شرایط و امکان اجرای اصل۵۹

طرح موضوع مراجعه به آرای عمومی یا همه‌پرسی از طرف رئیس‌جمهور حتی اگر عملی نشود برای اشخاصی که علاقه‌مند به بازگشت به قانون و اجرای مر قانون اساسی هستند، خوشایند بود. زیرا هیچ قانونی هم بدون نقص نیست اما این ظرفیت را دارد که مسائل مختلف از راهکارهای پیش‌بینی شده در آن حل شود. با وجود قانون اساسی و ظرفیت‌های آن، بسیاری از اصول این قانون به ویژه فصل سوم در مورد حقوق ملت و همچنین اصول 15 و 12 و 13 این قانون، آنطور که اراده تصویب‌کنندگان بوده است و در مجموع مذاکرات مجلس بررسی قانون اساسی دیده می‌شود تاکنون کامل اجرا نشده و در دوره‌های مختلف تفاسیر مختلفی هم از آن شده است. صرف‌نظر از این وضعیت، واقعیت این است که مساله مهم نظارت استصوابی بر انتخابات مجلس‌شورای اسلامی، ریاست‌جمهوری و خبرگان رهبری سوال برانگیز بوده است. این نظارت اهمیت بسیاری دارد. شورای محترم نگهبان با این نظارت درباره صلاحیت نامزدهای انتخابات مختلف اعلام نظر می‌کند و عده‌ای هم تایید شورا را به دست نمی‌آورند. امروزه برخی از این افراد در جایگاه‌های مختلفی از مخالفت تا معارض با وضعیت موجود قرار گرفته‌اند و بر اساس سخن رئیس‌جمهور، اگر مسافران قطار انقلاب را مورد بررسی مجدد قرار ندهیم، تعداد آنان روز به‌روز کاهش پیدا می‌کنند در حالی که در همه انقلاب‌ها، اصل بر این است که خود را چنان به مردم نشان دهد و برای آنها موجب رفاه و امنیت و آسایش شود که گروه، گروه و به میل و رضای خاطر خود به آن بپیوندند. به همین جهت مسلمانان رویه پیامبر اسلام(ص) سرمشق قرار می‌دهند که مخالفان اصلی پیامبر(ص) به ویژه در مکه و طایفه قریش و سایر قبایل آن زمان در شبه جزیره عربستان با خواست خود اسلام را پذیرفتند. اظهارات رئیس‌جمهور محل تردیدی ندارد و باید به جای دامن زدن به اختلافات، در مسائل مورد اختلاف به همه‌پرسی بازگشت اما موضوع دیگر آن است که اظهارات رئیس‌جمهور به تنهایی برای مراجعه به آرای مردم کافی نیست بلکه در هر مساله یا مسائلی که نیاز به همه‌پرسی وجود دارد رئیس‌جمهور باید نظر دو سوم نماینگان مجلس را برای مراجعه به همه‌پرسی جلب کند و به‌علاوه نحوه همه‌پرسی و نتیجه آن نیز باید تایید شورای نگهبان برسد. به همین جهت می‌توان گفت اگرچه نفس مراجعه به همه‌پرسی امری درست است ولی به نظر می‌رسد در این شرایط و در این زمان شرایط لازم برای همه‌پرسی را نخواهد داشت و در مجلس فعلی نمی‌تواند نظر دو سوم نمایندگان را به دست آورد. افزون بر اینکه باید شورای نگهبان بررسی همه‌پرسی را مورد تایید قرار دهد.
* حقوقدان