تجارت- سوگندالسادات چاوشی: راه‌آهن، محور توسعه اقتصاد مقاومتي محسوب مي‌شود، از اين جهت كه با توسعه و تكميل شبكه راه‌آهن ‌كشور حجم ترانزيت كالاي ايران به ساير كشورها در راستاي افزايش درآمد‌هاي ارزي افزايش قابل توجهي پيدا مي‌كند، به عبارت ساده‌تر طبق بررسي‌هاي انجام شده از سال 1990 تا 2016 ميلادي، ارزش ترانزيت کالا از طريق ‌خطوط ريلي از کمتر از 6 تريليون دلار در سال به بيش از 19 تريليون دلار در جهان رسيده است، بنابراين با توجه به اينکه ايران يکي از پل‌هاي ارتباطي قطب‌هاي اقتصادي جهان در آسيا و اروپا محسوب مي‌شود، بدون شك با برنامه‌ريزي و سرمايه‌گذاري مدون و جدي در حوزه حمل و نقل ريلي مي‌تواند به يکي از کشورهاي مهم ترانزيت کالا و حمل بار در جهان تبديل شود. به همين جهت شرکت راه‌آهن جمهوري اسلامي‌ايران در جهت توسعه صنعت ريلي كشور انعقاد تفاهمنامه و قرار‌دادهاي متعدد با ساير كشورهاي جهان را در دستور كار خود قرار داده است تا نقش مهمي‌در ترانزيت شرق به غرب و شمال به جنوب و بالعکس داشته باشد. همچنين براساس قوانين و سياست‌هاي کلي کشور، سهم 30 درصدي بار و 20 درصدي مسافر بر عهده راه‌آهن جمهوري اسلامي‌ايران است که براي دستيابي به اين دو هدف بايد اقدامات جدي و مدوني انجام شود، لذا توسعه و تکميل شبکه راه‌آهن با تمرکز بر کريدورهاي بين‌المللي، راه‌آهن قطار پرسرعت، برقي‌سازي خطوط ريلي، استفاده گسترده از فناوري اطلاعات و ايجاد تحول ساختاري در صنعت ريلي کشور از جمله اقدامات اساسي براي دستيابي به اهداف تعيين ‌شده است.

براساس آمار رسمي‌كشور، در 6 ماهه نخست سال جاري 14 هزار و 733 تن کالا از طريق‌خطوط ريلي به كشور پاکستان صادر شده است که نسبت به ۶ هزار و 781 تن سال قبل از آن رشد 117 درصدي را نشان مي‌دهد. به‌گفته مجيد ارجوني مديرکل راه آهن جنوب شرق، ميزان ترانزيت کالا اين خط ريلي به ۶ هزار و ۲۶ تن در 6 ماهه نخست سال جاري رسيده است که رشد 186 درصدي را نشان مي‌دهد. همچنين با واردات ۶ هزار و ۲۷۸ تن کالا در 6 ماهه نخست امسال از پاکستان به ايران از طريق خط ريلي زاهدان _کويته، به رشد 5 درصدي رسيده است. در 6 ماهه نخست سال جاري تعداد 60 رام قطار در اين خط ريلي تردد داشته که نسبت به 35 رام قطار سال قبل از آن، رشد 71 درصدي را نشان مي‌دهد. سيمان، قير، گوگرد، گل سرخ و فوتس اويل عمده کالاهاي صادراتي توسط اين خط ريلي به پاکستان به شمار مي‌رود و عمده کالاهاي وارداتي در اين مسير شامل کنجد و برنج خوراکي و عمده کالاهاي ترانزيتي شامل گوگردخام مي‌‌شود.

براساس برنامه ششم توسعه کشور بايد بيش از 3/25 درصد از منابع مالي مورد نياز براي تحقق رشد ۸ درصدي اقتصاد از محل سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي و تامين مالي خارجي يعني فاينانس تامين شود و در اين برنامه متوسط ساليانه جذب تامين مالي خارجي حدود 30 ميليارد دلار از طريق فاينانس و سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي حدود 20 ميليارد دلار هدف گذاري شده است. 

