روزنامه قانون
1396/10/11
بازي شيرابه زباله با جان گيلاني‌ها
سراوان يكي از مراكز دفن زباله در گيلان است. بيش از سه دهه زباله‌هاي شهرهاي رشت و انزلي در اين مركز دفن ميشودهمه ما گيلان را به دريا و جنگلش مي‌شناسيم، دريا و جنگلي كه اين روزها به سطل بزرگ زباله‌اي براي مردم تبديل شده است
براساس آمار روزانه در استان گيلان دو هزار تن زباله جمع‌آوری میشود که این زباله‌ها ،در جنگل دپو یا به داخل رودخانه و دریا ریخته می‌شوند
به گفته کارشناسان اداره‌کل محیط زیست گیلان در هر ثانیه‌چهار لیتر شیرابه‌زباله‌هاي سراوان از طريق رودخانه‌های زرجوب به تالاب انزلی وارد میشود
شهرداری‌های شهرهای شمالی می‌گویند که با این کار یعنی دفن یا انباشت زباله در جنگل‌ها مخالفند اما چاره‌ای وجود ندارد و اگر زباله‌ها دراین مکان ها دفن نشوند، جای دیگری برای آن ها نیست
چند روز پيش در جایگاه دفن زباله سراوان، زمين 500 متر رانش كرد؛ اين رانش زمين هشداري است كه اگر به آن توجه نشود، در آينده شاهد فجايعي خواهيم بود كه فرصت جبران آن از دست رفته است
طلاي كثيف اين روزها بلاي جان ايران شده و محيط‌زيست و سلامت مردم كشور را نشانه رفته است. زباله در بسياري كشورهاي جهان علاوه‌بر اينكه مشكل محسوب نمي‌شود، منبعي براي درآمد پايدار شهرها نيزهست اما در ايران زباله به هيولايي تبديل شده كه تمامي بودجه شهر را مي‌بلعد و در نهايت مردم مي‌مانند و كوهي از پسماند ، درياچه‌اي از شيرابه زباله و خزانه خالي شهر. تخليه زباله در جنگل و دريا در شمال و جنوب كشور يا تخليه آن در كوه و دشت‌ها در ديگر شهرهاي كشور، اولين راه‌حل مسئولان در مساله مديريت پسماند است.
بحران در مديريت پسماند
مدیریت پسماند شامل جمع‌آوری و انتقال زباله‌ها به بیرون شهر است اما امروزه با پیشرفت فناوری، دیگر تنها راه مدیریت پسماند، دفن زباله نیست.
می‌توان با بازیافت و تبدیل زباله‌های تر به ورنی کمپوست يا تولید انرژی، بخش قابل توجهی از هزینه‌های جمع‌آوری زباله را تامین کرد اما در کشور ما، نه تنها اراده و بودجه‌ای برای تحقق این امر نبوده است ، بلكه بسیاری موارد نيز مانع ورود بخش خصوصي به اين حوزه شده‌اند.
سطل زباله‌اي به‌نام جنگل‌هاي گيلان
همه ما گيلان را به دريا و جنگلش مي‌شناسيم، دريا و جنگلي كه اين روزها به سطل بزرگ زباله‌اي براي مردم تبديل شده است. اين مساله، براي متوليان جمع‌‌آوري و دفن زباله عادت شده و كار به‌آنجا رسيده كه هر روز در رسانه‌هاي مختلف، خبرهايي از تخليه زباله‌هاي بيمارستاني در دريا و جنگل بدون آنكه مراحل بي‌خطرسازي روي آن‌ها صورت گرفته باشد منتشر مي‌شود. مساله زباله امروز در گيلان به يك بحران تبديل شده و هر روز شاهد ارائه راهكارهايي از سوي مسئولان اين استان براي اين بحران هستيم اما در عمل هيچ اتفاقي نمي‌افتد.
رانش 500 متري زمين در مركز دفن زباله سراوان
همين چند روز پيش بود كه در جایگاه دفن زباله سراوان، زمين 500 متر رانش كرد؛ اين رانش زمين تلنگر يا هشداري است كه اگر به آن توجه‌اي نشود، در آينده شاهد فجايعي خواهيم بود كه فرصت جبران از دست رفته‌است.درسال‌هاي اخير، خبرهاي بسياري درخصوص مديريت پسماند در گيلان شنيده‌ايم، يك روز مسئولان در انديشه احداث كارخانه زباله‌سوز هستند و روز ديگر مي‌خواهند كارخانه ورني كمپوست احداث كنند. اما آنچه شهروندان اين شهرها شاهد آن هستند، اين است كه بودجه اختصاص داده شده براي اجراي اين طرح‌ها هدر مي‌رود و هر روز به ارتفاع كوه زباله در جنگل‌ها افزود مي‌شود.
شكايت از شهرداران!
طبق قانون مدیریت پسماند، اگر زباله در جایی ریخته شود که درست نباشد و ایمنی زیست‌محیطی‌اش رعایت نشود، جزای نقدی دارد؛ اگر تکرار شود، حکم زندان دارد و به‌تعداد تکرار شدن این جرم، حکم نيزاضافه میشود. هرازگاهي اداره محيط‌زيست گيلان نيز براي ساماندهي وضعيت پسماند از شهرداران اين استان شكايت كرده‌است اما اين شكايت‌ها چاره كار نبوده و شهرداران همچنان به انباشت غيراصولي زباله در جنگل، رودخانه و دريا ادامه مي‌‌دهند.
این درحالی است که شهرداری‌های شهرهای شمالی می‌گویند که با این کار یعنی دفن و یا انباشت زباله در جنگل‌ها مخالفند اما چاره‌ای وجود ندارد و اگر زباله‌ها دراین مکان‌ها دفن نشوند، جای دیگری برای آن ها نیست و مسئولان محیط زیست باید با تخصیص اعتبار، راهکار علمی و اثبات شده‌ای را برای مدیریت پسماند به‌کار گیرند.
