کمبود بودجه؛ آدرس غلط رسانه ملی

فریدالدین پوراحمد

نگاه
صادق زیباکلام


استاد دانشگاه

آقای علی عسگری به این پرسش‌ها پاسخ دهد
آقای عبدالعلی علی‌عسگری ظاهراً تصور می‌کند که مخاطبانش کودک‌اند و هیچ احترامی برای مردم و مخاطبانش قائل نیست. ایشان می‌گوید مشکل صداوسیما این است که دولت به ما بودجه نمی‌دهد. در این حرف چهار اشکال وجود دارد؛ نخست اینکه بودجه همه نهاد‌ها توسط مجلس شورای اسلامی تصویب می‌شود و اینکه بودجه صداوسیما چه مقدار باشد توسط مجلس تعیین می‌شود. همانگونه که سازمان‌ها و وزارتخانه‌های دیگر هم بودجه مصوبه مجلس را دریافت می‌کنند. اشکال دوم این است که حتی اگر فرض کنیم  بودجه صداوسیما را دولت مشخص می‌کند و دولت هم بودجه کمی را برای این سازمان منظور می‌کند یک سؤال پیش می‌آید؛ آیا مشکلاتی که برای صداوسیما به وجود آمده در نتیجه این بودجه کم است که ما قصور را از ناحیه دولت بدانیم؟ اشکال سومی که به حرف‌های آقای علی‌عسگری وارد می‌شود این است که‌ ای کاش ایشان مقدار بودجه سال 95 که رو به پایان است را علنی، صادقانه و کاملاً شفاف بیان می‌کرد. ثانیاً اعلام می‌کرد در سال 95 درآمدهای صداوسیما از طریق آگهی‌ها و تبلیغات دقیقاً چه اندازه بوده است؟ و ثالثاً در سال 95 برای سریال‌ها و فیلم‌های حکومتی نظیر «معمای شاه» چقدر هزینه کرده است؟ چهارم اینکه باز هم فرض کنیم حرف آقای علی‌عسگری درست است و دولت بودجه کمی در اختیار صداوسیما می‌گذارد، آیا این بودجه کم، مجوز و مستمسکی می‌شود که صداوسیما به تریبونی علیه دولت آقای روحانی تبدیل شود؟ ای کاش آقای علی‌عسگری در همان برنامه‌های صداوسیمایش می‌توانست به این سؤال‌ها پاسخی درست و قانع‌کننده بدهد.