به منظور توزيع ۵۵ ميليارد دلار فاينانس مصوب شده در قانون بودجه سال 96، هيچ سقفي براي هيچ يک از وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها مشخص نشده است و تاکنون تکليف بيش از ۳۰ ميليارد دلار از اين فاينانس‌ها، مشخص شده است. تا امروز وزارت راه و شهرسازي براي ۱۰ تا ۱۲ ميليارد دلار از اين فاينانس‌ها پروژه‌هايي كه بيشتر مربوط به صنعت ريلي‌ مي‌شود را معرفي کرده است.

پس از انعقاد برجام،شرکت بيمه اعتبار صادراتي سايناشور کشور چين حدود 1.9ميليارد يورو يعني معادل 2.5 ميليارد دلار براي ساخت راه ‌آهن تهران - قم – اصفهان خطوط اعتباري به ايران اختصاص داده‌ است. همچنين اگزيم‌ بانک چين حدود 1.7ميليارد دلار براي برقي کردن راه‌ آهن تهران - مشهد اختصاص داده است. قرارداد تامين فاينانس ۱.۲ ميليارد يورويي براي برقي سازي راه‌آهن گرمسار – اينچه برون با ونش اکونوم بانک روسيه نهايي شده است.‌ همچنين پيگيري‌ها براي نهايي شدن وام ۵۰۰ ميليون دلاري از کشور آذربايجان براي تامين مالي پروژه ساخت راه‌آهن رشت – آستارا در حال ادامه است. 

به گفته مسئولان، در آينده نزديک فاينانس سه ميليارد يورويي با آلماني‌ها نهايي خواهد شد که ۱.۷ ميليارد يورو از اين فاينانس به پروژه‌هاي وزارت راه و شهرسازي مربوط است. به عبارتي براي برقي کردن خط راه آهن تهران – اصفهان، سيگنالينگ راه آهن تهران – مشهد، خريد هفت دستگاه لکوموتيو برقي و انتقال اين تکنولوژي‌ها از فاينانس آلماني استفاده خواهد شد.  همچنين پروژه‌اي که وزارت راه و شهرسازي براي استفاده از فاينانس 5 ميليارد يورويي اگزيم بانك کره جنوبي معرفي کرده است، ساخت راه آهن برقي اصفهان – اهواز به صورت دوخطه است. پروژه‌ ديگري که تعريف شده ساخت راه آ‌هن چابهار- زاهدان است. در اين راستا با شرکت ژاپني جايکا مذاکراتي شده است و در پروژه راه آهن چابهار – زاهدان و توسعه منطقه مکران از فاينانس ۱۰ ميليارد دلاري ژاپني‌ها استفاده خواهد شد. مذاکره با ايتاليا براي راه آهن سريع السير تهران به اراک درحال انجام است و تا پايان امسال نهايي مي‌شود. همچنين براي استفاده از فاينانس كشور اتريش تامين ريل پيشنهاد شده است، زيرا اتريشي‌ها يکي از ريل‌سازان مطرح در دنيا هستند و مي‌توانند بخشي از نياز ريلي كشور را تامين کنند.

توسعه و تکميل شبکه راه‌آهن و برقي‌سازي خطوط ريلي از نيازهاي اصلي راه‌‌آهن جمهوري اسلامي‌ايران محسوب مي‌شود و براي رفع اين نياز‌ها همکاري گسترده با سرمايه‌گذاران خارجي ضرورت دارد، اما هر نوع همكاري با ساير كشورها بايد براساس انتقال دانش فني باشد به همين منظور صبح ديروز سه‌شنبه ( 18 مهر 96) براي توسعه همکاري‌هاي مشترک، قرارداد سه جانبه‌اي ميان دانشگاه علم و صنعت ايران با شرکت راه آهن و دانشگاه ايتاليا در زمينه برگزاري دوره‌هاي آموزشي مشترک به‌امضا رسيد. براساس تفاهمنامه‌اموزشي سه جانبه، 700 نفر از کارشناسان و دانشجويان دانشکده راه‌آهن دانشگاه علم و صنعت، آموزش‌هاي تخصصي مي‌بينند. به گفته سيد سعيد فاضل رييس دانشکده مهندسي راه‌آهن دانشگاه علم و صنعت، در اين دوره‌هاي تخصصي فوق پيشرفته کارکنان با سابقه 10 سال يا بيشتر راه آهن که داراي پست سازماني و مدرک تحصيلي باشند زير نظر اساتيد و کارشناسان راه‌آهن ايتاليا با آخرين تحولات اين صنعت به‌صورت تئوري و عملي آشنا مي‌شوند. اين دانشجويان در 20 دوره‌اموزشي دو تا چند روزه و روزانه 6 ساعت آموزش ديده و مدرک معتبر دانشگاه علم و صنعت و راه آهن ايتاليا را دريافت مي‌کنند. ايمني، ارائه خدمات به مسافران و IT از جمله دروس ارائه‌شده در اين دوره‌ها هستند. در‌صنعت راه آهن همواره مشتري مداري يک اصل اساسي است و در همه فعاليت‌ها بايد به خواسته مشتري اهميت جدي داده شود و بنابراين آنچه در اين دوره‌ها بر آن تاکيد شده اين است که چگونه مي‌توان رضايت مشتري را به عنوان مسافر يا صاحب کالا از روش‌هاي مختلف تامين کرد.

