گزارش «ابتکار» از زنگ تفریح 30 روزه مجلس تعطیلات بهارستان کم است یا زیاد؟

معصومه معظمی
تعطیلی مجلس موضوعی است که از مدت ها پیش مورد توجه منتقدان قرار گرفته است و پس از هر تعطیلی؛ سیلی از انتقادها را روانه مجلس می کند. موضوعی که به نظر منتقدان تا این حد ضرورتی ندارد و پارلمان ایران را به دلیل استفاده زیاد از تعطیلی از سایر مجالس دنیا متفاوت
می کند. البته محمود صادقی، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی در این باره معتقد است کشور ما از نظر نقش پارلمان با کشورهای دیگر فرق دارد و قابل مقایسه نیست، چرا که نمایندگان ما بنا به کارکرد این مجلس نیاز است به حوزه‌های انتخابیه خود سربزنند و در جریان مشکلات به طور رو در رو قرار بگیرند.
طبق آیین نامه داخلی مجلس؛ نمایندگان پس از هر سه هفته کاری یک هفته تعطیلند و می توانند به حوزه‌های انتخابیه خود سرکشی کنند. همچنین طبق ماده 84 این آیین نامه؛ نمایندگان در هر سال 30 روز تعطیلات تابستانه دارند که بنا به صلاحدید رئیس مجلس و رای گیری از صحن؛ این 30 روز به دو بخش تعطیلات تابستانی دو هفته‌ای اول و دوم تقسیم می‌شود. طبق این گزارش؛ مسعود پزشکیان، نایب رئیس اول مجلس که در نبود علی لاریجانی، ریاست جلسه را بر عهده داشت، در پایان جلسه علنی چهارشنبه 30 تیر در توضیحات تعطیلات دو هفته‌ای مجلس خاطرنشان کرد: «نمایندگان طبق آیین نامه یک ماه تعطیلی دارند ما رای آنها را گرفتیم که این تعطیلات را به دو تعطیلات دو هفته‌ای تقسیم کنیم»


همچنین احمد امیرآبادی عضو دیگر هیات‌رئیسه مجلس
در این باره تصریح کرد: «زمان تعطیلات تابستانی نمایندگان، جلسات علنی و کمیسیون‌های تخصصی مجلس برگزار نمی‌شود.» بنابراین مجلس از 11 تا 28 تیرماه سه هفته جلسه علنی برگزار کرد و از اول تا 11 مردادماه به مدت دو هفته به تعطیلات مرحله اول تابستانی رفت و پس از برگشت از تعطیلات دو هفته‌ای از 15 مرداد تا هشتم شهریورماه به مدت چهار هفته جلسه علنی داشت. همچنین پس از برگزاری مراسم تحلیف ریاست جمهوری و جلسه رای اعتماد به وزرای دولت دوازدهم، از 12 تا 29 شهریور بخش دوم تعطیلات تابستانه خود را آغاز کرد و بنا به گفته پزشکیان، جلسه علنی بعدی مجلس روز ‌یکشنبه دوم مهرماه 1396 تشکیل خواهد شد. بنابراین مجلس شورای اسلامی تا سه‌هفته جلسه علنی ندارد و نمایندگان می‌توانند این سه هفته را به حوزه‌های انتخابیه خود سرکشی کنند. البته ممکن است برخی نمایندگان سه هفته تعطیلی صحن علنی را به سرکشی و رسیدگی به مشکلات منطقه‌ای خود بپردازند، ولی برخی دیگر از نمایندگان هستند که تلقی آنها از تعطیلی تابستانی مجلس، همان تعطیلی تابستانی مدارس است و بخش اعظمی از این زمان را به سفرهای تفریحی داخلی یا خارجی اختصاص می‌دهند. البته در مجالس گذشته این موضوع پررنگ‌تر به چشم می‌آمد و به دلیل همین سفرهای خارجی برخی از نمایندگان تلاش می‌کردند به عضویت کمیسیون امنیت‌ملی و سیاست خارجی مجلس درآیند تا از سفرهای خارجی بیشتری بهره‌مند شوند. در این راستا محمود صادقی، نماینده مردم تهران که ریاست فراکسیون شفاف سازی مجلس دهم را برعهده دارد در گفت‌وگو با «ابتکار» در پاسخ به انتقاداتی که درباره تعطیللات پارلمان در بیرون مجلس وجود دارد، گفت: «فلسفه تعطیلات مجلس با هدف ایجاد فرصت برای سرزدن به حوزه‌های انتخابیه است و به نظرم یک امر ضروری است. » این نماینده مجلس دهم در توضیح ضرورت وجود تعطیلات مجلس تصریح کرد: «مجلس در مناسبت‌های مختلف به طور فشرده جلسه دارد و هر سال موعد بررسی لایحه بودجه تا مدتها به صورت دو شیفت و سه‌شیفت درگیر بررسی لایحه بودجه است.» او ادامه داد: «در برنامه ششم توسعه نیز سه شیفت جلسه داشتیم و در بررسی رای اعتماد وزرا هم به صورت دو شیفت کار کردیم. علاوه بر آن در جلسات غیر صحن علنی همه کمیسیون‌ها و فراکسیون‌ها فشرده درگیر بحث رای اعتماد بودند. البته زمانی که بیرون از مجلس بودم، چنین دید و شناختی نسبت به زمان کاری مجلس نداشتم و تصور نمی‌کردم تا این حد برنامه‌های آن فشرده باشد. ولی الان که درگیر کار شده‌ام، درک می‌کنم زمان تعطیلات مجلس واقعا زیاد نیست و ضرورت دارد.» صادقی تاکید دارد که وقتی یک نماینده به طور فشرده دوشیفت و سه شیفت کار
می کند، حالت فرسایشی پیدا می‌کند و نیاز به کمی استراحت یا دوره کاهش کار دارد. او در این باره می‌گوید که تعطیلات مجلس هم به نحوی نیست که اصلا کاری انجام نشود، بلکه حجم کار کاهش می‌یابد و اکثرا به حوزه‌های انتخابیه خود سرکشی می‌کنند.
