سرنوشت مبهم خانه‌های خالی

مهسا حسین- در حالی عباس آخوندی، وزیر راه‌وشهرسازی می‌گوید پنج سال قبل یک میلیون و 650 هزار خانه خالی در کشور وجود داشت که اکنون با توجه به میزان ساخت و ساز در کشور، این رقم از آن نیز فراتر رفته است‌.
حال سوالی که پیش می‌آید این است که این حجم بالا از واحد‌های مسکونی خالی چه علتی می‌تواند داشته باشد.
در دولت قبل به علت افزایش تورم و به دنبال آن افزایش ناگهانی قیمت‌ها، قیمت مسکن در مدتی بسیار کوتاه چند برابر شد و یک شبه راه صد ساله را طی کرد‌. در آن زمان بسیاری از مردم شروع به فروش و تعویض خانه‌های خود و بسیاری نیز به قصد احتکار یا از ترس گران‌تر شدن مسکن در آینده اقدام به خرید کردند، در نتیجه بازار معاملات مسکن دوران پررونقی را پشت‌سر گذاشت‌.
در همان دوران به علت افزایش عرضه و تقاضا و نیز به دلیل تشویق دولت به خانه سازی، بسیاری از سازندگان بدون توجه به میزان تقاضای بازار شروع به ساخت خانه کردند و در نتیجه تعداد خانه‌های خالی ناگهان افزایش یافت‌. با این وجود اکنون که تورم به ثباتی نسبی دست پیدا کرده ولی رشد اقتصادی هنوز به سطح مناسبی نرسیده است، در حالی تعداد خانه‌های خالی همچنان بالاست که معاملات مسکن وارد دوران راکد و بی‌نوسانی شده است‌. در این میان از یک سو به علت کاهش تورم قیمت مسکن نسبتا ثابت باقی مانده و حتی از ارزش واقعی خود بالاتر نیز است، با این حال فروشندگان حاضر به کاهش قیمت نیستند‌. از سوی دیگر به دلیل عدم رشد اقتصادی و امکان پایین پس‌انداز، خریدار یا توان مالی خرید خانه را ندارد یا حاضر نیست به قیمتی که فروشنده می‌خواهد آن را خریداری کند‌.


در طرف دیگر ماجرا نیز فروشندگانی هستند که نیاز مالی به پول واحد‌های خالی خود ندارند و دست نگه داشته‌اند تا شاید فاجعه‌ای نظیر آنچه در دوران احمدی‌نژاد پیش آمد اتفاق بیفتد و در نتیجه افزایش تورم بتوانند خانه‌های خود را با قیمتی بسیار بالاتر به فروش برسانند و از این طریق به سود بالاتری دست پیدا کنند‌.
این در حالی است که تحریم بسیاری از مواد اولیه خانه‌سازی نیز موجب شده قیمت تمام‌شده برخی واحد‌های باکیفیت برای سازنده به اندازه‌ای بالا تمام شود که فروش آن با قیمت معقول بازار سودی برای سازنده نداشته باشد و در نتیجه ترجیح دهد واحد خود را خالی نگه دارد تا آن را با سود پایین یا حتی ضرر به فروش برساند‌.
این نکته نیز غیرقابل انکار است که بسیاری از خانه‌های خالی با توجه به طبقه اقتصادی خاصی که این خانه‌ها برای آنها ساخته شده است، یعنی محله‌های گرانقیمت و بالای شهر، بیش از میزان تقاضای بازار هستند و خریداری برای آنها وجود ندارد‌.
گفتنی است که 10 سال قبل با هدف مبارزه با احتکار مسکن دولت طرح مالیات از خانه‌های خالی را تقدیم مجلس کرد که براساس آن از خانه‌هایی که بیش از یک سال خالی هستند مالیات بیشتری اخذ می‌شود‌. این طرح در مجلس 86 با مخالفت شدید نمایندگان مواجه شد‌. پس از آن در سال 94 قرار بر این شد که این طرح از ابتدای سال 95 به اجرا در بیاید و در سال 95 نیز اجرای آن به سال 96 موکول شد‌.
با این اوصاف چنانچه قرار باشد این طرح سرانجام در سال آینده به اجرا گذاشته شود احتمالا می‌تواند به نفع بسیاری از مصرف‌کنندگان باشد ‌یا حداقل درآمدی را برای دولت در پی داشته باشد که بتواند آن را صرف بهبود بافت شهری برای افراد بدمسکن کند اما چنانچه کشمکش‌های این طرح ادامه پیدا کند در نهایت سرنوشت آن نیز مانند سرنوشت بسیاری از طرح‌های دیگر که به نفع مردم بودند، نیمه‌کاره و مسکوت باقی خواهد ماند.