دلار در بازار از نفس افتاد

اطمینان بخشی مسئولان پولی و مالی کشور درباره مقطعی بودن رشد قیمت دلار از یک سو و نیز عبور از تقاضای هیجانی ایجاد شده ناشی از نااطمینانی از آینده مبادلات ارزی در صورت خروج آمریکا از برجام، سبب شد تا روند افزایشی قیمت دلار در بازار آزاد نه تنها کند بلکه نزولی شود.در ابتدای هفته جاری، رسانه‌های آمریکایی اعلام کردند که به احتمال زیاد دولت ترامپ این هفته در گزارشی به کنگره پایبند‌ نبودن ‌به برجام را اعلام می‌کند؛ از سوی دیگر چند هفته پیش سخنگوی دولت از محقق نشدن پیش بینی درآمد حاصل از فروش نفت در بودجه امسال و احتمال وقوع کسری خبر داد و اعلام کرد که سعی می‌شود با صرفه جویی در منابع، این کسری جبران شود.
این تلنگر روانی کافی بود تا معامله گران فردایی بازار ارز دست به کار شوند که اثر آن در روند افزایش قیمت دلار در روزهای ابتدایی هفته دیده شد و حتی در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه این هفته (17 و 18 مهر) میانگین قیمت فروش اسکناس دلار در طول روز بالای 40 هزار ریال باقی ماند.با اوج گرفتن فعالیت معامله‌گران فردایی و سرپایی بازار ارز و به دلیل مقطعی و غیرمنطقی بودن افزایش قیمت‌ها، بانک مرکزی نیز ورود خود را به بازار تقویت کرد؛ برای نمونه در روز دوشنبه که قیمت دلار در محدوده 40 هزار و 410 ریال تثبیت شد، نرخ فروش اسکناس دلار آمریکا در صرافی‌های منتخب بانک مرکزی که ارز مورد نیاز بازار را تامین می‌کنند 39 هزار و 950 ریال بود.روز سه شنبه نیز میانگین قیمت دلار در بازار آزاد 40 هزار و 240 ریال بود اما نرخ فروش اسکناس دلار آمریکا در صرافی‌های منتخب بانک مرکزی 39 هزار و 930 ریال رقم خورد. 
شیوه بانک مرکزی در تامین اسکناس مورد نیاز بازار آزاد این است که ارزهای عمده را با نرخ‌هایی کمتر از بازار آزاد به 15 صرافی منتخب خود که بسیاری از آنها به بانک‌های بزرگ کشور وابسته هستند، می‌فروشد و خرده فروشان می‌توانند به طور روزانه تا سقف سالیانه پنج هزار دلار برای اشخاص حقیقی و 100 هزار دلار برای اشخاص حقوقی ارز خریداری کنند. 
به همین دلیل افزایش روانی قیمت‌ها سبب شد تا برخی از معامله گران بازار ارز که به گفته مسئولان بانک مرکزی در اصناف دیگر مشغول فعالیت هستند اما در زمان بروز نوسان‌ها، وارد بازار می‌شوند، بار دیگر پشت صرافی‌های بانکی صف بکشند تا دلار ارزانتر بخرند و گرانتر بفروشند.با این همه نگاهی به تحولات قیمت دلار از روز سه شنبه تا ظهر دیروز نشان می‌داد که نرخ دلار آرام روند نزولی خود را طی می‌کند؛ میانگین قیمت این ارز عمده که در روز دوشنبه 40 هزار و 410 ریال بود، سه شنبه به 40 هزار و 240 ریال کاهش یافت و دیروز نیز به 40 هزار و 220 ریال بسنده کرده بود.آغاز این روند نزولی را می‌توان در عبور از تقاضای هیجانی ایجاد شده، رسیدن به روزهای پایانی هفته و نیز اطمینان بخشی دولتمردان به مردم در زمینه صیانت از ارزش پول ملی جست‌و‌جو کرد.


