فصل جدید در رقابت‌های هسته‌ای

اگرچه تحولات بعد از 11 سپتامبر فرصتی را به وجود آورد که واشنگتن و مسکو در زمینه کاهش تسلیحات هسته‌ای، پیمانی استراتژیک امضا کنند و به مرحله اجرا درآورند اما به قدرت رسیدن ترامپ زمینه‌ای را فراهم کرد که این دو کشور به صحنه و فضای رقابت‌های جنگ سرد بازگردند که چشم‌انداز آن مواضعی است که ترامپ درباره تقویت زرادخانه هسته‌ای اعلام کرده خود را نشان می‌دهد.
تردیدی نیست که ترامپ اهدافی را در ازسر‌گیری برنامه‌های تسلیحاتی دنبال می‌کند. در این راستا مهم‌ترین هدفی که ترامپ در برنامه‌های تسلیحاتی و همچنین گسترش زرادخانه هسته‌ای دنبال می‌کند، ایجاد توازن و همچنین حفظ توان بازدارندگی در مقابل بزرگ‌ترین رقیب جنگ سرد یعنی روسیه است چراکه روسیه اخیرا و در تازه‌ترین برنامه‌های راهبردی خود توانست میزان قابل توجهی توان دفاعی و قابلیت‌های راهبردی خود را به تسلیحات اتمی تجهیز کند. دلیل این ادعا هم در دیداری بود که پوتین با راهبردشناسان امنیتی کشورش آن هم در واپسین روزهای ماه دسامبر 2016 داشت. ولادیمیر پوتین در جریان دیدار آخر سالش با فرماندهان نظامی کشورش از تجهیز ارتش این کشور به جدیدترین سامانه جنگ الکترونیک خبر داد و بر این نکته تاکید کرد که ارتش روسیه امروز می‌تواند از هر دشمن مهاجم و متخاصم بالقوه‌ای قوی‌تر باشد بنابراین طبیعی است که بخواهد تسلیحات اتمی خود را تقویت کند. لذا تصمیمی که ترامپ و اعضای کلیدی کابینه‌اش برای گسترش زرادخانه هسته‌ای گرفته‌اند به معنای آن است که آنان نمی‌خواهند از رقیب جنگ سرد خود در رقابت‌های محتمل تسلیحاتی در آینده عقب بمانند. البته برخی کارشناسان مسایل راهبردی تاکید می‌کنند که دونالد ترامپ احتمالا قصد دارد آمریکا را از پیمان کاهش تسلیحات اتمی خارج یا بمب‌های هسته‌ای جدیدی تولید کند. اگر این‌گونه باشد، تصمیم ترامپ و اعضای راهبردی کابینه‌اش معنای دیگری هم دارد و آن، این است که آنان بتوانند در مقابله با تهدیدات رقبا و همچنین بی‌اثر‌سازی حملات سازمان‌یافته آنان، امکان وارد کردن ضربه اول را داشته باشند.
هدف دیگری که آمریکای عصر ترامپ از گسترش زرادخانه هسته‌ای دنبال می‌کند، مقابل تهدیدات فزاینده کره‌شمالی آن هم تحت زعامت کیم جونگ اون است. راهبرد اصلی کیم جونگ اون همان‌گونه که از کارنامه‌اش پیداست، مبتنی بر جلوه‌ها و نشانگانی از تهدیدات فزاینده است که از سرچشمه‌ای چون زرادخانه هسته‌ای پیونگ یانگ آب می‌خورد. بنابراین آزمایشات موشکی سازمان‌یافته کیم جونگ اون به یک بازی تکراری در حیات سرزمینی آسیای خاوری تبدیل شده است. این دست از برنامه‌ها به آن جهت در راهبرد‌های مقامات پیونگ‌یانگ تداوم می‌یابد که بتواند ضمن چالش صلح و امنیت همسایگان از جمله کره‌جنوبی و ژاپن، تهدیداتی را هم برای منافع ایالات متحده آمریکا در حوزه‌های فراآتلانتیکی ایجاد کند. همان‌گونه که مقامات پیونگ‌یانگ بارها و به کرات اعلام کرده‌اند، موشک‌های بین‌قاره‌ای پیونگ‌یانگ می‌توانند شهر‌های آمریکا را نیز هدف قرار دهند به ویژه آنکه کره‌شمالی در جدید‌ترین اقدام تسلیحاتی خود در 12 فوریه از پرتاب آزمایشی یک موشک سطح به سطح بالستیک رودانگ خبر داد و اعلام کرد که این آزمایش موفقیت‌آمیز بوده و کیم جونگ اون، رهبر این کشور شخصا بر این آزمایش نظارت کرده است. هم‌اینک ترامپ و اعضای راهبردی کابینه‌اش به منظور مهار و مقابله با تهدیدات کره‌شمالی توسعه یک سیستم دفاع موشکی را در دستور کار قرار داده‌اند.
با همه دلایلی که برای توجیه اقدامات آمریکای ترامپ بابت گسترش زرادخانه هسته‌ای اقامه شده است، باید گفت این‌گونه اقدامات به معنای طلوع فصل جدید از رقابت‌های تسلیحاتی و هسته‌ای است و این دست از برنامه‌ها آن هم با اعلام آن‌گونه مواضع مقامات واشنگتن و کرملین نشان می‌دهد این دو کشور نمی‌توانند به جهت ثبات هژمونیک و همچنین داعیه سروری جهان، بر سر برنامه‌های تسلیحاتی و نظامی کوتاه آیند.


* مدرس علوم سیاسی و روابط بین‌الملل
S.Harsani.k@gmail.com