او در توضیح این مطلب که سرکشی به حوزه‌های انتخابیه فقط مختص نمایندگان حوزه‌های شهرستان نیست، افزود:« نمایندگان تهران نیز با گشایش دفاتر نمایندگی در چند منطقه تهران و حومه، طبق جدول زمان بندی در دفاتر حضور پیدا می‌کنند و حتی روز یکشنبه مجمع نمایندگان استان تهران در مجلس جلسه دارد و عملا تعطیل نیستیم.» صادقی به برنامه کاری خود در روز یکشنبه علاوه بر جلسه مجمع نمایندگان استان تهران در مجلس اشاره کرد و افزود: «عصر یکشنبه به عنوان رئیس گروه دوستی پارلمانی با سفیر استرالیا ملاقات دارم. همچنین همان روز در سمینار بانک‌داری به دلیل سمتم در فراکسیون شفاف سازی شرکت می‌کنم. بنابراین این مسئله و میزان تعطیلی و استراحت به میزان فعالیت خود نمایندگان بستگی دارد.» او ادامه داد: «بنابراین اینطور نیست که در تعطیلات مجلس نمایندگان به تعطیلات بروند و به امور شخصی خود رسیدگی کنند. حداقل این موضوع درباره من صدق نمی‌کند و تا کنون در طول دوره نمایندگی‌ام به هیچ سفر شخصی و تفریحی نرفته‌ام. هرچند که نمایندگان شهرستان کارشان زیاد است و دائم در تردد بین حوزه انتخابیه و تهران هستند و نیاز به استراحت دارند.»
پس از این اظهارات، صادقی مشکل مجلس را تعطیلات آن ندانست و معتقد است مشکل آن به نوع کارکرد مجلس برمی‌گردد و باید جایگاه مجلس اصلاح شود و ارتقا پیدا کند. او با تاکید بر اینکه مجلس به اندازه جلساتی که تشکیل می‌دهد کارایی و اثربخشی ندارد، گفت: «برخی پارلمان‌های دنیا هستند به‌جای اینکه هر روز جلسه داشته باشند، اجلاسیه‌های سالانه دارند ولی این جلسات یکساله اثرگذاری بالایی دارند. پس باید به دنبال خروجی‌ها و اثرگذاری مجلس باشیم.»
عضو فراکسیون امید مجلس ادامه داد: «ممکن است در طول یک ماه دوجلسه داشته باشیم، ولی خارج از جلسه علنی در کمیسیون‌های تخصصی و فراکسیون‌ها کار اثرگذارتری داشته باشیم، پس باید کارکرد مجلس به سمت این نوع فعالیت‌های اثرگذار برود. قانون روی قانون گذاشتن درست نیست و در قانون‌گذاری و نظارت، اثرگذاری مجلس هر روز کمتر شده است. بنابراین باید به دنبال دلایل آن و رفع این مشکل باشیم.» او همچنین بخشی از مشکلات را به سازوکار درونی و داخلی مجلس اختصاص داد و افزود: «بخشی دیگر این ایراد به نظام مدیریتی و آیین نامه داخلی برمی‌گردد که باید اصلاح شود. روش مدیریتی مجلس باید اصلاح شود و بخشی رویکردهای بیرونی و تصویری که از جایگاه مجلس به وجود آمده است باید تغییر کند. همچنین باید نهادهای موازی که رفته رفته تعدادشان زیاد شده است، اصلاح شوند.»
رئیس فراکسیون شفاف سازی مجلس همچنین با بیان اینکه روی مواردی که باید اصلاح شوند در فراکسیون شفاف‌سازی کار کرده ام خبر داد که پیش نویس آن را آماده کرده است و در حال تکمیل طرحی به عنوان «برنامه ارتقای اثربخشی مجلس» است. این نماینده اصلاح طلب مجلس دهم تصریح کرد: «البته به همفکری همه طیف های سیاسی در این باره نیازمندم. بخشی از این اصلاح امکان‌پذیراست و بخش‌هایی دیگر ممکن است طولانی مدت باشد. بنابراین «بازخوانی نقش مجلس در نظام جمهوری اسلامی» و اینکه با چه راهکاری می توانیم اثربخشی بیشتری داشته باشیم، ضروری است و باید انجام شود.»
بنابراین صادقی جدای از بحث تعطیلی مجلس که منتقدانی هم دارد و البته او وجود این تعطیلات را ضروری می‌داند، اعتقاد دارد که کارکرد مجلس باید تغییر کند، چرا که جلسات آن تاثیرگذاری و کارکرد خود را از دست داده است. او همچنین در تلاش است که این اقدام را در قالب طرح «برنامه ارتقای اثربخشی مجلس» با کمک طیف‌های سیاسی مختلف تدوین کند و به نتیجه برساند. بنابراین باید منتظر بود و دید سرنوشت این طرح پس از تکمیل و ارائه به صحن به کجا ختم می‌شود. آیا با اصلاح مشکلات مدنظر نمایندگان، تعطیلات مجلس هم همچنان به عنوان یک ایراد مدنظر قرار می‌گیرد و با این اصلاح شیوه کار مجلس تغییر می‌کند یا سایر نمایندگان درباره رفع ایرادهای کارکردی مجلس احساس ضرورتی نمی‌کنند و جلسات مجلس طبق روال گذشته ادامه خواهد داشت.