دو هزار تن زباله گيلان در جنگل، رودخانه ودريا رها مي‌شود
براساس آمار روزانه در استان گيلان دو هزار تن زباله جمع‌آوری میشود که این زباله‌ها،در جنگل دپو و یا به داخل رودخانه و دریا ریخته می‌شوند. سراوان، يكي از مراكز دفن زباله در گيلان است.زباله‌هاي شهرهاي رشت و انزلي بيش از سه دهه، در اين مركز دفن مي‌شوند. به گفته کارشناسان اداره‌کل محیط‌زیست گیلان در هر ثانیه چهار لیتر شیرابه زباله‌هاي سراوان از طريق رودخانه‌های زرجوب به تالاب انزلی وارد میشود.
وضعيت شيرابه زباله در سراوان به‌گونه‌ای است که باعث پوسیدگی ریشه درختان شده‌وبا کوچک‌ترین ضربه، درخت‌ها از ریشه کنده می‌شوند. آلودگي سفره‌هاي زيزميني، بوي تعفن و انتقال بيماري ، از ديگر مشكلات مركز دفن پسماند سراوان است.
در گيلان بيش از 30 سال است كه زباله‌ها در رودخانه يا جنگل ریخته می‌شوند. ارتفاع كوه زباله در جنگل و رودخانه در برخي مناطق حتي به 15 متر نيز رسيده است. این آلودگی‌ها آمار سرطان را در استان‌های شمالی کشور افزایش داده است . همچنين اکولوژی و پوشش گیاهی و جانوری نیز به اسم مدیریت پسماند از دست می‌رود.
ورود شيرابه زباله به منابع آبي
يكي ديگر از معضلات مديريت پسماند، شيرابه زباله است؛ شيرابه‌هايي كه به‌راحتي در طبيعت رها مي‌شوند. شیرابه زباله‌ها، هکتارها زمین کشاورزی را آبیاری مي‌كنند و هنگامي‌كه وارد رودخانه می‌شوند، آب‌هاي زیرزمینی مورد استفاده مردم نیز آلوده میشود. این درحالی است که حتی دستگاه‌های تصفیه شهری و خانگی نيز توانایی تصفیه این آب‌ها را از كليفرم انساني ندارند . مديركل محيط زيست گيلان نيز درباره معضل مديريت پسماند و وضعيت بحراني شيرابه زباله در مصاحبه‌اي گفته است:« 15 مرکز دفن زباله داریم که متاسفانه همه آن‌ها مجاور منابع آبی هستند و ورود شیرابه زباله به منابع آبی برای ما خیلی مشکل ساز شده است.گیلان، دستگاه زباله سوز ندارد و تا وقتی که این دستگاه تهیه نشود ، مشکل دفع پسماند رفع نخواهد شد.
در دنیا هیچ دستگاهی برای دفن شیرابه‌های خام تهیه نشده و گیلان نيز به‌دلیل اینکه استانی رطوبتی است، دفن زباله در آن جواب نمی‌دهد. همچنين در حوزه آبخیز تالاب انزلی، یک مرکز دفن زباله داریم که همان مرکز دفن زباله سراوان است. در روز 120 مترمکعب شیرابه زباله از این منطقه جنگلی به رودخانه‌های «سیاهرود»، «زرجوب» و «گوهررود» و بعد از آن منطقه «پیربازار» و تالاب انزلی سرازیر میشود و مابقی شیرابه‌ها به آب‌های زیرزمینی نفوذ می‌کند».
طرح‌هاي بر زمين مانده
در چند دهه اخیر، حل معضل زباله یکی از داغ‌ترین بحث‌های مدیران شهری بوده است. مدیران در دوره‌هاي مختلف، طرح‌هاي متفاوت و البته سليقه‌اي براي حل اين معضل پيشنهاد داده‌اند كه بسياري آن‌ها به مرحله اجرا نرسيده و برخي نيز كلنگ‌زني شده اما افتتاح نشده‌اند. در نهايت امروز شاهد تنها سه کارخانه کمپوست در سه شهرانزلی، رشت و رودسر هستيم. كارخانه‌هايي كه تنها ظرفيت 500 تن زباله از دو هزار تن زباله گيلان را دارند.
ورود دستگاه قضا به پرونده پسماند
بحران در مديريت پسماند گيلان به‌جايي رسيده است كه دستگاه قضايي استان نيز به اين پرونده ورود كرده است. احمد سیاوش‌پور، ريیس کل دادگستری گیلان، ادامه وضعیت کنونی در حوزه پسماند را صدمات جبران ناپذیری به محیط زیست و سلامت مردم گیلان مي‌داند و خواستار همكاري تمامي دستگاه‌هاي مربوطه در اين‌باره شده است.
سخن آخر
انباشت زباله در جنگل‌های شمال كشور، خشک شدن گونه‌های درختی، فرسایش خاک، آلودگی آب‌های زیرزمینی،نابودی حیات‌وحش و شیوع بیماری‌های زیادی را برای ساکنان به‌دنبال دارد و شیرابه‌های این زباله‌ها خطرات بسیار زیادی را ایجاد می‌کند. مشکل دفن و دپوی زباله در جنگل‌های شمالی، یک چهارم قرن سابقه دارد و باگذشت زمان، سرعت تخریب محیط زیست در این مناطق بیشتر شده است. اختصاص بودجه ملي و برنامه‌ريزي نيز در سطح ملي مي‌تواند گره كور مديريت پسماند در مناطق شمالي كشور را بگشايد.