دولت مخالف کاهش ارزش پول ملی 
محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت در روز سه‌شنبه این ادعا که دولت برای جبران کسری بودجه در افزایش نرخ دلار و سکه مشارکت دارد را رد کرد و گفت: دولت با کاهش ارزش ریال در برابر دلار به صورت غیر منطقی مخالف بوده و سیاست دولت مدیریت نرخ ارز شناور است.وی ادامه داد: دولت از تضعیف پول ملی متضرر می‌شود زیرا اگر قیمت یک دلار چند تومان افزایش پیدا کند، از نظر روانی بر قیمت کالاهای دیگر تاثیر می‌گذارد که ما مخالف این اتفاق هستیم.سخنگوی دولت با بیان اینکه این تهمت به دولت است، اظهار کرد: رییس جمهوری نسبت به افزایش قیمت دلار و پول ملی حساس هستند و در جلسات این موضوعات را به صورت جدی دنبال می‌کنند.
نوبخت خواستار آن شد که رسانه‌ها تشنج آفرینی‌های ترامپ در آمریکا را به مسایل داخلی ایران پیوند نزنند زیرا در زمانی که هنوز تحریم‌ها پابرجا بود و برجام اجرایی نشده بود، دولت یازدهم توانست نوسان‌های بازار ارز و تورم را مهار کند. سخنگوی دولت تصریح کرد: ممکن است تا پایان هفته ترامپ حرف‌هایی بزند اما نباید باعث آشفتگی بازار شود و بازار را تحت تاثیر این ناآرامی‌قرار دهیم.
اثر کوتاه مدت سخنان ترامپ در بازار
از سوی دیگر ولی‌الله سیف رییس کل بانک مرکزی ایران در گفت‌و‌گوی اختصاصی با ایرنا درباره تحولات اخیر در بازار ارز گفت: ارزهای مختلف در دنیا نوساناتی دارند و چیز عجیبی نیست و حتی قوی‌ترین ارزها هم دچار نوسان نرخ برابری با ارزهای دیگر می‌شوند. 
رییس کل بانک مرکزی ایران بیان کرد: واقعیت‌های اقتصادی در هر کشوری شرایطی را اقتضا می‌کند و چیزی نیست که بشود با دستور آن را در یک شرایط خاص و ثابت نگه داشت.وی اظهار کرد: اصولا این برابری و متعادل بودن بازار ارزی در فضاهایی با ثبات و قابل اتکا باقی می‌ماند که شرایط بر مبنای واقعیت‌ها باشد و عرضه و تقاضا نرخ را تعیین کند.سیف اضافه کرد: بانک مرکزی نسبت به نوسان نرخ ارز بی تفاوت نیست و وظیفه دارد که از نوسانات هیجانی بازار ارز جلوگیری کند و اگر بانک مرکزی مداخله کند، ممکن است به شکل موقت بشود بازار را کنترل کرد، اما شرایط باز به همان شرایط قبل برمی‌گردد و این امر بازار را از پیش‌بینی پذیر شدن خارج می‌کند.
وی ادامه داد: اگر بانک مرکزی وظیفه‌اش را درست انجام دهد، اخبار هیجانی تاثیری در بازار ایجاد نمی‌کند و باید سعی کنیم که این فضا را ایجاد کنیم. رییس کل بانک مرکزی ایران با کم اثر دانستن آثار سخنان ترامپ در بازار ارز تاکید کرد: اوج تاثیر حرف‌های ترامپ در امور بانکی آثار هیجانی است که ممکن است در بازار ارز ایجاد شود ولی این اثرات بلندمدت نخواهد بود و در هیچ اقتصادی این گونه حرف‌ها نمی‌تواند اثرات بلند مدت بگذارد و همه این حرف‌ها اثرات موقت دارد.
وی افزود: به دلیل شفافیتی که در بازار وجود دارد، شاید حرف‌های خاص اصلا اثری هم نداشته باشد و اگر اثری هم داشته باشد، موقت و زودگذر خواهد بود و نباید فعالان حاضر در بازار تحت تاثیر این هیجانات قرار گیرند.وی اظهار کرد: طی پنج سال گذشته در کشور ما نمونه‌های بارزی از این آثار موقت را داشتیم که نوسانات کوچک ایجاد شده ولی بلافاصله تبدیل به وضعیت با ثبات شد.