بیمه‌نامه‌ها را از مالیات معاف کنید

غلامرضا کیامهر- با وجود آنکه امروز فردی آگاه از مسایل اقتصادی و معضلات و مشکلات صنعت بیمه کشور سکان مدیریت بیمه مرکزی را در دست دارد ولی معلوم نیست چرا این صنعت هنوز نتوانسته جایگاه واقعی خود را در جامعه به دست آورد و داشتن پوشش‌های بیمه‌ای به یک فرهنگ فراگیر در میان لایه‌های مختلف جامعه تبدیل شود. نبود همین فرهنگ فراگیر است که هر وقت در نقطه‌ای از کشور بلایی طبیعی مانند سیل یا زمین‌لرزه نازل می‌شود یا حادثه‌ای خسارت‌بار همچون آتش‌سوزی برای ساخنمان‌های مسکونی یا تجاری اتفاق می‌افتد. اغلب ساکنان مناطق زلزله‌زده یا سیل‌زده و مالکان ساختمان‌های مسکونی یا تجاری و امثال آنها به دلیل نداشتن پوشش‌های بیمه‌ای به قول معروف به خاک سیاه می‌نشینند و به کلی از هستی ساقط می‌شوند. در غیاب پوشش‌های بیمه‌ای، در چنین مواقعی اگر پای کمک‌های دولت و کمک‌های خودجوش مردم در میان نباشد، هیچ راه نجات دیگری برای مصیبت‌دیدگان از بلایای طبیعی وجود نخواهد داشت. زلزله مهیب اخیر غرب کشور که بنا بر گزارش‌های غیر‌رسمی حدود 90 درصد بنا‌های آسیب دیده از زلزله فاقد پوشش‌های بیمه‌ای بوده، گواهی بر این مدعاست خصوصا در کشور ما که بخش‌های وسیعی از آن روی گسل‌های زلزله قرار دارد و بخش‌هایی از مناطق شمالی و شرقی آن‌را همه‌ساله جاری شدن سیل‌های مهیب تهدید می‌کند، فراگیر نبودن فرهنگ بیمه خصوصا بیمه حوادث به تمام معنا یک فاجعه به حساب می‌آید. همین که می‌بینیم با وجود گذشت قریب به هفت دهه از ورود صنعت بیمه به کشور، ضریب نفوذ بیمه در جامعه ما هنوز به اندازه یک اقیانوس با استاندارد‌های جهانی فاصله دارد گواهی بر فاجعه‌بار بودن و ضعف صنعت بیمه و به تبع آن فراگیر نشدن فرهنگ بیمه در جامعه امروز ایران است.
در اینکه ضریب ریسک صنعت بیمه در کشور حادثه‌خیزی چون کشور ما که علاوه بر کثرت بلایای طبیعی بالا بودن درجه بی‌مبالاتی و بی‌توجهی اکثریت شهروندان به رعایت قوانین و مقررات رانندگی و موازین ایمنی محیط زندگی، بسیار بالاست، تردیدی وجود ندارد. اما در کنار این دو عامل، آنچه باعث شده میان ضریب نفوذ بیمه در کشور ما با استاندارد‌های جهانی فاصله از عرش تا فرش ایجاد شود، باید از عامل فقر و پایین بودن قدرت خرید درصد بسیار بالایی از جمعیت کشور و بالا بودن نرخ بیمه‌نامه‌ها در مقایسه با درآمد سرانه مردم نام برد که امروز حدود هفت هزار دلار برآورد می‌شود و میانگین حقوق و دستمزد اکثریت قریب به اتفاق حقوق‌بگیران ما از ماهی دو میلیون تومان تجاوز نمی‌کند. همه این عوامل دست به دست هم داده‌اند و صنعت بیمه ما را تبدیل به یک صنعت بسیار پر‌ریسک که کمتر سرمایه‌گذاری رغبت سرمایه‌گذاری در آن‌را پیدا می‌کند، کرده‌اند. اما عامل نهفته دیگری بر سر راه رشد این صنعت و فراگیر شدن فرهنگ بیمه در کشور ما وجود دارد که آن، اخذ مالیات بر در‌آمد و مالیات بر ارزش افزوده از این صنعت پر‌ریسک و پر‌خطر است. این در حالی است که داشتن انواع بیمه‌نامه‌های مر‌بوط به حوادث مختلف برای مردم جامعه ما از نان شب واجب‌تر است‌ اما چون مسوولان دولت ما هنوز حساسیت و ضرورت این نان شب را درک نکرده‌اند و تنها به افزایش درآمدهای مالیاتی دولت به هر طریق و به هر قیمت فکر می‌کنند، چند سالی است علاوه بر دریافت مالیات هم از خود شرکت‌های بیمه و هم از نمایندگی‌های آنها، نمایندگی‌هایی که کارمزد خود را بعد از کسر مالیات از شرکت‌های بیمه دریافت می‌دارند، بر خرید بیمه‌نامه یعنی همان نان شب مردم هم مالیات بر ارزش افزوده وضع کرده‌اند و خریدار بیمه نامه باید علاوه بر هزینه خود بیمه‌نامه مانند سایر کسب‌و‌کارها 9 درصد هم مالیات بر ارزش افزوده به دولت بپردازد.
این یعنی سنگین شدن نرخ بیمه‌نامه‌ها برای 80 درصد از مردمی که به اذعان خود مراجع رسمی دولت اکثریت آنها زیر خط فقر زندگی می‌کنند و به زحمت اول هر برج را به آخر برج می‌رسانند.
اصلا مالیات بر ارزش افزوده بر محصولی که سر تا پای آن با خطرات و حوادث و سوانح و بلایای طبیعی سر و کار دارد، از نظر منطقی و عقلایی چه توجیهی می‌تواند داشته باشد و چرا بیمه مرکزی که متولی اصلی صیانت و دفاع از صنعت بیمه کشور است و یک شخصیت باتجربه و آگاه اقتصادی در راس هرم مدیریت آن قرار دارد، با تشریح و تبیین این واقعیت‌های تلخ در ارتباط با پایین بودن ضریب نفوذ بیمه و ناتوانی مالی اکثریت قریب به اتفاق شهروندان ایرانی برای خرید بیمه‌نامه‌ها قویا از دولت نمی‌خواهد هم ضریب مالیات بر درآمد شرکت‌های بیمه را کاهش دهد و هم از دریافت مالیات بر ارزش افزوده از فروش بیمه‌نامه خودداری کند. قائل شدن تسهیلات مالیاتی و حذف مالیات بر ارزش افزوده برای افزایش قدرت مقابله جامعه با بلایای طبیعی و دیگر حوادثی که هستی آن را مورد تهدید قرار می‌دهد ضرورتی حیاتی است که می‌تواند به افزایش ضریب نفوذ بیمه و فراگیر شدن فرهنگ بیمه در جامعه ما بیش از هر عامل دیگری کمک کند. کوتاهی در تحقق این نیاز هزینه‌های سنگینی را بر کشور و جامعه تحمیل خواهد کرد.
Kiamehr_gh@yahoo.com