تلاش نافرجام برای لغو برجام

اخیرا تلاش‌های آمریکا برای لغو برجام وارد فاز جدیدی شده است و بسیاری از افراد، نسبت به لغو برجام، نگرانند. در وهله نخست، برجام یک مفاهمه ساده بین دوکشور نیست بلکه به عنوان یک موافقنامه چندجانبه بین‌المللی ثبت شده در سازمان ملل محسوب می‌شود و چنانچه آمریکایی‌ها بخواهند از برجام کنار بکشند کشورهای انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان مخالفت جدی خود را ابراز خواهند داشت. نکته مهم‌تر اینکه لغو برجام در خود آمریکا نیز طرفدار چندانی نخواهد داشت و اگر آنها بخواهند از این قرارداد، بیرون بیایند در درجه نخست، با مخالفت صریح هر دو جناح سیاسی، نخبگان دیپلماسی، دیپلمات‌ها و مردم این کشور مواجه خواهند شد. کما اینکه اکنون نیز صدای آنها شنیده می‌شود. مخالفت با برجام به اتحادیه اروپا، چین، روسیه و جامعه آمریکا محدود نخواهد بود بلکه کشورهای دیگر نظیر ژاپن، کره جنوبی و کانادا مخالفت خود را ابراز خواهند کرد و لغو برجام، ایالات متحده را به انزوای تمام عیار سوق خواهد داد. آمریکایی‌ها که از وضعیت آینده خود در صورت لغو برجام آگاهی دارند، درحال تلقین این موضوع به کشورهای جهان هستند که برجام به نفع هیچ‌کدام از طرفین نخواهد بود و درباره این موضوع، لابی‌های خود را آغاز کرده‌اند اما جامعه جهانی به هیچ عنوان سخن آمریکا را نمی‌پذیرد. تضعیف نهادهای بین‌المللی یکی دیگر از آثار لغو برجام خواهد بود. با وجود صحه گذاشتن سازمان ملل متحد، شورای امنیت و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، لغو برجام، یک دهن کجی بزرگ از سوی آمریکا به نهادهای بین‌المللی محسوب خواهد شد و باعث می‌شود این نهادها در مواجهه با بحران‌های آتی جامعه جهانی نتوانند نقش‌آفرینی مناسبی از خود نشان دهند. رفتار آینده جمهوری اسلامی، معضل دیگر لغو برجام است. نظام جمهوری اسلامی درعین پایبندی به تمام قوانین و قواعد بین‌المللی، در برجام باقی نخواهد ماند و رفتار آینده نظام، برای کشورهایی که خلف وعده می‌کنند، غیرقابل پیش‌بینی خواهد بود. فاجعه شبه جزیره کره، به خوبی این موضوع را بیان می‌کند که تنها راه صحیح برای حل مناقشات، مخاصمات و منارعات بین‌المللی، دیالوگ سازنده بین همه کشورها برمبنای قاعده برد-برد، ضمن حفط قواعد بین‌المللی است. برجام مصداقی خوبی از چنین مذاکره در عرصه بین‌المللی خواهد بود و با لغو برجام، بین کشورها دیوار کشیده می‌شود و مذاکره سازنده از عرصه دیپلماسی، رخت خواهد بست. اگر آمریکا این نابخردی را از خود نشان بدهد نیز هیچ کشوری با ایالات متحده همراهی نخواهد کرد مگر این که آمریکا بتواند با تطمیع برای تعداد اندکی از کشورها توجیهات ظاهری بتراشد که با وجود صحه گذاشتن‌های متعدد و مکرر آژانس، در این راه نیز موفق نخواهد بود. لزوم بازدید از تأسیسات نظامی جمهوری اسلامی ایران، یکی از بهانه‌های ترامپ برای لغو برجام است. آژانس بارها بیان کرده که هیچ مجوزی برای این کار وجود ندارد. این فعالیت در چارچوب برجام نیست و جمهوری اسلامی ایران، تنها به تعهدات خود در برجام پایبندی دارد و آژانس حق دخالت در امور نظامی کشورهای دیگر را ندارد. به دیدگاه نگارنده آمریکایی‌ها نخواهند توانست راه به جایی ببرند و به احتمال زیاد، برجام حفظ خواهدشد.
* دیپلمات و تحلیلگر مسائل بین‌الملل