مذاکرات و آینده برجام

حساسیت سومین دور مذاکرات سیاسی ایران و اتحادیه اروپا بیشتر به‌دلیل مواضع دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا و برخی از کشورهای منطقه علیه کشورمان است و این مذاکرات ادامه همان گفت‌وگوهای دور نخست و دوم در راستای اجرای برجام میان تهران و اتحادیه اروپا است که از روز دوشنبه آغاز شد و روز گذشته در اصفهان به پایان رسید. دو طرف تلاش می‌کنند روند بهبود روابط سیاسی و افزایش همکاری‌ها را در همه ابعاد گسترش دهند. به‌طور قطع به‌نفع دو طرف است که سطح همکاری‌های سیاسی و اقتصادی خود را حتی در سایر ابعاد افزایش دهند. این مذاکرات نشان می‌دهد که به‌رغم همه مانع‌تراشی‌های ترامپ در اجرای برجام عزم و اراده اتحادیه اروپا و ایران جهت پیشبرد راه برجام و افزایش سطح همکاری‌ها بالاست. به‌عبارتی هر اندازه که ‌این مذاکرات عمیق‌تر باشد و همکاری‌های دوجانبه اتحادیه اروپا و ایران تداوم داشته باشد، بیانگر این مهم است که دو طرف به‌رغم همه مشکلات موجود به‌ویژه از سوی آمریکا و برخی از کشورهای منطقه، خواهان ماندگاری و پایداری برجام هستند اما با وجود این مذکرات درباره‌ آینده برجام باید اذعان داشت همه تلاش‌هایی که آمریکا در نقض برجام دارد، تاکنون به‌دلیل فشار دموکرات‌ها و سایر اعضای توافق هسته‌ای به‌ویژه اتحادیه اروپا در لغو توافق هسته‌ای با ناکامی مواجه شده و اگرچه اتحادیه اروپا به‌دلیل نفعی که در برجام دارد، به‌دنبال حفظ توافق است، اما آمریکا با ناکارآمد خواندن توافق و تضعیف آن درصدد است سایر اعضای توافق هسته‌ای به‌ویژه اتحادیه اروپا را نسبت به اجرا و حفظ برجام دلسرد کند و بهره‌برداری ایران از برجام را به حداقل برساند. برخی از کشورها مانند عربستان نیز درصددند که با تنش‌آفرینی در منطقه، ایران و اتحادیه اروپا را درگیر مسائل سیاسی و منطقه‌ای سازند و اجازه ندهند که ‌ایران و اتحادیه اروپا روی برجام متمرکز شوند و از امتیازهای این توافق برخوردار شوند. آنها تلاش می‌کنند تصویری غیرواقعی از ایران در جامعه بین‌الملل به نمایش بگذارند تا این مساله در برجام اثر نامطلوب بگذارد. تلاش سوء ترامپ، عربستان و برخی دیگر از کشورها می‌تواند فضا را برای سرمایه‌گذاری در ایران و جذب سرمایه‌گذار خارجی و همکاری کشورهای دیگر نامناسب جلوه دهد. پایداری و ماندگاری برجام به‌ این مهم بستگی دارد که طی هفته‌ها و ماه‌های آتی اتحادیه اروپا تا چه‌اندازه بر مواضع خود در برجام و مخالفت خود با سیاست‌های آمریکا پایدار بماند و تا چه‌اندازه در اجرای برجام و تعهدات خود به آن پایبند باشد و شرکت‌های اروپایی تا چه میزان برای حضور در بازار ایران جدی باشند. همه‌ این موارد به عزم و اراده اروپا در اجرای برجام بستگی دارد. قطعا اگر قرار است برجام به‌صورتی اجرا شود که ناکارآمد باشد و عملا منافعی برای ایران در پی نداشته باشد، در این صورت ایران نیز تصمیم خود را خواهد گرفت. این مهم می‌تواند تبعاتی برای دولت‌های اروپایی به‌دنبال داشته باشد، زیرا بیش از آنکه منافع اقتصادی برای طرف‌های مقابل مطرح باشد، توافق هسته‌ای بیشتر به‌دلیل اهمیت بین‌المللی آن است که می‌تواند چهارچوب ترکیبات امنیتی و منطقه‌ای را تعریف کند. عدم اجرای صحیح آن و عدم پایبندی اتحادیه اروپا به برجام این چهارچوب را از بین خواهد برد و این اتحادیه را در جهان بی‌مقدار خواهد کرد.
*تحلیلگر مسائل سیاست خارجه