مشکلات رسانه ملی صرفاً مربوط به یکی دو سال اخیر و دوره مدیریت رئیس جدید نیست. سال هاست که صاحبنظران و کارشناسان رسانه‌ای هشدار می‌دهند و به یاد می‌آورند که باید کاری کرد. نقد می‌کنند و تذکر می‌دهند که شیوه‌ای که صدا و سیما در پیش گرفته نه به لحاظ مدیریت سازمانی محلی از اعراب دارد و نه به لحاظ تولیدات محتوایی رسانه تأثیرگذاری محسوب می‌شود. واقعیتِ این روزهای تلویزیون و رادیو موضوعی نیست که بتوان آن را براحتی انکار کرد؛ پیشی گرفتن هزاران رسانه جدید در عرصه فضای مجازی، شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنتی و حتی شبکه نمایش خانگی از رسانه ملی، حالا برای خاص و عام سوژه دندانگیری نیست. بعید به نظر می‌رسد عبدالعلی علی عسگری رئیس سازمان صدا و سیما هنگامی که بر مسند ریاست این سازمان عریض و طویل نشست، از این مصائب آگاهی نداشته، اما صحبت‌های تازه او دیروز یکشنبه 8 اسفند در فراکسیون مستقلین ولایی مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد از سویی کماکان برنامه‌ای جدی و دقیق برای از میان برداشتن مشکلات ندارد و از سوی دیگر اساساً نگاه درستی هم به منشأ مشکلات ایجاد شده در میان مدیران این سازمان وجود ندارد.
علی‌عسگری روز گذشته ضمن پاسخگویی به سؤالات نمایندگان درباره رسانه ملی، گفت به رهبری نامه نوشته و درخواست افزایش بودجه پایه صدا و سیما را داشته‌ایم و ایشان به رئیس مجلس فرموده‌اند که کمک کند؛ انتظار داشتیم ۷ دهم درصد پایه بودجه افزایش داشته باشد در غیر اینصورت با این شرایط رسانه ملی در سال آینده قابل اداره نیست.  وی همچنین ادعای کمک نکردن دولت به صدا وسیما را مطرح کرده و در مورد وضعیت مالی بد آن و بسیاری مشکلات دیگر سخن گفته است. او حتی شبکه بی‌بی‌سی فارسی و بودجه 6هزار میلیارد تومانی آن را با رسانه ملی و شرایط دشوار اداره آن مقایسه کرده اما هیچ اشاره‌ای به بسیاری از رویکردهای نادرست خبری صدا و سیما نکرده است. رئیس رسانه ملی در حالی از کمک نکردن دولت به صداوسیما سخن می گوید، که بودجه سال 96 این سازمان 263 میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است.  واقعیت آن است که هر فرد غیرمتخصصی هم که برنامه‌های رادیو و تلویزیون را در سال‌های اخیر دیده و شنیده باشد، براحتی دریافته  که آنتن فروشی، بی‌توجهی به تبلیغات حرفه‌ای و راه‌های درآمدزایی، فربه شدن بیش از حد این سازمان از نیروهای ناکارآمد و تولید برنامه‌های سرگرم کننده اعم از تاک شو، فیلم و سریال تا چه اندازه گرفتار ضعف و کم رمقی محتوایی است. از طرف دیگر رویکردهای پراشتباه سیاسی و جناحی، یکجانبه گرایی، نظام خبری نحیف و توجه نکردن به همه گرایش‌های مختلف سیاسی و اجتماعی در لایه‌های مختلف برنامه‌ها و بسیاری دیگر از محصولات صدا و سیما بدون تردید در فراری دادن طیف گسترده‌ای از مخاطبان مؤثر است.
ماهانه 185 میلیارد تومان صرف حقوق کارمندان می شود
علی عسگری با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب بارها فرموده‌اند ما در جنگ سرد و رسانه‌ای هستیم اما رسانه ملی با مشکلات جدی رو به رو است، افزود: این سازمانی که امروز به دست من رسیده ماهانه 185 میلیارد تومان حقوق کارمندانش می‌شود درحالی که کل بودجه‌ای که دولت به ما می‌دهد 1200 میلیارد تومان است و می‌گویند مابقی را خودتان به‌دست آوردید، چگونه؟ درواقع در این رکود باید تبلیغاتی را روی آنتن ببریم که خودمان بسیاری از آنها را قبول نداریم.
1100 میلیارد تومان؛ بدهی رسانه ملی/ دولت کمک نمی‌کند
وی با بیان اینکه بدهی رسانه ملی در سال‌جاری از 1100 میلیارد عبور کرده است، افزود: دوستان ما در برج دوم سال‌جاری 570 میلیارد تومان از منابع تبلیغات پیشخور کرده بودند تا سازمان اداره شود چراکه سازمان هر ماه نزدیک به 300 میلیارد تومان بیشتر هزینه دارد، این در حالی است که دولت در چند ماه اخیر کمکی به ما نکرده است. رئیس صدا و سیما با ابراز نارضایتی از اینکه رسانه ملی گاهی مجبور است برخی از نیروهای خود را استثمار کند، اضافه کرد: کارمندان رسانه ملی حقوق‌ و شرایط کاری لازم را ندارند اما همچنان کار می‌کنند که نشان از غیرت بچه‌ها دارد.
سهم صداوسیما از بودجه کشور ناچیز است
علی عسگری با بیان اینکه بیش از 4هزار میلیارد تومان بودجه جاری رسانه ملی در سال است و  نزدیک 1000 میلیارد تومان نیز برای عمرانی خودشان نیاز دارند، گفت: روش دیگر تأمین بودجه این است که درصدی از بودجه کشور به رسانه ملی اختصاص داده شود، در حالی که ابتدای انقلاب با یک شبکه و نصف، یک درصد بودجه کشور به رسانه ملی داده می‌شد اما امروز با وجود 62 شبکه تلویزیونی و 83 رادیویی حتی یک درصد بودجه را نیز نداریم درحالی که باید نزدیک 2 درصد این بودجه را  داشته باشیم.
وی با بیان مثالی در این باره ادامه داد: حدود 6 هزار میلیارد تومان هزینه اداره شبکهBBC فارسی زبان می‌شود و باید پرسید چرا  برای یک شبکه در انگلستان باید این گونه هزینه شود و یک سازمان بزرگ با 145 شبکه در شرایط بسیار سختی اداره شود.
مجلس برای بودجه رسانه ملی در روزهای باقی مانده تعیین تکلیف کند
رئیس رسانه ملی با بیان اینکه به رهبر معظم انقلاب نامه نوشته و درخواست افزایش بودجه پایه صدا و سیما را داشته و ایشان به رئیس مجلس فرموده‌اند که کمک کند، افزود: انتظار داشتیم همان 7 دهم درصدی که در کمیسیون تلفیق برنامه پنج ساله ششم تأیید شد داخل بودجه سالانه هم بیاید و پایه بودجه افزایش داشته باشد اما رسانه ملی با این شرایط در سال آینده قابل اداره نیست، لذا امیدوارم در روزهای باقی مانده برای تعیین تکلیف بودجه سال 96 کاری برای رسانه ملی شود چراکه اگر رسانه ملی آسیب ببیند جامعه آسیب خواهد دید.
فعالیت 250 شبکه فارسی زبان در ماهواره
رئیس صدا و سیما با تأکید بر اینکه اگر در زمینه نظامی در صلح مسلح به سر می‌بریم اما به هر حال دشمنانی داریم که در زمینه ماهواره یک جنگ تمام عیار را بدون  وقفه در پیش گرفته‌اند، ادامه داد: زمانی که به سمت مدیریت رسانه ملی رسیدم 160 شبکه ماهواره‌ای فارسی زبان فعال بود که اکنون از250 شبکه عبور کرده است، آیا این تعجب‌آور نیست؟ کاملاً مشخص است جریانی با مطالعه لایه‌های اجتماعی ایران و با وجود سختی‌های موجود در ایجاد شبکه، اما با سرعت بالا به این کار اقدام می‌کنند.
افت رسانه ملی، امنیت ملی را دچار مشکل خواهد کرد
علی عسگری تأکید کرد: احساس می‌کنم و تحلیلم این است که آنها در برنامه‌های خود سال 95 را سال افول رسانه ملی ایران پیش‌بینی و برای آن برنامه‌ریزی کرده بودند، البته شدت توسعه ماهواره نشان از جدی بودن این جنگ دارد اما خوشبختانه رسانه ملی با وجود تمام مشکلات افولی نداشت درحالی که اگر رسانه ملی افت کند در زمان کوتاه مشکل امنیت ملی پیدا خواهیم کرد، درواقع اگر نتوانیم افکار عمومی را توجیه و تبیین کنیم و پاسخ دهیم حجم برنامه‌های ماهواره‌‌ای ذهن مردم را تخریب خواهد کرد و بعد از مدت کوتاهی به مسأله امنیتی تبدیل می‌شود لذا مسأله رسانه ملی بسیار حیاتی و جدی است.