مُسکن گران

آفتاب یزد – گروه سیاسی: شامگاه دوشنبه را می‌توان « شب شگفتی‌ها» نام نهاد. چراکه سرانجام تیم ملی فوتبال ایران بر اساس یک قرعه‌کشی سرنوشت ساز در گروه B ، گروهی که مرگ نامیده می‌شود، جای گرفت و خردادماه سال آتی باید در مقابل تیم‌های فوتبال اسپانیا، پرتغال و مراکش پا به توپ شود! فارغ از نتیجه حاصل از این قرعه‌کشی و حواشی پیرامون آن، نحوه پخش مراسم تعیین سرنوشت تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی 2018 روسیه از صدا و سیما نیز توجه همگان را به خود جلب کرد، چراکه در این مراسم نه «آباژوری» در جایگاه مجری قرار گرفته بود، نه زنان حاضر در آن را کادرهای شطرنجی و سیاه می‌پوشاند و نه بینندگان تلویزیون شاهد بازپخش مستمر یک تصویر تکراری هنگام نمایش مراسم بودند، بلکه مراسم قرعه کشی جام جهانی روسیه با کمترین آسیب دیدگی در معرض قیچی سانسور مسئولان صدا و سیما قرار گرفت و بنا به گفته عادل فردوسی پور که اجرای برنامه قرعه‌کشی در استودیوی صدا و سیما را برعهده داشت، تنها « حرکات ریتمیک » ابتدای مراسم، حذف شده بود. در خلال شگفتی حاکی از پخش نسبتا کامل مراسم قرعه کشی جام جهانی، در استودیو صدا و سیما در مقابل عادل فردوسی‌پور چهره ای نام آشنا در دنیای فوتبال به عنوان مهمان برنامه حضور داشت. لوئیس فیگو، بازیکن اسبق تیم فوتبال پرتغال که در جام جهانی 2006 هم در مقابل تیم ملی فوتبال کشورمان قرار گرفته بود، عصر دوشنبه مهمان برنامه نود بود. مهمان شگفت انگیزی که علاقه مندان به فوتبال را مجذوب خود کرده بود به طوری که آن‌ها برای دقایقی دست از دایره زنگی‌های نصب شده بر بام خانه‌هایشان کشیدند و خیره به سیما و صدای« فیگو » به مدت نیم ساعت شدند. آنچه اما در این میان بحث برانگیز و حاشیه آفرین شد، هزینه این حضور نیم ساعته فیگو بود که بنا به گفته امیر حسین صادقی پناه یکی از خبرنگاران مطرح ورزشی، این مهمانی نیم ساعته صد هزار یورو یعنی حدود 500 میلیون تومان برای صدا و سیما هزینه داشته است. این میزبانی گران‌قیمت‌ صدا و سیما از این بازیکن مطرح و سرشناس فوتبال، موافقان و منتقدان بسیاری داشته است. موافقان آن بر این باورند که صدا و سیما پس از پخش برنامه‌های انتخاباتی و جلسات رای اعتماد به وزرای دولت، توانسته است مخاطبان ایرانی را از ماهواره‌ها جدا کند و به خود جذب نماید اما از دیگر سو مخالفان این حضور 500 میلیونی، بر این باورند که درست در زمانی که رسانه ملی در زیرنویس برنامه‌های خود سامانه پیامکی را برای کمک به زلزله زدگان کرمان و کرمانشاه اعلام می‌کند، چگونه اقدام به پرداخت مبالغ هنگفت برای یک مهمانی نیم ساعته می‌نماید.

