مواضع دوگانه فرانسه و منافع ایران

سفر ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه، پیش از امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور کشورش، به تهران و مذاکره با ایران درباره برنامه موشکی و عملکرد ایران در منطقه در حالی است که اگرچه فرانسه و آلمان در همان روزهای نخست توافق هسته‌ای مواضع متفاوتی نسبت به سایر کشورهای اتحادیه اروپا علیه برنامه موشکی ایران و فعالیت ایران در منطقه اتخاذ کردند، اما پس از ادعاها و سخنان اخیر ترامپ علیه ‌ایران در منطقه و برنامه موشکی، فرانسه از ایران حمایت و اذعان کرد که موضع متفاوتی نسبت به سخنان ترامپ علیه کشورمان دارد و برخلاف ترامپ معتقد است که‌ ایران نقش بسیار مهمی در ایجاد صلح در منطقه دارد، اما اکنون فرانسه پس از اعمال تحریم‌های جدید آمریکا علیه ‌ایران موضع دیگری نشان می‌دهد. به‌نظر می‌رسد ‌این کشور ضمن حفظ برجام درصدد است که با طرح مسائلی مانند برنامه موشکی ایران و فعالیت در منطقه ‌اندکی به آمریکا بها دهد. اتحادیه اروپا می‌خواهد علاوه بر حفظ برجام و منافع خود در توافق، در رابطه با برنامه موشکی ایران با آمریکا همنوا شود و از مواضع واشنگتن در مساله برنامه موشکی ایران حمایت کند. علاوه بر آن در یکی از قطعنامه‌های شورای امنیت که مربوط به صنعت هسته‌ای بود، به برنامه موشکی و سیستم دفاعی ایران اشاره شده بود. بنابراین این احتمال وجود دارد که اتحادیه اروپا بخواهد برنامه موشکی را به سیستم دفاعی ایران مرتبط کند و در برجام تغییر به وجود آورد، یا اینکه فرانسه به‌طور جداگانه بخواهد با موضع آمریکا همصدا شود. فارغ از این امر، پاریس قبلا اعلام کرده بود اگر در برجام اندکی تعدیل صورت بگیرد، ایرادی ندارد. بنابراین سفر قریب‌الوقوع وزیر خارجه فرانسه به تهران و مذاکره درباره برنامه موشکی ایران و فعالیت کشورمان در منطقه می‌تواند دو پیام داشته باشد؛ نخست آنکه فرانسه می‌خواهد یک حاشیه در برجام ایجاد کند و دیگر اینکه با آمریکا در مساله برنامه موشکی همصدا شود. بدیهی است همه کشورها، به‌ویژه اتحادیه اروپا، به‌دنبال منافع خود باشند. گرچه اتحادیه اروپا بر سر برجام موضع یکسانی با ترامپ ندارد، اما به هر روی اروپا با آمریکا تعاملات گسترده‌ای دارد و نمی‌خواهد منافع خود را در روابط با آمریکا از دست بدهد. این کشورها به‌دلیل منافع امنیتی و اقتصادی‌ که در برجام دارند، تلاش می‌کنند توافق هسته‌ای را حفظ کنند. بنابراین اتحادیه اروپا ضمن انتقادهای خود به آمریکا درباره موضع ترامپ علیه برجام می‌خواهد روابط خود را با ایالات متحده پایدار نگاه دارد، اما ایران باید در جایگاه ارزیابی قرار بگیرد و موشکافی کند که‌ این موضع‌گیری‌ها تا چه‌اندازه بر برجام تاثیر خواهد داشت. پس از ارزیابی، ایران اگر صلاح بداند، موضع جدیدی اتخاذ خواهد کرد. علاوه بر آن ایران باید در نظر داشته باشد که هیچ‌کشوری به‌طورکامل به یک قرارداد پایبند نخواهد بود، بلکه همه کشورها به‌ویژه اروپایی‌ها همواره در جهت حفظ منافع کشورشان نسبت به امور سیاست خارجه و روابط با کشورهای دیگر انعطاف‌پذیرند. به هر روی حفظ برجام به‌نفع همه کشورهاست و ایران نیز باید همه توان خود را برای حفظ برجام و گسترش روابط با جامعه جهانی به‌ویژه اتحادیه اروپا به کار ببرد.
* تحلیلگر مسائل بین‌الملل