش روابط قطر و ایران منجر به بدتر‌شدن اوضاع و روابط میان ریاض و تهران نمی‌شود؟ باید اذعان داشت که ایران طی ماه‌های گذشته همواره نسبت به قطر خویشتندار بوده و بسیار آرام رفتار کرده است. اکنون قطر خواهان افزایش روابط خود با ایران است و نه برعکس. اما در مقابل، افزایش روابط قطر با ایران، اختلافات دوحه با همسایگانش به‌ویژه عربستان را عمیق‌ترخواهد کرد. بدیهی است هر کشوری همواره بیش از هر چیز به‌دنبال منافع خود بوده و سعی دارد در تنگناها و دشواری‌ها با توجه به منافع و مصالح خود راه‌هایی پیدا کند تا شرایط از وضع موجود برای او بدتر نشود، به همین دلیل روابط خود را با کشور هدف به‌صورت متعارف ادامه خواهد داد.
* تحلیلگر مسائل بین‌الملل