موافقان و مخالفان مهمانی نیم ساعته
آن‌ها که از حضور لوئیس فیگو دراستودیوی صدا و سیما خشنود بودند و ابراز رضایت می‌کردند، اعتقادشان بر این مهم استوار بود که تفریح و سرگرمی بخشی از نیازهای یک جامعه است و نفس حضور ستاره‌ای در حد و اندازه فیگو در صدا و سیما حاکی از حرفه‌ای شدن فوتبال ایران است و نمی‌توان همیشه با حسرت به شبکه‌های خارجی چشم دوخت و از روابط بین‌المللی سخن گفت اما محصور در داخل مرزها بود. اما منتقدان آن که وزنه‌شان سنگینی می‌کند بر این باورند که صدا و سیما بارها از بودجه اندک و محدود خود شکوه و گلایه کرده اما به ناگاه دست به پرداخت هزینه 500 میلیونی برای یک برنامه نیم ساعته زده است. از دیگر سو هم بسیاری معتقدند که با وجود دست و پنجه نرم کردن مردم ایران با مسائل و مشکلات اقتصادی و اعلام سامانه‌های پیامکی برای کمک به آسیب دیدگان زلزله‌های اخیر در کرمان و کرمانشاه چگونه صدا و سیما برای یک مهمان خارجی 500 میلیون تومان هزینه کرده است. کاربری در شبکه اجتماعی توییتر در اینباره نوشته است: «پولی که واسه فیگو خرج کردین رو میشد بدید به فقرا» یا شخص دیگری نوشته است: «میگه 500 تومن دادید فیگو، پس زلزله زده‌ها چی؟ داداش اگه فیگو نمیومد اون 500 تومن خرج دیگری می‌شد.» و فردی دیگر هم این چنین به اعلام نظر پرداخته است: «دیشب صدا و سیما بخش زنده قرعه‌کشی جام جهانی #روسیه داشت؛ نکته اینجاست که صدها هزار #یورو از جیب ملت دادن تا #فیگو بیاد ایران، بعد به مردم میگن به شماره *۷۳۳*۱# پیامک بزنید و به مردم #زلزله زده کمک کنید!!»



کارشناسان چه می‌گویند
پخش نسبتا کامل مراسم قرعه‌کشی از صدا و سیما برای بینندگان آن یک اتفاق نادر به شمار می‌رود چرا که آن‌ها به دلیل سانسورهای مسئولان رسانه ملی همواره برای مشاهده مراسم‌های بین المللی از شبکه‌های خارجی بهره می‌بردند. اما نکته جالب توجه آن است که شبکه‌های خارجی شب دوشنبه مخاطبان خود را از دست دادند چراکه بینندگان‌شان رسانه ملی را به آن‌ها ترجیح دادند. صدا و سیما هم هم در این شب بخصوص سنگ تمام گذاشت و از یک مهمان 500 میلیونی مطرح دعوت به عمل آورد. برای تحلیل این رفتار صدا و سیما به سراغ اساتید مطرح و کارشناسان رسانه رفته ایم تا نظر آن‌ها را پیرامون پخش مراسم قرعه‌کشی و پرداخت مبلغ 500 میلیون تومان برای حضور نیم ساعته فیگو جویا شویم.

داروی گرانقیمت بیهوده
دکتر مهدی محسنیان راد، استاد علوم ارتباطات و کارشناس رسانه در گفتگو با آفتاب‌یزد، درباره پخش مراسم قرعه‌کشی اظهار داشت: «برای من پخش نسبتا کامل برنامه قرعه‌کشی جام جهانی 2018 آن چنان تعجب برانگیز به‌نظر نمی رسد. ببینید! رسانه در ایران همچون فرد بیماری است که بیماری‌اش به شدت مزمن شده و از دوره درمانش گذشته است و درمانش به یک جراحی بسیار بسیار اساسی احتیاج دارد.»
وی افزود: «حال این بیمار گاه احساس می‌کند که در حال نزدیک شدن به مرگ است و بعد دست به درمان‌هایی می‌زند که شاید اگر 20 سال پیش این مسیر درمان را می‌پیمود، جواب می‌گرفت. الان دیگر دیر شده است. هیچ کدام از این اقدامات موضعی، موردی و مقطعی که اغلب هم رسانه‌ها از مشاهده آن‌ها حیران می‌مانند و خود صدا و سیما هم اقدام به پاسخگویی نمی‌کند، نه مشکلی را از حوزه تامین نیازهای ارتباطی جامعه برطرف می‌کند و نه بیماری مزمن صدا و سیمای ایران را درمان می‌نماید.»
این استاد دانشگاه پیرامون حضور لوئیس فیگو در برنامه نود اظهار داشت:« این بیماری که دچار چنین شرایط مهلکی است، ممکن است دست به خرید یک داروی گران قیمت بزند که می‌توانست اقدام به این کار نکند. سرگردانی، سوء مدیریت و دادن افسار ارابه ای که در همه جای دنیا برای آن تعریفی وجود دارد، به دست کسان غیر متخصص که آخرش منتهی می‌شود به یک چنین اعمال بی هدف.»

