لزوم هوشیاری و دقت ایران در قبال تحولات عراق

مساله همه‌پرسی اقلیم کردستان تا کنون مساله‌ داخلی عراق بوده و از جهت حقوق بین‌الملل ایران حق دخالت مستقیم در عراق را ندارد، مگر اینکه دولت عراق رسما از ایران درخواست کمک داشته باشد. از سوی دیگر راه صحیح این بود که دولت عراق مثل کاری که اسپانیا انجام داد، تن به همه‌پرسی ندهد، نه اینکه اجازه دهد همه‌پرسی انجام شود و سپس اعلام کند که همه‌پرسی مورد تایید نیست. این همه‌پرسی برای اقلیم کردستان نوعی حق ایجاد کرده و کردها احتمالا به آسانی حاضر نخواهند شد از دیدگاه‌های خود کوتاه بیایند، چون احتمالا شرایطی که به همه‌پرسی ختم شد، دیگر برای آنها قابل تکرار نیست. از طرف دیگر اکنون دولت عراق بر سر دوراهی بسیار سختی قرار گرفته که اگر آن را بپذیرد، تجزیه خود را تایید کرده و اگر بخواهد دست به اقداماتی مثل منطقه پروازممنوع و... بزند به نتیجه نخواهد رسید. در این راستا برخی از خبرگزاری‌ها و تحلیلگران بین‌المللی راه سومی را پیشنهاد کرده‌اند که عراق موجودیت دولت مستقل کرد را به رسمیت بشناسد؛ هر چند این راه سوم بعید به‌نظر می‌رسد. در هر حال اگر قرار است که اقلیم کردستان تحت تاثیر حرکت نظامی قرار گیرد، تنها دولت عراق است که می‌تواند در این امر گام بردارد. بنابراین نشست و برخاست‌هایی که میان ایران و ترکیه صورت می‌گیرد، از دید علم سیاست یک مبنا دارد؛ اینکه اگر کشوری احساس کند که در مرزهای او کانون‌های ناامن به‌وجود آمده، می‌تواند مرزهای خود را برای دفع کانون تهدید مسلح کند. همین کاری که اکنون ایران در ارومیه انجام داده، از لحاظ سیاسی و حقوقی قابل قبول است. نکته دیگر اینکه دولت مرکزی عراق به کردها اجازه برگزاری همه‌پرسی داده، اما اکنون بدون اینکه دولت عراق از ایران و ترکیه تقاضای کمک کرده باشد، ایران و ترکیه سینه سپر کردند و هیات‌های بلندپایه آنها رفت‌وآمد می‌کنند. در این راستا مقامات نظامی کشورمان خیلی نباید ترکیه را جدی بگیرند، چون آقای اردوغان شخصیت مستقل سیاسی ندارد، صحبت دیروز و امروز او یکی نیست و دچار نوعی سرگردانی استراتژیک است. از این رو ایران باید هر آنچه را در اقلیم کردستان عراق می‌گذرد، با دقت تحت‌نظر بگیرد و با هوشیاری بیشتر آمادگی خود را برای هر اتفاق احتمالی حفظ کند. ایران باید نسبت به دیدگاه‌های ترکیه نظر خود را ارجح بداند. در حال حاضر وزارت امور خارجه در قضیه عراق هیچ نقشی ایفا و هیچ اظهار نظری نکرده است. در این راستا نهادهای نظامی ایران از جهت حق حاکمیت ملی و هم از این جهت که مقامات ترکیه را چندان جدی نگیرند، مسئولیت بالایی دارند. ترک‌ها کسانی هستند که وزیرخارجه رژیم صهیونیستی در کشورشان نشست و برخاست داشته و عضو ناتو هم هستند که از این جهت با ایران تفاوت بسیار دارند و با دید دیگری به این موضوع می‌نگرند. این موضوع باید به دقت مورد توجه قرار گیرد که ایران و ترکیه در یک مسیر قرار نگیرند. همان‌طور که گفته شد، ایران نمی‌تواند به آسانی وارد سطح بالایی از مواجهه شود مگر اینکه دولت عراق رسما از ایران و ترکیه تقاضای کمک داشته باشد که در این‌صورت از نظر حقوق بین‌المللی مقبول خواهد بود اما تاکنون چنین درخواستی نداشته است.
* تحلیلگر مسائل بین‌الملل