نقش اتاق های مشترک بازرگانی در دیپلماسی اقتصادی

چندی قبل طی یادداشتی در روزنامه قانون به اهمیت ایجاد معاونت‌های اقتصادی در سفارتخانه‌های ایران پرداختم . شاید به فاصله کمتر از 10 روز، ایده اخیر در وزارتخانه امور خارجه به نحوی عملیاتی شد و از اتاق‌های مشترک نیز برای هم‌اندیشی دعوت به عمل آمد. اینک در این یادداشت می‌خواهم تا به نقش اتاق های مشترک بازرگانی در توسعه دیپلماسی اقتصادی بپردازم .
اتاق یا شوراهای مشترک بازرگانی نهادهایی عمومی ، غیر دولتی و غیر انتفاعی‌اند که طبق قانون اتاق‌های بازرگانی وابسته به اتاق ایران بوده و فلسفه وجودی آن‌ها «توسعه روابط اقتصادی، بین کشورهای ایران با تجار و شرکت های بازرگانی خارجی است. اهم وظایف اتاق های مشترک به عنوان واسط‌های قابل اطمینان عبارت از موارد زير است :
ایجاد بستر و فرصت لازم برای سرمایه‌گذاری و سرمایه‌پذیری بین کشورها در تمام حوزه‌ها ی تجاری از قبیل حوزه های صنعتی ، معدنی ، کشاورزی، خدماتی و غیره.
گسترش کمی و کیفی در مبادله هیات های تجاری – اقتصادی بین کشور ایران و کشور هدف.


مشارکت در برپایی و اداره نمایشگاه ها و سایر فعالیت های مشابه.
تلاش برای حل اختلاف بین تجار ، شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی از طریق سیستم داوری و حکمیت.
شناسایی زمینه های مشترک بازرگانی و بررسی اولویت های تجاری و ارائه آن به تجار و شرکت ها.
ارائه مشاوره های لازم به شرکت‌ها و تجار علاقه‌مند در تبادلات بازرگانی و حمایت‌های سفارتخانه‌ای، حقوقی و اقتصادی بعد از آن.
برگزاری همایش‌ها و نشست‌های بازرگانی مشترک و تداوم آن.
انتشار مجله، کتاب، جزوات، نرم افزار و یا بولتن اطلاعاتی در زمینه توسعه و عمق‌دهی به روابط اقتصادی.
جمع‌آوری و ارزیابی دقیق اطلاعات آماری و سایر داده‌های سودمند و در اختیار قراردادن این اطلاعات به اشخاص متقاضی.
بندهای بالا نشان می‌دهند که اتاق‌های مشترک بازرگانی، وزن ویژه ای برای ایجاد، توسعه و تداوم روابط بازرگانی خارجی و بین المللی دارند. ليکن عملیاتی‌كردن این برنامه‌ها نیاز به یک‌سری مقدمات دارد که به تجربه بدان رسیده ام :
1-اولین پیش شرط تاثیرگذاری اتاق‌های مشترک، آموزش اعضای اتاق های مشترک به صورت مستمر است . این آموزش، هم شامل آموزش اصول دیپلماتیک و آداب ارتباط بین المللی و هم آموزش امور حقوقی در کشورهای هدف است.
2-دومین پیش شرط عبارت است از هماهنگ‌سازی بین تمام اتاق های بازرگانی که در همین راستا پیشنهاد می‌شود تا « اتحادیه اتاق‌های مشترک » به منظور تعیین خط‌مشی‌های اقتصادی تشکیل شود.
3-سومین پیش شرط نیز اختصاص حق مشارکت موثر به اتاق‌های مشترک در معاونت اقتصادی وزارت خارجه است . یادمان باشد که گفتمان‌سازی اقتصادی توسط بخش خصوصی با سرعت بیشتر و با اطمینان لازم صورت می‌گیرد و بخش دولتی نیز می تواند زمینه‌ساز و هدایتگر باشد.
ازاين‌رو این پیش شرط‌ها موجبات تحقق عینی برنامه‌های زیر را فراهم می كنند که بسیار حايز اهمیت هستند.
1-تشکیل بانک داده های تجار به تفکیک اتاق‌های مشترک در دو زمینه نام شرکت ها یا تجار و زمینه های فعالیت و سوابق آن‌ها.
2-معرفی نهادهای دولتی و خصوصی یا مشترک مرتبط با تجارت کشور خارجی به اعضا.
3-شناسایی و توشیح قوانین و مقررات مرتبط با تجارت و سرمایه‌گذاری کشور خارجی به اعضا.
4-رایزنی و مذکره با مقامات و نهادهای مرتبط با تجارت در کشور خارجی جهت بهبود شرایط تجارت.
5-سازماندهی اعزام هیات‌های تجاری و تنظیم برنامه های نشست تجاری.
6-شبیه سازی ارتباطی و تجاری و طرف‌یابی برای اعضا.
7-برنامه های عملی و کارگاه‌های آموزشی با عناوینی نظیر بازاریابی، بازار سازی ، حفظ بازار خارجی و جز آن.
8-ارائه مشاوره تلفنی و حضوری به اعضا از مراحلA تا Z
با این وصف باید بخش خصوصی و ظرفیت آن را باور کنیم ، آن‌ها را به بازی تجاری راه بدهیم و اتحادیه شوراهای تجاری خصوصی راه‌اندازی کنیم. این اتاق‌ها بدون آنکه نهاد دولتی باشند و از دولت، يارانه دریافت کنند به عنوان سفارتخانه‌های اقتصادی تلقی می‌شوند که موجبات تحقق دیپلماسی اقتصادی را فراهم می‌آورند.