هزینه‌ای از جیب مردم
بهروز گرانپایه از روزنامه‌نگاران برجسته و مطرح، معتقد است که صدا و سیما برای جلب نظر مردم به کارهای زیربنایی نیاز دارد. او در اینباره به آفتاب یزد گفت: «به هر حال صدا و سیما یک گام مثبت برداشته و باید از آن استقبال کرد. اما مشکلات این نهاد فراتر از این جنبه‌هاست و برای جلب مخاطب باید کارهای اساسی تر و گسترده تر و زیربنایی تری را در مجموع برنامه‌هایش در پیش بگیرد.»
او درمورد حضور لوئیس فیگو در برنامه نود عنوان کرد: «دعوت از مهمانان ویژه می‌تواند جاذبه‌های رسانه ای و اجتماعی داشته باشد اما این‌هم باز یک مسئله جزئی است و به نظر می‌آید که صدا و سیما خواسته است به این وسیله برای خود و برنامه‌هایش جذابیت‌هایی را ایجاد نماید. ولی این اتفاق مشکل اساسی صدا و سیما را حل نمی کند و با توجه به این نگاه می‌توان گفت که اعطای مبلغ 500 میلیون تومان، جزو هزینه‌هایی است که از جیب ملت می‌شود و سلیقه ای است و روش‌های دیگر برای ایجاد جذابیت‌های برنامه ای وجود دارد که با توجه به نوع نگاه صدا و سیما به جامعه و مردم و احترام گذاشتن به افکار عمومی، سراغ این شیوه‌های هزینه‌زا و نه چندان موثر می‌روند.»

هماهنگی ایران و روسیه
عبدالله ناصری، مدیرعامل سابق خبرگزاری ایرنا با بیان اینکه پخش کامل مراسم، اتفاق نادری نبوده است، اظهار داشت: «این نوسان در صدا و سیما کم و بیش وجود داشته و اتفاق نادری نبوده است. صدا و سیما خطوط قرمزی دارد و ما سانسورهایی را در فیلم‌های خارجی مشاهده کرده‌ایم. از همین رو من فکر می‌کنم این بار روس‌ها خواسته اند فضای جدیدی را برای کشورهای اسلامی تعریف کنند و هماهنگی‌هایی بین حوزه دیپلماسی ایران و روسیه انجام شده است که آن‌ها برنامه قرعه کشی را منطبق بر چارچوب‌های ما ساخته بودند. البته باید در نظر داشت که کشورها اصولا علیرغم فرهنگ‌ها و ادیان مختلفی که دارند چارچوب‌های حداقلی را برای برگزاری مراسم‌ها رعایت می‌کنند و با نشان دادن پیراهن حلقه ای و موهای باز در کشورهای خارجی اتفاقی نمی افتد. برای همین اتفاق اصلا مهمی به نظر من نیفتاده است و ازاین قبیل نوسانات در صدا و سیما زیاد رخ داده است.»
وی افزود: «رسانه ملی بیشتر به فکر این است که مبادا افکار عمومی از راه به در شود! در صورتی که با این کار حق انتخاب از مردم را می‌گیرد.»
او در مورد حضور فیگو اظهار داشت: «من جزو منتقدین حضور لوئیس فیگو در تلویزیون هستم؛ حضور یک آدم هر چقدر هم که چهره باشد در کشوری که مناطق جنوبی پایتخت آن پر از کارتن‌خواب است، بنابراین تلویزیونی که می‌تواند یک برنامه علمی و مفید خوبی را ارائه دهد یا سریال پرجاذبه ای را بسازد و در حالی که فریاد تهیه کننده‌های برنامه‌ها و سریال‌هایش درآمده است، معتقدم که هزینه کردن این پول‌ها با رفتارهای ما تناسبی ندارد و معتقدم در شرایط فعلی که مردم در تنگنا هستند، با پرداخت این پول‌ها برای بهره برداری‌های تبلیغاتی مخالف هستم.»