لزوم تحول اساسي و جدي در صنعت ريلي كشور

صبح ديروز در نشست خبري برگزاري دوره‌هاي آموزشي سه جانبه با ايتاليا و دانشگاه علم و صنعت كه در دانشگاه علم و صنعت ايران برگزار شد، نورالله بيرانوند معاون برنامه‌ريزي و اقتصاد حمل‌ونقل شرکت راه‌آهن جمهوري اسلامي‌ايران اعلام كرد كه سرعت بالاي حمل بار از طريق راه آهن يکي از مزاياي استفاده از خطوط ريلي است و براي حمل يک محموله با کشتي بين دو قاره به 56 روز زمان نياز است درحالي‌که همان محموله با ريل مي‌تواند در مدت 12 روز جابجا شود. تحولات اقتصاد جهاني و فناوري از يک سو و نقش محدود راه آهن ايران در جابجايي بار و مسافر از سوي ديگر دو عامل مهم لزوم تحول اساسي و جدي در صنعت ريلي کشور است، به همين دليل در سال‌هاي اخير اقدامات زيادي در اين زمينه شکل گرفته و همکاري مشترک با راه آهن‌هاي ديگر از جمله روسيه و ايتاليا انجام شده است. هم‌اکنون دانشجويان زيادي در دانشکده راه‌آهن دانشگاه علم و صنعت مشغول يادگيري تحولات بنيادين صنعت ريلي از طريق مدرسان ايتاليايي هستند و اميدواريم با تزريق اين دانشجويان به بدنه راه آهن و شرکت‌هاي همکار و متصل، صنعت ريلي ايران متحول شود. راه‌آهن حمايت خود را از همکاري‌هاي دانشگاهي اعلام مي‌کند و همچنين اميدواريم اين دوره‌هاي آموزشي تداوم پيدا كند و براي طراحي دوره‌هاي آموزشي ديگر با ايتاليا و ديگر کشورهاي صاحب فناوري آمادگي کامل داريم. همکاري‌ها بايد با انتقال دانش فني باشد و انتقال دانش فني، يکي از ارکان و شروط ايران براي همکاري‌هاي دوجانبه با ديگر کشورها است. ايتاليا تجربه بسيار خوبي در زمينه‌هاي مختلف و از جمله توسعه خطوط پرسرعت ريلي و توسعه منابع انساني دارد و زمينه همکاري مشترک در چنين عرصه‌هايي و حتي قطارهاي حومه‌اي نيز به‌خوبي فراهم است.

همچنين در اين نشست خبري، چينگولاني مدير پروژه‌هاي بين‌المللي راه‌آهن ايتاليا از آمادگي اين کشور براي همکاري با ايران خبر داد و اعلام كرد كه سخت‌افزارهايي چون ناوگان، ايستگاه‌ها و سکوها براي راه‌آهن حياتي است و بايد اين سخت‌افزار در اختيار مسافراني باشد که از اين خطوط استفاده مي‌کنند. شرکت راه‌آهن ايتاليا علاقه دارد که در امور اجرايي به‌ويژه در بخش ايمني با شرکت راه‌آهن ايران همکاري داشته باشد. با توجه به رشد سريع فناوري‌هاي مرتبط با راه‌آهن در ايتاليا در سال‌هاي اخير زمينه‌هاي همکاري ما با ايران در زمينه‌هايي چون سرويس‌هاي موبيليتي فراهم است.